دانستنی های دندان در کودکان
دانستنی های دندان در کودکان
پدیده دندان درآوردن عبارت است از ظهور متوالی دندانهای شیری و دایمی. دندانهای جدید بطور مداوم از 6 ماهگی تا 3 سالگی در می‌آیند. کودک بین 12-6 سالگی دندانهای شیری خود را از دست می‌دهد و دندانهای دایمی جای آنها را می‌گیرد. بطور متوسط اولین مجموعه دندانها در مدت کوتاهی بعد از دومین سالروز تولد، کامل می‌گردد.
مشکلات رویش اولین آسیاهای دائمی
نخستین دندانهای آسیاب دائمی از مهمترین و کلیدی ترین دندانهای دائمی هستند. این دندانها حدود ۶ سالگی در پشت سایر دندانهای شیری می‌رویند و جایگزین هیچ یک از دندانهای شیری نمی‌شوند. این دندانها به دلیل عدم آگاهی بسیاری از والدین از زمان رویش این دندانها و تصور غلط ایشان از شیری بودن این دندانها،
در بسیاری از موارد در سنین بسیار پائین دچار پوسیدگی می‌شوند. نتایج تحقیقات مقطعی نشان می‌دهد که ۹/۸۳ درصد از والدین فاقد آگاهی یا دارای آگاهی بسیار کمی در مورد دائمی بودن نخستین دندانهای آسیاب دائمی می‌باشند و تنها ۵/۴ درصد از آنان از سن رویش و دائمی بودن این دندانها آگاهند.
مطالعات مقطعی انجام شده میزان پوسیدگی این دندانها را در کودکان ۱۲-۶ ساله حدود ۷/۳۱ درصد بیان کرده است. با توجه به شیوع بالای پوسیدگی در این دندانها دادن آگاهی به والدین در مورد دائمی بودن این دندانها توسط رسانه‌ها از اهمیت برخوردار است. جهت پیشگیری از پوسیدگی این دندانها علاوه بر رعایت بهداشت مسواک زدن، نخ دندان ، تصویر صحیح) استفاده از ماده‌ای به نام فیشور سیلانت توصیه می‌شود.
این ماده‌ها با مسدود کردن شیارهای سطح جونده دندانهای تازه رویش یافته، مانع از تجمع مواد غذایی در این شیارها و پوسیدگی آنها می‌گردد.علایم و عوامل تولید بیش از حد بزاق، دندان قروچه و جویدن هر چیزی که بچه بتواند بگیرد.درد (این علامت را نمی‌توان ثابت کرد ولی احتمالاً ایجاد می‌گردد).لثه‌ها ممکن است قرمز و متورم شوند.
تحریک‌پذیری، کج خلقی؛ لجبازی، اشکال در به خواب رفتن، گریه بیش از حدمعمول‌توجه شود که دندان در آوردن هرگز نباید علت تب، استفراغ، اسهال، بی‌اشتهایی طولانی، درد گوش، تشنج، سرفه یا بثور محل پوشک در نظر گرفته شود. اینها علایم یک بیماری هستند.تکامل فیزیولوژیک طبیعی دلیل اصلی دندان در آوردن است که با هیچ یک از عوامل خطرزای شناخته شده ارتباط ندارند.
پیشگیری
مشکلات مربوط به دندان در آوردن را نمی‌توان پیشگیری کرد ولی می‌توان علایم آن را تسکین داد. زمان دندان در آوردن بسیار متغیر است. البته توالی دندان در آوردن طبیعی در کودکان به شرح زیر است اولین دندانها (دندانهای پیش تحتانی) در حدود 6 ماهگی، در دخترها زودتر از پسرها اولین دندان دایمی در حدود 6 سالگی دندانهای آسیای کوچک بین 12-10 سالگی دندانهای آسیای بزرگ در حدود 12 سالگی
درمان
ناراحتی حاصل از دندان درآوردن را می‌توان بطور نسبی تسکین داد. برای این کار می‌توانید:لثه کودک را با انگشتان خود مالش دهید؛ این امر بسیار آرامبخش است.یک پارچه شستشوی زبر را منجمد کنید و اجازه دهید که کودک آن را بجود.به کودک یک بیسکویت مخصوص دوران دندان درآوردن و یا حلقه پلاستیکی مخصوص دندان درآوردن بدهید (می‌توانید آن را سرد کنید).
با یک سواب کتان و آب، دندانهای تازه و لثه را تمیز کنید یا این که با پیچیدن یک پارچه شستشوی نرم دور انگشت خود، دندانهای کودک و لثه او را تمیز کنید. قبل از مسواک‌زدن منظم، صبر کنید تا کودک 3-2 ساله شود. در این سن، کودکان می‌خواهند با مسواک‌زدن از والدین خود تقلید کنند.در 3-2 سالگی مراجعه منظم به دندانپزشک را آغاز کنید.در 5 سالگی به کودک توضیح دهید که افتادن دندان کودک طبیعی است. این امر مانع می‌شود که کودک در هنگام شروع افتادن دندانهایش نگران گردد.
معمولاً برای ناراحتی حاصل از دندان درآوردن، دارو لازم نیست. ممکن است استامینوفن یا یک کرم یا پماد مالیدنی برروی لثه برای تسکین ناراحتی، توصیه شود.البته اگر درجه حرارت کودک بیش از حدطبیعی شود و یا علایم عفونت مثل درد، چرک، تورم بیش از حد یا قرمزی زیاد لثه در حین دندان درآوردن ایجاد گردد به پزشک مراجعه
نکاتی درباره دندانهای کودکان از شش ماه به بالا
۱-نيش زدن مرواريدهاي نوزادي:
شايد اندكي پس از تولد، نيش زدن دندان ها، اولين مشكل جدي والدين باشد، چرا كه نوزاد با تحولات رفتاري- جسمي چون تب، اسهال، آبريزش بيني و چشم، كج خلقي و… اين خبر را به والدينش مژده مي دهد! تشابه علايم سرماخوردگي با علايم روييدن دندان ها يكي ديگر از مشكلاتي است
كه والدين با آن روبه رو هستند و در بسياري موارد نيز زماني كه والدين سرگرم درمان به اصطلاح سرماخوردگي نوزادشان هستند، به ناگاه مرواريد كوچكي را در دهان فرزندشان مي يابند. آن چه در پي مي خوانيد، نگاهي است به علايم روييدن دندان در نوزادان و نحوه مراقبت از دندان هاي شيري.
نيش زدن و مشكلات آن
بعضي از نوزادان با دندان متولد مي شوند و در بعضي نيز اولين دندان شيري حدود 6 ماهگي نيش زده و در گروهي ديگر، تا حدود يك سالگي دنداني ديده نمي شود، كه اين تفاوت به مسايل مختلفي چون مسايل ژنتيكي، تغذيه مادر و… مرتبط است.گرچه همان طور كه گفتيم، سن نيش زدن دندان متفاوت است، اما در اغلب نوزادان حداكثر تا سن دو تا دو و نيم سالگي، دندان هاي شيري كامل شده و با ورود به سن 6 سالگي، اولين دندان دائمي، ظاهر مي شود.
نيش زدن دندان با علايمي چون تب خفيف يا شديد، بدخلقي، بي اشتهايي ، گريه كردن ، بي خوابي و بيدار شدن هاي مكرر همراه با گريه، آبريزش بيني و آب دهان، اسهال و حالت هايي شبيه به سرما خوردگي و… همراه است. اين علايم گاه چنان شبيه به سرما خوردگي است كه والدين براي جلوگيري از شدت يافتن علايم، درمان دارويي را آغاز مي كنند. اما با توجه به تشابه علايم نيش زدن دندان و سرماخوردگي،
لازم است تا پيش از هر اقدامي با پزشك مشورت كرد، چرا كه مصرف بعضي از داروها، به رشد دندان ها آسيب جدي وارد مي كند.علاوه بر علايمي كه برشمرديم، قرمز شدن و تورم لثه ها عاملي جهت كلافگي نوزاد و شدت گرفتن ناآرامي ها و گريه كودك است.يكي از علايمي كه كودك به صورت ناخودآگاه از خود بروز مي دهد، جويدن انگشتان است كه اين خود راهي براي آگاهي والدين از نيش زدن دندان هاي كودك است.
چگونه نوزاد را ياري دهيم؟
* توجه كردن به نوزاد:
از آن جايي كه نيش زدن دندان با علايمي ويژه و شبيه به سرماخوردگي همراه بوده و نوعي بيماري محسوب مي شود، لازم است تا والدين توجه ويژه اي به تغذيه و استراحت نوزاد داشته باشند.
* استفاده از ژل هاي دنداني:
با مشورت پزشك مي توانيد از ژل هاي دنداني غيرشيرين(Suger-free) استفاده كنيد. اين ژل ها باعث بي حسي موضعي لثه ها و از بين رفتن حالت تورم، خارش و سوزش شده و تأثير به سزايي در تخفيف درد دارد. توجه كنيد اين ژل ها نبايد براي نوزادان پايين تر از 4 ماه استفاده شوند.
* مصرف دارو:
اگرچه مصرف دارو چندان توصيه نمي شود، اشاره كرديم كه بعضي از داروها به دندان آسيب وارد مي كنند، اما براي مصرف دارو حتماً بايد با پزشك مشورت كرد. اين نكته به ويژه درباره نوزاداني كه زودتر از موعد مقرر دندان در مي آورند، مهم است.
* استفاده از حلقه هاي دنداني:
حلقه هاي دنداني(Teething ring) الاستيك هاي دنداني، در اشكال مختلف ويژه نوزادان طراحي شده است تا با جويدن و دندان زدن نوزاد به اين حلقه ها، خارش و سوزش لثه ها تخفيف پيدا كند. براي انتخاب اين حلقه ها، اطمينان از كيفيت آنها بسيار مهم است. اين حلقه هاي لاستيكي بايد از جهت نوع مواد مصرفي و رنگ به كار رفته در رنگ آميزي آنها مطمئن باشند.استفاده از تكه هاي نان، هويج پوست كنده، سيب، كرفس و… نيز توصيه مي شود. اما بايد توجه داشت تا تكه هاي جدا شده از اين خوراكي ها باعث خفگي نوزاد نشود.
مراقبت از دندان ها
دندان هاي شيري 20 عدد(10 دندان در فك بالا و 10 دندان در فك پايين) است. اين دندان ها اگر چه دايمي نبوده و حداكثر 5 سال( فاصله بين يك تا ? سالگي) كارايي دارند، اما مراقبت از آنها ضروري است، چرا كه پوسيدگي و شكستگي دندان ها نه تنها باعث اختلال در جويدن و هضم غذا مي شوند، بلكه زمينه ساز خراب شدن دندان هاي دايمي نيز مي شود.
اصولي ترين، مهم ترين و رايج ترين شيوه مراقبت از دندان ها مسواك زدن، حداقل 2 بار در طول شبانه روز، يك بار صبح و يك بار پيش از خوابيدن است. هر چند كودكان از مسواك زدن سرباز مي زنند، اما والدين وظيفه دارند تا با نظارت دقيق و اتخاذ تدابيري مفيد، اين مشكل را برطرف كنند. براي اين منظور:
1- براي كودك، مسواك ويژه كودكان تهيه كنيد. اين مسواك ها نه تنها از جهت اندازه، جنس و كيفيت مطابق با سن كودك طراحي شده اند، بلكه باعث ترغيب كودك به مسواك زدن مي شوند.
2- خمير دندان نيز بايد ويژه كودك خريداري شود. چرا كه خمير دندان كودكان از جهت طعم و بو متفاوت از خمير دندان بزرگسالان بوده و به جهت تفاوت در رنگ و عطر و طعم كودك را به مسواك زدن تشويق مي كند. در انتخاب نوع خمير دندان به ميزان “فلورايد” آن توجه كنيد.
3- زمان مسواك زدن فرزندتان را با مسواك زدن خودتان تنظيم كنيد. اين كار او را به مسواك زدن ترغيب مي كند.
4- تا پيش از زماني كه كودك خود بتواند مسواك بزند، دندان هاي او را مسواك بزنيد.نوع و شيوه تغذيه كودك از دوران جنيني و سپس مراقبت هاي دوران كودكي و بزرگسالي از مهم ترين عوامل حفظ سلامت دندان ها است…
5- در نوزادان پس از نوشيدن شير، به ويژه پيش از درآمدن دندان ها، لثه هاي نوزاد را با پنبه آغشته به آب ولرم، شست وشو دهيد.
گردآوری: مجله اینترنتی دلگرم
