آزمایش قند خون ناشتا (FBS) باید چند باشد و چه شرایطی دارد ؟
آزمایش قند خون ناشتا
ناشتا بودن عامل مهمی در اندازه‌گیری قند خون است زیرا اگر بعد از 10 تا 12 ساعت قند خون فرد بیشتر از 105میلی‌گرم در دسی لیتر باشد می‌تواند زنگ خطری برای دقت بیشتر در برنامه غذایی و سبک زندگی باشد. قند خون بالا می‌تواند نشان دهد که فرد مستعد دیابت در 10 سال آینده زندگی است.
نام آزمایش: Fasting Blood Sugar
نام‌های دیگر آزمایش: GCT, GTT, 2hpp, Blood Sugar, BS, FBS, Blood Glucose, OGTT
آزمایش‌های مرتبط: HbA1C, Urine Analysis, Micro Albumin
چرا و چه موقع درخواست قند خون ناشتا میشود ؟
جهت بررسی سطح قند خون، تشخیص دیابت و پیش دیابت و در زمان بارداری این آزمایش درخواست میشود.
نمونه مورد نیاز :
نمونه خون وریدی یا نمونه ادرار
آمادگی قبل از انجام آزمایش قند خون ناشتا
بر حسب نوع آزمایش ممکن است احتیاج به 10 تا 12 ساعت ناشتایی باشد.
برای آزمایش BS (Blood Sugar) احتیاج به ناشتایی نیست. در آزمایش GCT و GTT معمولاً مقداری ماده قندی (گلوکز) که به صورت پودر یا شربت میباشد به فرد داده میشود و در فواصل زمانی مختلف نمونه‌هایی (معمولاً 2 تا 4 نوبت) از وی گرفته میشود.
در آزمایش 2hpp، فرد به صورت ناشتا مراجعه کرده و بعد از انجام نمونه‌گیری صبحانه میل می‌کند و 2 ساعت بعد از خوردن صبحانه مجدداً برای نمونه‌گیری حضور می‌یابد. برای انجام آزمایش‌های مربوط به قند حتماً با دقت به توصیه‌های آزمایشگاه توجه فرمایید.
دانستنی‌های بیشتر درباره آزمایش قند خون ناشتا
قند منبع اصلی انرژی سلول‌های بدن و تنها منبع انرژی مغز و سیستم عصبی میباشد. بنابر این ضروری است که سطح قند خون همیشه در توازن باشد.
قند بدن از گوارش میوه‌ها، سبزیجات، نان و دیگر غذاهای حاوی کربوهیدرات تأمین میشود. کربوهیدرات‌ها در دستگاه گوارش به قند تجزیه می‌شوند، در رودۀ کوچک جذب می‌گردند و از آنجا توسط سیستم گردش خون به سرتاسر بدن می‌روند.
بدن برای تبدیل قند به انرژی به هورمونی بنام انسولین نیاز دارد که توسط پانکراس ساخته میشود. انسولین باعث میگردد قند بتواند وارد سلول‌های بدن شود.
به وسیلۀ این ماده قند می‌تواند وارد کبد گردد و در آنجا به صورت منابع سریع الوصول گلیکوژن ذخیره شود یا تبدیل به‌تری‌گلیسرید شود و در بافت‌های چربی ذخیره گردد.
در حالت طبیعی بعد از خوردن وعدۀ غذایی قند خون بالا می‌رود و بسته به میزان وعده میل شده پانکراس هورمون انسولین لازم را‌ترشح می‌نماید که در این حالت قند موجود در خون به داخل سلول‌ها رفته و مجدداً میزان قند خون به حالت طبیعی باز میگردد.
هرگاه میزان قند خون به هر علتی پایین بیاید پانکراس هورمون دیگری به اسم گلوکاگون را ترشح می‌نماید که باعث میشود کبد مقداری از قند را که به صورت گلیکوژن ذخیره نموده دوباره به قند تبدیل نماید و وارد جریان خون کند.
زمانی که قند خون خیلی بالا باشد بدن تلاش می‌کند با ترشح زیاد انسولین و با دفع قند از طریق ادرار، قند خون را به حالت طبیعی باز گرداند.
دلیل اصلی بیماری دیابت به هم خوردن تعادل قند خون است. دیابت انواع مختلف دارد که می‌تواند به علت عدم تولید مقدار مناسب انسولین یا مقاومت سلول‌ها نسبت به انسولین باشد.
بالا رفتن سطح گلوکز خون را Hyperglycemia و پایین آمدن آن را Hypoglycemia گویند. هر دوی این شرایط در صورت عدم درمان می‌توانند باعث صدمات جبران ناپذیری به بافت‌ها و اندام‌های بدن شوند.
آزمایش گلوکز بخشی از برنامه چکاپ سلامت میباشد. جهت تأیید تشخیص دیابت لازم است بعد از انجام آزمایش قند و اطمینان از صحت نتیجۀ آزمایشی که بالا بودن قند را نشان می‌دهد، آزمایش HbA1C نیز انجام شود (حداقل 2 بار با فواصل زمانی مختلف).
نیاز است افراد دیابتی به صورت مرتب قند خون خود را چک کنند تا میزان دارو و یا انسولین مصرفی خود را نیز نسبت به آن تغییر دهند. عوامل زیادی از جمله سابقۀ خانوادگی، وزن بالا و سن بالای 45 سال از عوامل افزایش خطر ابتلا به بیماری دیابت می‌باشند.
از علائم بالا رفتن قند خون می‌توان به احساس تشنگی همراه با تکرر ادارد، خستگی، تاری دید، زخم‌ها و عفونت‌هایی که دیر بهبود می‌یابند اشاره کرد و از علائم قند خون پایین می‌توان به عرق کردن، احساس گرسنگی، گیجی، تاری دید، لرزش دست‌ها و اضطراب اشاره کرد.
خانم‌های باردار نیز ممکن است دچار بیماری دیابت بارداری شوند. لازم است این افراد آزمایش GTT را در هفتۀ 24 تا 28 بارداری انجام دهند ولی در صورتی‌که سابقۀ دیابت بارداری قبلی داشته‌اند و یا نشانه‌هایی از دیابت بارداری دارند این آزمایش زودتر نیز می‌تواند انجام شود.
در این آزمایش میزان مشخصی از شربت گلوکز به فرد داده میشود و در فواصل زمانی مختلف از وی نمونه‌گیری میشود تا رفتار بدن او در برخورد با قند بررسی گردد. دیابت بارداری می‌تواند بعد از بارداری بهبود یابد یا اینکه می‌تواند تا آخر عمر باقی بماند.
بعضی از شرایط و یا بیماری‌ها نظیر استرس، گرسنگی زیاد، مشکلات کبد و پانکراس می‌توانند باعث به هم خوردن تعادل قند خون شوند.
مقادیر طبیعی آزمایش قند خون ناشتا
| توضیحات | محدوده طبیعی | آزمایش |
| قند ناشتا- طبیعی | mg/dl 70 تا 99 | FBS |
| قند ناشتا – پیش دیابت | mg/dl 100 تا 125 | FBS |
| قند ناشتا – دیابت | mg/dl بیشتر از 126 | FBS |
رعایت ناشتا بودن برای آزمایش قند خون
- برای انجام تمامی آزمایشها بر روی خون بیمار رعایت ناشتایی پیشنهاد میگردد .
- شب قبل از آزمایش شام مختصر و سبک میل شود .
- بین 12 تا 14 ساعت قبل از آزمایش غذا ، مایعات ، انواع شکلات و آدامس میل نشود .
- مصرف دخانیات اکیداً ممنوع میباشد .
- نوشیدن آب به مقدار نیاز مانعی ندارد .
- مسواک زدن دندانها مانعی ندارد .
- در مورد مصرف دارو یا قطع آن ، قبل از آزمایش حتماً با پزشک معالجتان مشورت نمائید .
آزمایش قندخون 2 ساعت پس ازغذا
یک وعده غذایی متعادل و معمول را آماده نمایید. (شامل پنیر و کره و …)
زمان اتمام غذا خوردن را یادداشت نمایید و زمان 2 ساعت پس از غذا ، از لحظه شروع غذا خوردن محاسبه می گردد. به عنوان مثال اگر غذا خوردن شما در ساعت 8 تمام شده باشد، در ساعت 10 از شما نمونه دوم گرفته خواهد شد.
در مورد مصرف انسولین و دارو و یا قطع دارو قبل از انجام آزمایش با پزشک معالجتان مشورت نمایید.
مدت زمانی که غذا را میل می کنید نباید بیشتر از 20 دقیقه به طول بیانجامد.
دو آزمایش ناشتا و غیر ناشتا باید در یک روز انجام شوند.
بعداز خوردن غذا به هیچ وجه چیز دیگری اعم از آدامس،شیرینی،آب میوه،… نباید خورده شود(به استثناء مقدار کم آب).
{قبل از انجام آزمایش ( در طی مدت ناشتایی )و در حین 2 ساعت دخانیات مصرف نکنید و از ورزش سنگین و پیاده روی خودداری نمایید.
پانزده دقیقه قبل از موعد نمونه گیری (2ساعت) درآزمایشگاه حضور بهم رسانید.
به محض ورود به آزمایشگاه مسئولین نمونه گیری را مطلع نمایید واگر رأس 2 ساعت از شما خونگیری انجام نشد دوباره به مسئول پذیرش اعلام فرمایید.
بیشتر بخوانید :
عدد قند خون نرمال چند است و چه زمانی خطر آفرین میشود ؟
۱۶ دلیل اصلی بالا رفتن قند خون کدامند ؟
بهترین داروهای قند خون : قرص های پایین آورنده قند خون کدامند ؟
علائم بالا رفتن قند خون : ۱۱ نشانه بارز بالا بودن قند خون
آزمایش قند خون ناشتا
