داروهای کنترل قند خون کدامند و چه عوارضی دارند ؟

داروهای قند خون

قرص ‌های پایین ‌آورنده قند خون

افزایش آموزش‌ های مرتبط با سلامت و اطلاع ‌رسانی تقریبا مناسبی که درباره دیابت صورت می ‌گیرد، باعث تشخیص زودرس این بیماران می ‌شود و به همین دلیل این بیماران نیازمند دانستن مطالب بیشتری درباره داروهای شان هستند.

شاید پزشکان کمتر فرصت کنند درباره داروهای این بیماران اطلاعات مناسبی به آن ها عرضه کنند. دیابت یا بیماری قند به علت ناتوانی بدن در تولید یا مصرف انسولین پدید می ‌آید.

انسولین ماده‌ای است که در بدن توسط لوزالمعده تولید می ‌گردد و باعث می ‌شود قند یا به عبارتی مهمترین منبع انرژی بدن مورد استفاده قرار گیرد. دیابت به دو شکل عمده دیابت وابسته به انسولین یا دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 بروز می ‌کند.

تداخل داروهای شمیایی و گیاهی کنترل قند خون

آشنایی با قرص ‌های پایین ‌آورنده قند خون

قرص‌ هایی که به‌ طور معمول برای درمان دیابت مورد استفاده قرار می ‌گیرند، عبارتند از :

1. گلی‌بن‌کلامید پایین آورنده قند خون

نوعی داروی خوراکی برای درمان دیابت و کاهنده قند خون می‌باشد. این دارو اصولاً در درمان بیماران مبتلا به دیابت نوع دو (غیر وابسته به انسولین) استفاده می‌شود.

مکانیسم اثر گلی‌بن‌کلامید

گلی بن کلامید باعث تحریک و آزاد شدن مقادیر بیشتر انسولین از لوزالمعده (پانکراس) می‌شود.این کار را با بلوک گیرنده‌های پتاسیم در سلولهای بتای جزایر لانگرهانس انجام می‌دهد. انسولین هورمونی است که از پانکراس ترشح می‌شود و میزان قند خون را کنترل می‌کند. گلی بن کلامید معمولاً در درمان بیماران دچار دیابت نوع یک (وابسته به انسولین) بکار نمی‌رود، چرا که اساساً در این بیماران پانکراس قادر به ساخت انسولین نمی‌باشد. البته مصرف بلندمدت گلی بن کلامید موجب افزایش حساسیت بافتهای محیطی مانند کبد، عضلات و بافت چربی به انسولین می‌شود ولی این مکانیسم فرعی است.

عوارض جانبی گلی‌بن‌کلامید

گلی بن کلامید اصولاً داروی کم عارضه‌ای تلقی می‌شود. عارضه اصلی آن افت قند خون و افزایش وزن است. سایر عوارض: سردرد، تهوع، ناراحتی معده، اسهال یا یبوست و افزایش وزن، افت هوشیاری، تشنج، زردی چشم‌ها یا پوست، تیرگی ادرار یا کم رنگی مدفوع، تب، گلودرد، بثورات جلدی، خارش یا کهیر، تورم زبان، لب‌ها یا صورت، حساسیت به نور آفتاب، خونریزی یا کبود شدگی غیر معمول

2. درمان دیابت با کلرپروپامید

کلرپروپامید در درمان بیماری دیابت تیپ ۲ (دیابت بزرگسالان یا غیروابسته به انسولین) مصرف می‌شود.

مکانیسم اثر قرص کلرپروپامید

مانند سایر سولفونیل اوره‌ها احتمالاً موجب آزاد شدن مقادیر بیشتر انسولین از لوزالمعده و تاثیر بیشتر انسولین بر گیرنده‌ها می‌شود.

عوارض جانبی کلرپروپامید

عوارض گوارشی، مشکلات خونی، حساسیت، کاهش قندخون

3. متفورمین از داروهای کاهنده قند خون

متفورمین به عنوان کاهنده قند خون در درمان دیابت نوع دو (دیابت غیروابسته به انسولین) بکارمی‌رود. متفورمین در اختلال متابولیسم کربوهیدرات و درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک تجویز می‌شود. افرادی که دیابت نوع دوم دارند، سطح قند خونشان بالاتر از حد نرمال است. متفورمین دیابت را درمان نمی‌کند، بلکه کمک می‌کند تا سطح قند خون در رِنج نرمال بماند.

مکانیسم اثر قرص متفورمین

متفورمین به دسته ای از داروها تعلق دارد به نام بیگوآنید این دسته دارویی در واقع به شیوه مشابه عمل می کنند. متفورمین در این دسته میزان گلوکز ساخته شده توسط کبد را کاهش می دهد و در نتیجه میزان جذب گلوکز بدن را کم می کند، و اثر انسولین بر بدن را بالا می برد.

انسولین هورمونی است که به بدن کمک می کند تا قند اضافی خون را حذف کنید. این امر باعث کاهش سطح قند خون می شود. متفورمین به عنوان دارویی برای حساس کردن بدن نسبت به انسولین به کار می‌رود، نه به عنوان دارویی جهت کاهش وزن. بر اساس مکانیسم عمل متفورمین در بدن، «کاهش وزن، تنها یکی از عوارض جانبی آن است».

تداخل دارویی قرص متفورمین

مصرف هم‌زمان با سولفونیل اوره‌ها ممکن است موجب بروز هایپوگلیسمی شود. در صورت مصرف هم‌زمان این داروها غلظت خونی گلوکز باید مرتباًاندازه‌گیری شود. در صورت لزوم مصرف متفورمین با انسولین، برای جلوگیری از بروز هایپوگلیسمی و به دست آوردن نسبت مناسب مصرف آنها، در شروع درمان بیمار باید بستری شود. در صورت مصرف هم‌زمان با سایمتیدین، کلیرانس کلیوی متفورمین ممکن است کاهش یابد. مقدار مصرف متفورمین باید کاهش یابد.

در صورت مصرف هم‌زمان داروهای ضد انعقاد با متفورمین، ممکن است مقدار مصرف داروهای ضد انعقاد احتیاج به تنظیم داشته باشد. برخی داروها ممکن است قند خون را افزایش داده و ازدیاد دوز متفورمین را ضروری نمایند.

مهم‌ترین این داروها عبارتند از: بلوکرهای کانال کلسیمی، کورتیکواستروئیدها، استروژن‌ها، ضد بارداری‌های هورمونی، ایزونیازید، نیاسین، فنوتیازین‌ها، فنی‌توئین، داروهای مقلد سمپاتیک، تیازیدها و دیگر دیورتیک‌ها، و هورمونهای تیروئیدی.

داروهای کاتیونی (آمیلوراید، سایمتیدین، دیگوکسین، مورفین، پروکائین آمید، کینیدین، کینین، رانیتیدین، تریامترن، تریمتوپریم و وانکومایسین) ممکن است با متفورمین در ترشح کلیوی رقابت نموده و سطح آن را افزایش دهند

4. قرص گلیبنگلامید از قرص های کاهنده قند خون

گلیبنگلامید نوعی داروی خوراکی برای درمان دیابت می‌باشد. این دارو اصولاً در درمان بیماران مبتلا به دیابت نوع دو (غیر وابسته به انسولین) استفاده می‌شود.

مکانیسم اثر گلیبنگلامید

گلی بن کلامید باعث تحریک و آزاد شدن مقادیر بیشتر انسولین از لوزالمعده (پانکراس) می‌شود.این کار را با بلوک گیرنده‌های پتاسیم در سلولهای بتای جزایر لانگرهانس انجام می‌دهد.

انسولین هورمونی است که از پانکراس ترشح می‌شود و میزان قند خون را کنترل می‌کند. گلی بن کلامید معمولاً در درمان بیماران دچار دیابت نوع یک (وابسته به انسولین) بکار نمی‌رود، چرا که اساساً در این بیماران پانکراس قادر به ساخت انسولین نمی‌باشد.

البته مصرف بلندمدت گلی بن کلامید موجب افزایش حساسیت بافتهای محیطی مانند کبد، عضلات و بافت چربی به انسولین می‌شود ولی این مکانیسم فرعی است.

عوارض جانبی گلی بن گلامید

گلی بن کلامید اصولاً داروی کم عارضه‌ای تلقی می‌شود. عارضه اصلی آن افت قند خون و افزایش وزن است. سایر عوارض: سردرد، تهوع، ناراحتی معده، اسهال یا یبوست و افزایش وزن، افت هوشیاری، تشنج، زردی چشم‌ها یا پوست، تیرگی ادرار یا کم رنگی مدفوع، تب، گلودرد، بثورات جلدی، خارش یا کهیر، تورم زبان، لب‌ها یا صورت، حساسیت به نور آفتاب، خونریزی یا کبود شدگی غیر معمول

5. درمان قند خون بالا با قرص آکاربوز

آکاربوز به همراه کنترل رژیم غذائی یا همراه با سایر داروهای کاهنده قند خون به منظور کاهش قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ مصرف می‌شود.

عوارض جانبی قرص آکاربوز

نفخ شکم در۷۸٪ موارد و نرمی مدفوع و اسهال در۱۴٪ افراد مصرف‌کننده دیده شده‌است.

تداخل‌های دارویی آکاربوز

مصرف همزمان آکاربوز با سایر داروهای کاهنده قند خون ممکن است باعث بروز کمی قند خون شود. مصرف همزمان آکاربوز با فراورده‌های حاوی آنزیم‌های گوارشی (مانند پانکرآتین و دایجستیو) یا مواد جاذب (مانند زغال فعال و دایمتیکون) ممکن است باعث کاهش اثرات درمانی آن شود.

6. پیوگلیتازون از داروهای کاهنده قند خون

پیوگلیتازون (Pioglitazone) نوعی داروی کاهنده قند خون است که در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو استفاده می‌شود.

پیوگلیتازون باعث کاهش مقاومت به انسولین در بافت‌های بدن شده و علاوه بر اینکه باعث افزایش برداشت گلوکز توسط بافت‌های محیطی می‌شود، موجب کاهش برون ده گلوکز کبد نیز می‌گردد.

عارضه‌های جانبی پیوگلیتازون

سردرد، خیز ، نارسایی قلب ،سینوزیت، فارنژیت ،کم خونی ،افزایش وزن، دردهای ماهیچه‌ای، عفونت‌های تنفسی , اختلالات دندانی، تشدید دیابت، هیپوگلیسمی (در ترکیب با سایر داروهای کاهنده قند خون)

7. رپاگلینید از داروهای قند خون بالا

رپاگلینید (Repaglinide) از داروهای ضد دیابت خوراکی است که جهت کاهش قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو تجویز می‌شود. این دارو به طور کامل و سریع از طریق دستگاه گوارش جذب می‌شود.

عوارض جانبی رپاگلینید

سردرد، درد قفسه سینه، سینوزیت، یبوست، تهوع، اسهال، استفراغ، عفونت دستگاه تنفسی و ادراری، اختلالات گوارشی و درد دندان

چه کسانی میتوانند از قرص های خوراکی ضد دیابت استفاده کنند؟

فقط بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 میتوانند با استفاده از قرص، بیمـاری خود را کنترل کنند. البته این بیماران باید در کنار پرهیز غـذایی و برنامـه ورزشـی مـنظم، قـرص مصـرف کننـد. در واقـع بایـد بـه سـه روش درمانی(پرهیز غذایی، ورزش، دارو) همزمان با هـم بـرای تنظـیم سـطح قندخون خود، عمل کنند.

در برخی از بیماران مبتلا به دیابـت نـوع2 ممکن اسـت بـا شـروع مصـرف قـرص، سطح قند خون رو به کاهش بگذارد ولـی به حد طبیعی نرسد، همچنین کسـانی کـه بیش از 10 سال از شروع دیابت آنها میگذرد یا کسانی که قبلاً بیش از 20 واحد انسولین در روز مصرف میکرده اند، نامزدهای خوبی بـرای شـروع درمان با قرص نیستند.

به عبارت دیگر، در بیمارانی که اخیراً مبتلا به دیابت شده اند یا قبلاً سابقه تزریق انسولین نداشته یا به میزان کم تزریق میکـرده اند، احتمال تنظیم قندخون با مصـرف قـرص هـای خـوراکی بیشـتر است. گاهی اوقات، چند ماه یا چنـد سـال بعـد از شـروع مصـرف قرص های خوراکی، تأثیر آن ها کاهش مییابد و بـا وجـود مصـرف قرص، قند خون بیمار تنظیم نمی شود.

در این هنگام درمان ترکیبـی با دو یا چند قرص، میتواند کمککننـده باشـد. در برخـی از مواقـع حتی استفاده از ترکیب چند داروی خوراکی هم نمی تواند قند خون را تنظیم کند، در این موارد بـرای تنظـیم قنـد خـون لازم اسـت کـه انسولین، به تنهایی یا همراه با قرص های خوراکی مورد استفاده قرار گیرد.

بیشتر بخوانید :

عدد قند خون نرمال چند است و چه زمانی خطر آفرین میشود ؟

لیست قیمت انواع تست قند خون در بازار

بهترین داروی دیابت چیست؟