علت غسل دادن و کفن‌ کردن میت قبل از دفن چیست ؟

علت غسل دادن مرده قبل از دفن چیست ؟

از احکامی که درباره مرده واجب است، غُسل دادن میت ، قبل از دفن است.

احکام و دستورات شرعی – از جمله مسئله غسل میت – از آیات و روایات و سایر منابع دینی گرفته شده و روشن است که این احکام بر اساس حکمت‌هایی وضع می‌شوند.

گاهی این حکمت‌ها مورد درک عقل بشری قرار گرفته و گاهی فهم انسان نسبت به آنها ناتوان است. البته برخی روایات، در این زمینه راه‌گشا بوده و انسان را در فهم بهتر فلسفه احکام رهنمون می‌سازد.

در مسئله غسل میت، با مراجعه به منابع روایی به احادیثی برمی‌خوریم که امامان معصوم(ع) حکمت و فلسفه آن‌را بیان نموده‌اند، که در ذیل به چند نمونه اشاره می‌شود:

1. از امام باقر(ع) سؤال شد: چرا میّت را غسل می‌‏دهند؟ حضرت فرمودند: زیرا نطفه‌اى که از آن خلق شده، [در هنگام مرگ] از او خارج می‌‏گردد.
2. راوی می‌گوید، از امام باقر(ع) پرسیدم: براى چه مُرده را غسل می‌‏دهند و براى چه غسل دهنده باید غسل کند؟ حضرت فرمودند: مرده را غسل می‌‏دهند براى این‌که جنب است و دیگر آن‌که چون با فرشتگان ملاقات می‌‏کند باید پاک باشد و همچنین غسل دهنده میّت نیز چون با مؤمنان ملاقات می‌‏کند لازم است غسل کند تا با طهارت با ایشان مواجه شود.
3. محمّد بن سنان می‌گوید، امام رضا(ع) در جواب مسائلی [درباره غسل میت] مرقوم فرمودند: علّت غسل دادن میّت این است که بدین وسیله پاک و نظیف شده و از آلودگی‌‏ هاى امراض و آنچه در هنگام بیمارى به او رسیده پاکیزه ‏گردد.

چه آن‌که انسان بعد از مرگ با فرشتگان و اهل آخرت ملاقات می‌‏کند؛ لذا مستحب است وقتى بر خداى عزّ و جلّ و اهل طهارت وارد می‌‏گردد و آنها وى را مسّ نموده و او نیز با آنها تماس پیدا می‌‏کند، پاک و نظیف باشد و با طهارت به خدا توجّه نماید و از حضرتش خواسته خود را طلب کند و بخواهد که شفاعت شفیعان را در حقّ او بپذیرد.

فلسفه غسل مسّ میت

علّت غسل کردن غسل دهنده یا کسى که میّت را لمس نموده آن است که چه بسا هنگام غسل، از میّت ذرّاتى به غسل دهنده ترشح نموده و به جسدش اصابت می‌کند؛ لذا براى تطهیر از آن ذرّات، غسل می‌نماید.

چه آن‌که انسان وقتى روح از بدنش خارج شد و مُرد، بیشتر آلودگی‌‏های و قذارات ناشى از بیمارى و غیر آن در وى باقى می‌ماند؛ لذا او را تطهیر نموده و کسى هم که با او تماس پیدا می‌کند خود را باید پاک نماید

دلیل غسل ‌دادن و کفن‌کردن میّت

امام رضا(ع) می‌فرمایند: دلیل غسل دادن به مردگان این است که هم از انواع مرض‌ها و آلودگی‌هاى قبل از مرگ نظیف شوند و هم ملاقات با ملائکه و اهل آخرت بدون نظافت و طهارت سزاوار نیست. (وسائل‏‌الشیعه، ج‏2، ص 679)

آن حضرت در حدیث دیگرى فرمودند: کفن ‌کردن میت به چند جهت است:

1. عورت او پیدا نباشد(و اگر زن است بدن او پیدا نباشد).
2. مردم نتوانند به او نگاه کنند. شاید برای دیگران خوشایند نباشد.
3. اگر بدنش درد و رنج و بیماری داشته یا کجی صورت و بدن و قبیح المنظر شده، باعث قساوت قلب دیگران نشود.
4. کفن ‌کردن او باعث احترام و عظمت پیش چشم مردم باشد و نزد آنان محترم جلوه کند.
5. او را کفن می‌کنند تا دوستانش با دیدن او محبت و مودت او را نسبت به فرزندان و خویشانش حفظ کنند.(وسائل‌الشیعه،ج 2، ص 725)

علت دفن میّت

امام علی‌ بن موسی‌الرضا(ع) می فرمایند: «أمروا بدفن المیت لئلا یتأذى به الأحیاء بریحه و بما یدخل علیه من الآفة و الفساد…» (بحارالانوار، ج 75، ص46)

در این حدیث‌، حکمت‌های فراوانی برای دفن مرده ذکر شده است، از جمله اینکه:

1. حفظ احترام مرده‌؛ چون اگر دفن نشود، بدن‌، به زودی متعفن می‌‌شود، قیافه تغییر می‌کند و حیوانات صحرا آنرا طعمه خود قرار می‌دهند و این بی‌احترامی بزرگی به متوفی و بستگان اوست و بدیهی است هیچ کس راضی نیست عزیزش به این سرنوشت گرفتار شود.
2. بدن مرده‌، به انواع‌ باکتری‌ها و میکروب‌ها آلوده است و این سبب ابتلای افراد جامعه‌، به بیماری‌های خطرناک می‌‌شود.
3. مردم از بوی بد او اذیت می‌شوند.
4. دفن نشدن مرده‌، سبب آزردگی دوستان و شادشدن دشمنان است‌.

ممکن است این سؤال پیش آید که «چرا به جای دفن، مرده را آتش نزنیم؟» در پاسخ باید گفت در دفن ‌کردن میت، آن هم با دستوراتی خاص، حکمت‌های فراوانی وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها حفظ احترام میّت است، چنانچه امام صادق(ع) می‌فرمایند: «حرمة المیت کحرمة الحی؛ حرمت مُرده مانند حرمت شخص زنده است. (الکافی، ج 7، ص 228)

راهی برای کاهش فشار قبر

از امام رضا(ع) نقل است که فرمودند: بر شما باد به نماز شب! بنده‌ای نیست که آخر شب برخیزد و هشت رکعت نماز شب و دو رکعت نماز شفع و یک رکعت نماز وتر به جای آورد و در قنوت نماز وتر هفتاد مرتبه استغفارکند، مگرآنکه از عذاب قبر و عذاب جهنّم نجات داده شود و عمرش طولانی شده و روزی‌اش وسیع شود. (بحارالانوار، ج۸۷، ص۱۶۱)

بر اساس این گزارش، «نماز وتر» یک رکعت است که پس از هشت رکعت «نافله شب» و دو رکعت «نماز شفع» خوانده می‌شود و در مجموع ۱۱ رکعت نماز شب را تشکیل می‌دهد. وقت خواندن نماز شب از نیمه‌شب تا طلوع فجر است و بهترین موقع اقامه آن نزدیک طلوع فجر است.

نمازهای مستحبی را می‌توان در حالت نشسته خواند،

1. در نماز شب نیز می‌توان به خواندن سه رکعت (دو رکعت شفع و یک رکعت وتر) بسنده کرد.
2. کیفیت خواندن نماز شفع مانند نماز صبح است و نماز وتر را باید به این صورت خواند:
3. بعد از حمد و سوره، قنوت بگیرد، بعد رکوع و دو سجده به جا آورد و در آخر تشهد و سلام بگوید.
4. از مستحبات نماز وتر این است که قنوت آن را طولانی کند و برای چهل مؤمن دعا کند
5. (اَللّهُمَّ اِغْفِر لِلْمومِنینَ وَ اَلْمومِناتْ وَ اَلْمُسلِمینَ وَ اَلْمُسلِماتْ)،
6. سپس ۷ مرتبه بگوید «هذا مَقامُ الْعائِذِ بِکَ مِنَ اَلْنار»،
7. بعد از آن ۳۰۰ مرتبه «اَلْعَفو» بگوید
8. در پایان قنوت نیز بخواند: «رَبّ اغْفِرْلى وَ ارْحَمْنى وَ تُبْ عَلىََّ اِنَّکَ اَنْتَ التّوابُ اَلْغَفُورُ الرّحی».

بیشتر بخوانید :

احکام دفن اموات | مستحبات و آداب کفن و دفن میت

در شب اول قبر بر ما چه میگذرد؟

حکم زنا با زن مرده از منظر فقه و قانون مجازات اسلامی