بیماری دیابت بی مزه چیست ؟ علل، راههای تشخیص و درمان دیابت بی مزه
بیماری دیابت بی مزه
دیابت بی مزه نوعی اختلال است که در اثر بروز آن کلیه ها قادر به باز جذب آب نبوده و در نتیجه آب بدن از طریق ادرار دفع شده و فرد دائما احساس تشنگی می نماید.
در این مقاله تصمیم گرفته ایم تا شما را با بیماری دیابت بی مزه، علایم، نحوه تشخیص و درمان آن آشنا نماییم.
هدف ما از تهیه این مقاله ارائه آموزش های ضروری در زمینه مراقبت های لازم در مورد این بیماری و فرونشاندن علائم و بهبود زندگی افراد مبتلا به این بیماری می باشد.
دیابت بی مزه چیست ؟
دیابت بی مزه (Diabetes Insipidus (DI)) یکی از اختلالات تقریبا نادر است که در اثر بروز آن تعادل آب بدن برهم خورده و با تکرر ادرار فرد دچار پرنوشی یا مصرف آب بیش از حد گردد.
این بیماری عمدتا سبب بروز پلی دیپسیا یا عطش بیش از حد و پلیوریا یا تکرر ادرار بیش از حد معمول خواهد شد.
تفاوت میان دیابت شیرین و دیابت بی مزه
دیابت بی مزه را نباید با دیابت شیرین (معمولی) اشتباه گرفت.
این دو عارضه ارتباطی با هم نداشته و دیابت بی‌مزه عارضه کاملاً متفاوتی است.
به علت شباهت میان نام این دو نوع بیماری بسیاری از افراد گمان می کنند که دیابت بی مزه و دیابت شیرین شبیه به یکدیگر هستند.
اما بهتر است بدانید ارتباط چندانی میان این دو نوع از دیابت وجود نداشته و دیابت بی مزه با دیابت شیرین که شامل مشکلات انسولین و قند خون بالاست، متفاوت است.
دیابت شیرین نیز بسیار شایع‌تر از نوع بی‌مزه است.
اما دیابت بی‌مزه ناشی از تولید غیرطبیعی هورمونی در مغز است که برای جلوگیری از تولید ادرار بیش از حد توسط کلیه‌ها و در نتیجه حفظ آب بدن آزاد می‌شود.
بدون وجود این هورمون آب بدن حفظ نشده و کلیه‌ها مدام در حال تولید ادرار با حداکثر ظرفیت خواهند بود.
واژه «Mellitus» که در عبارت دیابت شیرین وجود دارد برگرفته از یک واژه قدیمی است که معنی تقریبی آن «شیرین کردن با عسل» است و به بالا بودن سطح قند خون اشاره دارد.
در مقابل، واژه «Insipidus» به معنی بی‌مزه بوده و به نوعی از دیابت اشاره دارد که باعث بالا رفتن قند نمی‌شود.
انواع دیابت بی مزه
تعیین نوع این بیماری مرتبط با چگونگی مختل شدن سیستم تنظیم مایعات بدن می باشد که در ادامه می توانید توضیحاتی را در مورد انواع دیابت بی مزه مطالعه نمایید:
- دیابت بی مزهٔ مرکزی: این نوع از این بیماری در اثر آسیب دیدن غدهٔ هیپوفیز یا هیپوتالاموس و در نتیجه مختل شدن فرایند معمول تولید، ذخیره و ترشح هورمون وازوپرسین ایجاد می شود.
- دیابت بی مزهٔ نفروژنیک یا کلیوی: این نوع از دیابت در اثر ایجاد اختلال در کارکرد معمول کلیه در جذب و دفع مایعات بروز پیدا می کند.
- دیابت بی مزهٔ بارداری: این نوع از دیابت همان گونه که از نامش پیداست در دوران بارداری و به علت از بین رفتن هورمون وازوپرسین توسط آنزیم تولید شده توسط جفت ایجاد می شود.
- پلی دیپسیای اولیه: این نوع از دیابت بی مزه سبب دفع میزان زیادی ادرار رقیق شده در طی روز می‌شود و به علت مصرف بیش از اندازهٔ مایعات و آسیب دیدن کلیه ها ایجاد می شود.
علل ابتلا به دیابت بی مزه
مهم ترین علل ابتلا به دیابت بی مزه را می توانید در زیر مطالعه بفرمایید:
- ایجاد اختلال در تنظیم مایعات بدن در اثر عملکرد نادرست کلیه ها
- اختلال در عملکرد هورمون های تنظیم کننده فعالیت مثانه و دفع ادرار
علائم دیابت بی مزه
حال که با این بیماری آشنا شدید بهتر است با علایم آن نیز آشنا شوید:
شایع ترین علایم دیابت بی مزه در بزرگسالان عبارت است از :
- تشنگی بیش از اندازه
- تکرر ادرار
- رقیق شدن ادرار بسته به شدت اختلال و پیشرفت آن
- بیدار شدن های شبانه به منظور دفع ادرار
- شب ادراری
علایم دیابت بی مزه در نوزادان و کودکان کمی متفاوت تر از بزرگسالان می باشد.
مهم ترین نشانه های این بیماری در این رده سنی شامل:
- گریه های بی دلیل و طولانی مدت
- مشکل در خوابیدن
- تب
- حالت تهوع
- اسهال
- تأخیر در رشد و کاهش وزن
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم ؟
در صورت هر یک از علائم نامبرده علی الخصوص پرنوشی و تکرر ادرار هر چه سریع تر به پزشک متخصص کلیه یا غدد مراجعه کنید.
پزشک با استفاده از آزمایشات خونی و ادراری می تواند این بیماری را تشخیص داده و با توجه به شرایط جسمی شما و میزان پیشرفت بیماری روند درمان مناسب را برایتان آغاز نماید.
روش های تشخیص دیابت بی مزه
با توجه به تشابه میان نشانه ها و علائم این بیماری با بیماری های دیگر پزشک می بایست با انجام آزمایش هایی بخصوص از ابتلای فرد به این بیماری اطمینان حاصل نماید.
رایج ترین روش های تشخیص بیماری دیابت بی مزه در بزرگسالان موارد زیر می باشد:
1. آزمایش محرومیت از آب
آزمایشی بسیار مناسب برای تشخیص ابتلا به دیابت بی مزه و تعیین نوع آن که در طی آن پزشک ازبیمار می خواهد که برای مدتی از نوشیدن مایعات خودداری کند.
در این مدت تغییرات حاصل در وزن، میزان ادرار دفع شده و غلظت ادرار در فرد ارزیابی می شود و بر اساس این تغییرات وجود این بیماری در فرد تشخیص داده می شود.
2. آزمایش ادرار
بررسی ویژگی های شیمیایی و فیزیکی ادرار و بررسی و اندازه گیری غلظت ادرار
3. ام آر آی
تصویربرداری دقیق از بافت های مغزی برای بررسی غده هیپوفیز
درمان دیابت بی مزه
تشخیص و درمان دیابت بی مزه به نوع دیابت بی مزه بستگی داشته و روش های درمانی بر اساس آن تعیین می شود.
برای درمان دیابت بی مزهٔ مرکزی با توجه به فقدان هورمون وازوپرسین (یا آنتی‌دیورتیک یا ضدادراری) پزشک هورمون ساختگی ای به نام دسموپرسین را به صورت اسپری بینی، قرص یا تزریق تجویز می نماید.
برای درمان دیابت بی مزهٔ نفروژنیک یا کلیوی پیروی از رژیم غذایی کم نمک و نوشیدن آب فراوان در طی روز ضروری بوده و در کنار آن استفاده از داروی هیدروکلروتیازید می تواند به بهبود علائم این نوع از بیماری دیابت بی مزه کمک بسیاری نماید.
درمان دیابت بی مزهٔ بارداری نیز در بیشتر موارد مصرف هورمون ساختگی دسموپرسین می باشد و در نهایت راه درمان پلی دیپسیای اولیه کاهش میزان مایعات دریافتی در طول روز می باشد.
آیا دیابت بی مزه درمان قطعی دارد ؟
بهتر است بدانید این بیماری درمان قطعی نداشته و تنها با برخی راهکارها می‌توان عطش بیش از اندازه و تکرر ادرار را تا حدود زیادی کنترل نموده و شرایط بیمار را به وضعیت سابق باز گرداند.
عوارض ناشی از بیماری دیابت بی مزه
عوارض ناشی از عدم درمان به موقع دیابت بی مزه شامل موارد زیر می باشد:
- بی آبی بدن
- خشکی دهان
- تغییر حالت ارتجاعی یا کشسانی پوست
- فشار خون پایین
- تب
- سردرد
- تند شدن ضربان قلب
- کاهش وزن
- عدم تعادل میان الکترولیت های بدن و در نتیجه بروز حالت تهوع
در نهایت با تغییر سبک زندگی و جلوگیری از بروز کم آبی بدن به همراه پیروی از رژیم غذایی برای دیابت بی مزه شامل مصرف مواد غذایی کم نمک می توان تا حدود بسیار زیادی علایم این بیماری را بهبود بخشیده و آن را درمان نمود.
بیشتر بخوانید:
۷ دلیل دیابت نوع ۲ را بهتر بشناسیم!
درمان دیابت نوع سرد و گرم با گیاهان دارویی در طب سنتی ایران
