حکم شرعی حرف زدن با نامحرم چیست ؟

مقدمه ای بر احکام دین مبین اسلام

احکام دین مبین اسلام مانند سایر ادیان الهی منطبق با قوانین عالم هستی و منطبق بر نیازهای بشری است. زیرا این احکام از سوی خداوند متعال بر برترین مخلوق عالم هستی یعنی پیامبر گرامی اسلام(ص) نازل شده است.

در واقع خداوند متعال که مهندسی خلقت عالم هستی از اوست، بنا بر مصلحت خویش احکام و محدودیت‌هایی را برای مخلوقات خویش در نظر گرفته است که تعدی و عبور از این محدودیت‌ها از آنجا که با قوانین عالم در تضاد است، عواقبی را برای فرد یا جامعه در پی خواهد داشت.

خداوند نیز برای عبرت انسان‌ها، در آیات متعددی از قرآن به اقوامی اشاره می‌کند که به واسطه عبور از احکام الهی دچار سخت‌ترین عذاب‌ها و بلاها شدند. از این رو فهم و عمل به احکام شرعی در واقع انطباق یافتن با قوانین عالم هستی و به دنبال آن دستیابی به سعادت دنیوی و اُخروی است.

این احکام که از سوی خداوند متعال بر پیامبر(ص) نازل یافت، در دورانهای بعدی توسط هر یک از امامان معصوم(ع) تبیین و تفسیر شد. فقهای شیعه نیز منطبق با روایات فقهی معصومین(ع) شروع به نگارش کتب فقهی کردند و بر این اساس فتواهایی را تنظیم کردند و در اختیار مردم قرار دادند.

از آنجایی که چارچوب کلی احکام شرعی شکل گرفت، در مسائل مستحدثه و یا به تعبیری، مسائلی که به واسطه گسترش تکنولوژی و یا تغییر در روابط اجتماعی و سیاسی ایجاد میشود، فقهای شیعه بر اساس همین چارچوب‌ها احکامی را استنباط می‌کنند.

بنابراین بهترین و معقولانه‌ترین راه اعتماد بر این فتاوای فقهای بزرگوار است.

امام کاظم(ع) در ضرورت رجوع به فقها ضمن یک روایت فرمودند:

«امّا آن کسى از فقهای امّت ما که نگهبان نفس خود از آز و هوس و حافظ دین ایزد تعالى و تقدّس و مخالف آز و هوا و مطیع أمر حضرت مولى خود بود عوام ما را تقلید از او جایز و روا است‏؛

فَأَمَّا مَنْ کَانَ مِنَ الْفُقَهَاءِ صَائِناً لِنَفْسِهِ حَافِظاً لِدِینِهِ مُخَالِفاً عَلَى هَوَاهُ مُطِیعاً لِأَمْرِ مَوْلَاهُ فَلِلْعَوَامِّ أَنْ یُقَلِّدُوهُ» (الإحتجاج على أهل اللجاج (للطبرسی)،ج‏2 ، ص؛ 458 / التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن العسکری علیه السلام، ص 298 )

آیا حرف زدن با نامحرم گناه است؟

در ادامه به یکی از رایج‌ترین مسائل روز جامعه یعنی محدوده روابط با نامحرم می‌پردازیم.

نگاه کردن به نامحرم اگر از روی لذت یا مایه فساد و گناه باشد، به هر قسمت بدن که باشد، حرام است. اگر از روی لذت و… نباشد، نگاه به صورت و دست ها تا مچ اشکال ندارد.

حرف زدن با نامحرم اگر موجب مفسده و تحریک جنسی و به قصد لذت نباشد، اشکال ندارد. (تحریر الوسیله (امام خمینی) ج 2 ، ص 231 ،م 19 و 26)

حرف زدن با نامحرم به مقداری که ضرورت باشد و مفسده نداشته باشد و با قصد لذت هم نباشد، اشکال ندارد، ولی با قصد لذت حرام است.

چَت کردن با نامحرم نیز اگر به مقدار ضرورت باشد و تحریک کننده نباشد، اشکال ندارد. (آیت الله مکارم، استفتائات جدید، ج2،سؤال 1387)

چت کردن با جنس مخالف اشکال دارد، و غالبا پیامدهای منفی به همراه دارد، مگر اینکه مقدمه ازدواج باشد یا ضرورت دیگری در بین باشد که د راین صورت به مقداری که جهت ازدواج لازم است، و به مقداری که ضرورت باشد و مفسده نداشته باشد ،اشکالی ندارد. ( آیت الله مکارم شیرازی، بخشی از مسائل کثیر الابتلاء، مسئله 89)

در صورت کلی بر اساس فتاوای فقهی احکام ارتباط با نامحرم می‌توان دریافت، آن است که باید در مواقعی که موجب مفسده و شک در افتادن در گناه می‌شود پرهیز کرد.

همچنین رعایت عفت و حیا درتعامل با جنس‌های مخالف از احکام اخلاقی و فقهی غیر قابل بازگشت محسوب می‌شود.

رهبر معظم انقلاب در این باره فرمودند:

«بر هر زن و مرد مکلفى شرعاً واجب است در تماس و نشست و برخواست با جنس مخالف حریم ضوابط شرعى و مقررات اسلامى را دقیقاً مراعات نمایند و از هرگونه عمل و رفتارى که آمیخته به ریبه و یا موجب ترتب فتنه و فساد باشد، جداً احتراز نمایند».

حرف زدن با نامحرم از نظر شرعی چه حکمی دارد ؟

حرف زدن با نامحرم در صورتى که از روى شهوت و با قصد و غرض حرام نباشد و ترس از وقوع در گناه نباشد در حدّ ضرورت اشکال ندارد.

با توجه به شرایط خاص دوران جوانی , طولانی بودن دوران تجرد غالب دانشجویان و خطرات جدی تمایلات آشکار و پنهان غرائز نفسانی , لازم است برادران و خواهران دانشجو روابط خود را از نظر کمی و کیفی تحت کنترل قرار دهند و در سطح ضرورت حفظ کنند. بنابراین , توصیه اکید ما این است که :

اولا : اگر ضرورتی ایجاب نمی کند حتی الامکان روابطی با نامحرم برقرار نشود و خواهران دانشجو در مقابل افراد نا محرم , رفتاری متکبرانه داشته باشند نه رفتاری صمیمانه .

اینکه در احکام شرعی می فرمایند در غیر ضرورت مثلا مکروه است مرد با زن هم صحبت شود, مخصوصا مرد و زن جوان , به این دلیل است که چه بسا همین هم صحبت شدن ها, غرایز جنسی افراد را تحریک کند و یک الفت و محبت شهوانی بین مرد و زن ایجاد گردد و نقطه آغازی برای غوطه ور شدن در انحراف و فاسد شود.

در هر حال انسان باید دقیقا درون خود را بکاود و باطنش را عمیقا مطالعه کند که مثلا صحبت کردن با افراد نامحرم چه ضرورتی برای او دارد.

ثانیا: در صورت ناچاری و ضرورت , روابط با نامحرم تا آنجا که به شکستن حریم احکام الهی منجر نشود, اشکالی ندارد.

بنابراین , گفتگو و نگاه‌های متعارف بدون قصد لذت و ریبه , اشکالی ندارد. اما با این حال , حتی الامکان لازم است در کلاسها به گونه ای باشند که کمترین اختلاط پدید آید و در برخورد و گفتگو, هنجارهای شرعی رعایت شود.

رابطه دوستی بین دختر و پسر از نظر شرعی چه حکمی دارد ؟

این نوع رابطه از نظر اسلام حرام است و قرآن از دوستی بین دختر و پسر و اینگونه روابط نهی کرده است زیرا عفت عمومی جامعه با اینگونه روابط آسیب جدی می بیند پایه های ازدواج و خانواده سست می شود و صدها مفسده اخلاقی برای دختر و پسر و جامعه دارد.

بدون تردید اگر ائمه(ع) از حضور زنان در جامعه نهی کرده اند اینطور نیست که این نهی کلی و مطلق باشد بلکه سیره عملی آنها به این امر مطلق تخصیص می زند و نشان می دهد که منظور ائمه این نیست که زنان مطلقا نباید در امور اجتماعی مشارکت داشته باشند بلکه منظور آنها این است که زنان اولا، بدون دلیل موجه نباید در میان مردان و مقابل چشم آنها قرار گیرند. ثانیا، در صورت لزوم باید حضورشان در حد نیاز و ضرورت باشد و زائد بر آن به صلاح زنان و جامعه نیست چه این که مفسده های زیادی می تواند داشته باشد.

نکته دیگری که باید به آن توجه نمود این است که اجتماعی بودن زنان و داشتن جایگاه اجتماعی مستلزم حضور بی رویه و بدون دلیل در میان مردان نیست بلکه خود زنان می توانند تشکل های اجتماعی – فرهنگی داشته باشند و در این تشکل ها حضور فعال در زمینه های گوناگون داشته باشند.

بنابراین اسلام از حضور و مشارکت زنان در مسائل اجتماعی نهی نمی کند و صرفا ضوابط و قوانین و حدود این حضور را مشخص می نماید و این به خاطر مصونیت زنان از آسیب های اجتماعی است و از سوی دیگر به خاطر مصون ماندن جامعه از آسیب هایی است که از ناحیه زنان و مردان فرصت طلب به وجود می آید بنابراین هیچ تناقضی بین آموزه های دینی وجود ندارد بلکه همه آنها هماهنگ با یکدیگر و متناسب با نیاز جامعه انسانی است.

قرآن در دو جا یکی در سوره مائده آیه 5 و دیگری در سوره نساء آیه 25 زنان و مردان را از داشتن روابط دوستانه با جنس مخالف بر حذر داشته است و آن را مورد مذمت قرار داده است.

آیه 25 سوره نساء به مردان می گوید :

با دخترانی که روابط دوستی مخفیانه ای با دیگران داشته اند ازدواج نکنید… «فانکحوهن باذن اهلهن و اتوهن اجورهن بالمعروف محصنات غیر مسافحات و لا متخذات اخدان»

یعنی آنان را با اجازه خانواده هایشان به همسری خود در آورید و مهرشان را به طور پسندیده به آنان بدهید پاکدامن باشند و زناکار و دوست گیران پنهانی نباشند.

در آیه 5 سوره مائده نیزخطاب به مردان می فرماید:

شما با زنان پاکدامن مسلمان ازدواج کنید و خود نیز پاکدامن باشید نه زناکار و نه آنکه زنان را در پنهانی دوست خود بگیرید «A}… ولا متخذی اخدان

بیشتر بخوانید

احکام مسائل جنسی (مقاربت)

احکام و آداب همبستری در اسلام چیست ؟