علائم سردرد ناشی از کم آبی بدن چیست و چگونه درمان میشود ؟
سردرد ناشی از کم آبی بدن
سردرد ناشی از کم آبی یا Dehydration از انواع شایع سردردهای ثانویه است که در اثر از دست دادن مایعات بدن (آب و الکترولیت) اتفاق می افتد.
مغز انسان درون مایعی شفاف و بی رنگ به نام مایع مغزی – نخاعی (CSF) شناور می باشد.
این مایع از یک سو به عنوان یک محافظ و ضربه گیر از مغز محافظت می نماید، و از سوی دیگر به طور اعجاب آوری باعث کاهش فشار وزن مغز بر روی نخاع می گردد.
در حالی که مغز انسان به طور متوسط ۱۴۰۰ تا ۱۵۰۰ گرم وزن دارد، فشار وارده بر نخاع از طرف مغز پس از شناور شدن در مایع مغزی – نخاعی به حدود ۵۰ گرم کاهش می یابد.
اگر به علت کم آبی تولید مایع مغزی – نخاعی کاهش یابد، این سیستم دچار اختلال گشته، خاصیت ضربه گیری و کاهش وزن مغز توسط مایع مغزی – نخاعی کم شده و پرده های پوشاننده مغز (meninges) دچار کشش و استرس می شوند. مجموع این اختلالات باعث ایجاد سردرد می گردند.
نشانه‌های سردرد ناشی از کم آبی بدن
سردرد ناشی از کم آبی، سردردی متوسط تا شدید (بسته به میزان کم آبی) می باشد که در تمامی نقاط سر ممکن است حس گردد.
مهم ترین مشخصه این نوع سردرد تشدید آن با حرکت سر و فعالیت بدنی می باشد.
خم شدن به جلو و یا خم شدن برای برداشتن اشیاء معمولا موجب تشدید درد می شود.
ورزش کردن، دویدن، بالا رفتن از پله و حتی پیاده روی ممکن است باعث تشدید سردرد گردد.
مشخصه دیگر وجود یک یا چند علامت از سایر علائم کم آبی به همراه این سردرد است.
این علائم شامل خشکی دهان، تشنگی، افزایش ضربان قلب، کاهش میزان ادرار یا تیره شدن رنگ آن، احساس سرگیجه و یا حالت تهوع می باشند.
علائم سردرد ناشی از کم آبی بدن از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
اما عموما مشابه سردردهای معمول دیگر است. برای بسیاری از افراد این نوع سردرد به صورت درد نبضی در دو طرف سر است که با فعالیت جسمانی افزایش می‌یابد.
در یک بررسی منتشر شده در مجله علمی «سردرد» که به صورت مصاحبه انجام شده، از هر ۱۰ نفر فرد مورد مصاحبه یک نفر این نوع سردرد را تجربه کرده است.
آنها شرح دادند که با حرکت سر به اطراف، خم شدن و یا راه رفتن، دردشان افزایش یافته است. بسیاری از این افراد تا سه ساعت پس از خوردن آب به مدت ۳۰ دقیقه دردشان کاملا تسکین پیدا کرد.
در بررسی دیگر در مورد افراد مبتلا به میگرن که در همان مجله منتشر شده، دریافتند که از میان ۹۵ نفر شخص مورد بررسی، ۳۴ نفر با کم‌آبی بدن سردرد میگرنی آنها شروع شده است.
نشانه‌های میگرن بسیار متفاوت است اما معمولا شامل موارد زیر است :
- درد شدید در یک طرف سر
- حالت تهوع
- تاری دید
نشانه‌های خفیف تا ملایم کم‌آبی بدن به شرح زیر است :
- تشنگی
- خشکی یا چسبناکی دهان
- کاهش ادرار
- ادرار تیره رنگ
- سردی و خشکی پوست
- گرفتگی عضلات
عوامل ایجاد کننده سردرد ناشی از کم آبی
کم‌آبی بدن هنگامی رخ می‌دهد که شما آب بیشتری نسبت به حجم دریافتی از دست می‌دهید.
گاهی اوقات شما فراموش می‌کنید که آب کافی بنوشید.
بسیاری از اوقات کم‌آبی به هنگام ورزش شدید رخ می‌دهد و شما نمی‌توانید دوباره آبی را که از طریق عرق کردن از دست رفته جبران کنید.
در روزهای گرم بخصوص وقتی هوا شرجی است، شما مقدار زیادی از آب از طریق عرق کردن از دست می‌دهید.
کم شدن آب بدن یکی از عوارض جانبی استفاده خودسرانه از دارو است.
بدن انسان برای انجام وظایف حیاتی به شدت متکی به آب است به طوری که کاهش مقدار کمی از آب بدن میتواند خطرناک باشد.
کم‌آبی شدید، سبب آسیب‌های شدید مغزی و حتی مرگ میشود. کم‌آبی شدید در این اشخاص بیشتر رخ می‌دهد.
- کودکان
- سالمندان
- افراد دارای بیماریهای مزمن
- افرادی که به آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارند.
اما کم‌آبی حتی به میزان خفیف در بدن موجب سردرد میشود.
درمان سردرد ناشی از کم آبی بدن
درمان قطعی سردرد ناشی از کم آبی، جایگزینی مایعات بدن (به صورت آب و الکترولیت) می باشد.
نوشیدن آب به تنهایی مفید است، ولی برای تسریع در جذب بهتر است از آب میوه ها و یا نوشیدنی های حاوی الکترولیت ها استفاده نمایید.
یک بطری مایع هر بیست دقیقه تا نیم ساعت تا رفع علائم کم آبی باید مصرف گردد.
اگر سردرد شدید و غیرقابل تحمل است، در کنار درمان کم آبی از یک مسکن معمولی مانند Acetaminophen یا Ibuprofen جهت تسریع درمان استفاده نمایید.
1. نوشیدن آب کافی
نخست اینکه، در اسرع وقت آب بنوشید. سردرد کم‌آبی در عرض سه ساعت پس از نوشیدن آب رفع میشود. نیازی نیست که آب زیادی بنوشید، یک یا دو شیشه کوچک آب، در اغلب موارد کافی است. نوشیدن زیاد آب در زمان کوتاه در بسیاری از افراد موجب کم‌آبی بر اثر استفراغ میشود.
2. نوشیدنیهای الکترولیتی
در همین حال که آب ساده تسکین دهنده درد است، نوشیدینهای الکترولیتی میزان الکترولیتهای بدن را بالا می‌برند. الکترولیتها مواد معدنی هستند که بدن برای عملکرد درست به آنها نیاز دارد.
شما اغلب الکترولیتها را از طریق غذاهایی که می‌خورید و موادی که می‌نوشید بدست می‌آورید. کم شدن آب بدن تعادل الکترولیتها را مختل می‌کند، بنابراین جایگزینی آنها بوسیله یک نوشیدنی ورزشی کم قند موجب میشود که احساس بهتری داشته باشید.
3. کمپرس سرد
به هنگام سردرد، یخ بهترین دوست شما است. یک کیسه یخ ژله‌ای معمولا راحت‌ترین گزینه است. شما همیشه می‌توانید این یخ پک را با یک کاور خریداری کنید که در جلوی پیشانی شما بوسیله نوارهایی قرار می‌گیرد.
بسیاری از افراد با ریختن قطعات یخ خرد شده در یک کیسه پلاستیکی، یخ پک خانگی درست می‌کنند که بهتر از یخ پک صنعتی روی پیشانی قرار می‌گیرد. یخ را در یک کیسه پلاستیکی قرار داده، آن را روی سر بگذارید و در یک مکان ساکت و تاریک دراز بکشید.
4. داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه
- ایبوپروفن (ادویل، موترین)
- آسپرین (بافرین)
- استامینوفن (تیلنول)
سعی کنید از مصرف قرص‌های مسکن میگرن که حاوی کافئین هستند، خودداری کنید چون کافئین موجب کم‌آبی بدن میشود.
مثل همیشه قبل از استفاده از داروهای جدید با دکتر خود مشورت کنید، حتی در مورد داروهای بدون نسخه. این داروها را همراه با غذا یا آب مصرف کنید و از مصرف آنها با معده خالی خودداری کنید.
پیشگیری از سردرد ناشی از کم آبی
سعی کنید به میزان کافی آب بنوشید. میوه ها و سبزیجاتی نظیر کاهو و خیار دارای مقادیر زیادی آب هستند و در صورت مصرف می توانند از وقوع کم آبی جلوگیری نمایند.
در فصول گرم آب و مایعات بیشتری بنوشید و از نوشیدن قهوه و الکل زیاد اجتناب نمایید. از ورزش سنگین در هوای گرم (با اهدافی نظیر کاهش وزن) خودداری کنید.
در صورت تعریق زیاد، به سرعت عمل جایگزینی مایعات را شروع نمایید.
اگر شما مطمئن هستید که کم آبی بدن موجب راه افتادن سردرد میشود، سعی کنید برای پیشگیری از آن موارد زیر را انجام دهید :
- یک بطری آب را همیشه در کیف یا ماشینتان داشته باشید بطوری که همیشه، در درسترس شما باشد.
- مقداری ترکیب بدون قند به آب اضافه کنید تا مزه بهتری پیدا کند.
- به هنگام تمرینات ورزشی شدید، آب با خود ببرید. از یک کیف نگهدارنده بطری، کیف کمری یا کوله پشتی آبی مخصوص کوهستان استفاده کنید.
بیشتر بخوانید :
معرفی بهترین و تاثیرگذارترین قرص مسکن برای سر درد
۱۴ درمان خانگی برای سردردهای سینوسی
سردرد ناشی از گرما : درمان سر درد در تابستان از دیدگاه طب سنتی
