آشنایی با تاریخچه و دیدنی های شگفت انگیز شهرستان آق قلا

تاریخچه ی شهرستان آق قلا

شهرستان آق‌ قلا در شمال استان گلستان و در کنار رودخانه گرگانرود با داشتن آثار تاریخی، گل‌فشان‌های دیدنی و صنایع دستی همچون قالی و پشتی ترکمن از مناطق گردشگرپذیر این استان است.

این شهرستان با جمعیتی حدود 109هزار نفر، یک هزار و 763 کیلومتر مربع وسعت دارد معادل 6/8 درصد از مساحت استان را شامل می شود و بسیاری از ساکنان آن را هموطنان ترکمن تشکیل می‌دهند.

این شهرستان از شمال به کشور ترکمنستان از جنوب به شهرستان گرگان و علی آباد از شرق به شهرستان گنبد و از غرب به شهرستان ترکمن محدود می شود.

در حدود سال 964 هجری قمری ( حدود 450 سال پیش) شاه طهماسب اول صفوی دستور داد قلعه یا دژ مبارک آباد را در جایگاه فعلی آق قلا احداث کنند.

دیواره های این دژ نظامی در شمال حدود 20 کیلومتر، غرب 2 کیلومتر، شرق 1.6 کیلومتر، و مساحت آن نیز حدود 3.5 کیلومتر مربع می­­گشت.

این قلعه پس از شاه طهماسب ویران شد ولی به دستور شاه عباس تعمیر و مجددا ساخته شد.

اما نام آق قلا یا آق قلعه احتمالا بعدها یا با اسکان قاجارهای ترک در آنجا برای مبارک آباد انتخاب گردید یا به واسطه­ ی ترکمن­ هایی که بعد از قاجارها در آن ساکن شدند.

مهمترین اتفاقات در آق قلا( مبارک آباد) بعد از شاه عباس، در عهد فتحعلی­ خان قاجار و پس از وی در عهد پسرش محمد حسن خان و نوه­ اش آقامحمدخان قاجار(بنیانگذار سلسله قاجار) به وقوع پیوست.

آنها در پی هر مشکل و شکست به شمال و حوالی آق قلا و به میان ترکمن ها پناه می آوردند و اتفاقا از همین منطقه نیز اقدام به بسیج قوا و تهیه تجهیزات می نمودند.

فتحعلی خان نیز در اوایل جوانی مدتی در آق قلا زیست.

از همین مکان بود که فتحعلی خان قاجار توانست با فتح استرآباد، مازندران و چند مکان دیگر شهرت و آوازه کسب کند، طوریکه در زمان حمله افغانها به پایتخت ایران یعنی اصفهان در زمان شاه سلطان حسین صفوی، وی به عنوان سرداری بزرگ در شمال مخصوصا در استرآباد مطرح شده و بر سر زبانها در پایتخت وحشت زده افتاده بود.

به همین جهت طهماسب سوم ( ولیعهد ) پس از گریز از اصفهان در زمان محاصره افغان ها به مازندران و سپس استرآباد آمد تا از قدرت و شوکت فتحعلی خان بهره مند گردد.

اتفاقا فتحعلی وی را به آق قلا هم برد. این سفر احتمالا به خاطر تماس با تراکمه حوالی آق قلا و مدد جستن از سواره های مسلح آنان در برابر افاغنه متجاوز بود.

پس از قتل فتحعلی خان، پسرش یعنی محمدحسن خان قاجار(پدر آقامحمدخان) در ترکمن صحرا و حوالی آق قلا با حمایت ترکمن ها سالها دست به مقابله و مقاومت در برابر سپاهیان و سرداران نادرشاه افشار و قشون زندیه زد.

واتسن محل اولیه قدرت یابی محمدحسن خان را آق قلا دانسته.

پس از محمد حسن خان، پسرش آقا محمد خان نیز در اوایل قدرت یابی در استرآباد، نیم نگاهی بر ترکمنهای این نواحی می افکند و هر از چند گاهی، پس از ناکامی به میان ترکمنها پناه می برد.

اما بعدها حدود دو دهه پس از آن در اوج قدرتش حوادثی رخ داد که مجبور گشت به سرکوب ترکمنها یا همان حامیان گذشته خود بپردازد.

اماکن دیدنی شهرستان آق قلا

1. تالاب اینچه

از دیدنی‌های طبیعی آق قلا می‌توان به تالاب اینچه که در ۲۳ کیلومتری شمال شهرستان آق قلا قرار دارد، اشاره کرد.

در قسمت غرب تالاب، گلفشان اینچه قرار دارد که از جذابیت توریستی بالایی برخوردار است.این تالاب محل زیست پرندگان مهاجر گوناگونی چون فلامینگوها، قوها، غازها، حواصیل و… است.

از ماهیان این تالاب‏ها نیز می‏توان به کولی، اورنج، سیم پرک و شیشه ماهی اشاره کرد که فصل صید آن طبق مجوز اداره محیط زیست گنبد از ۱۵ اردیبهشت تا ۱۵ اسفندماه هر سال می‏باشد.

از آنجا که این مجموعه تالاب‏ها و مرداب‏ها دارای راه‏های دسترسی، محوطه‏ های اطراق، چشم ‏اندازهای دشتی، مرغزارهای وسیع و پرندگان بومی و مهاجر، همچنین استفاده ‏های طبی می‏باشند، قابلیت‏های فوق ‏العاده‏ ای را برای ایجاد یک کانون تویستی فراهم می‏کنند.

2. سد وشمگیر

سد وشمگیر در فاصلهٔ ۶۲ کیلومتری شمال شرق گرگان و در محلی بنام سنگر سوار بر روی رودخانهٔ گرگان احداث شده است.

فاصله آن تا ساحل دریای خزر ۷۰ کیلومتر و تا مرز بین ایران و ترکمنستان ۲۴ کیلومتر است .

این سد دارای یک مخزن اصلی با طراحی اولیه ۶۰ میلیون مترمکعب و سه منبع ذخیره است که ذخیره اول با ظرفیت ۱۸ میلیون مترمکعب، همزمان با احداث سد، تعبیه و ساخته شده است و ذخیره دوم با ظرفیت ۱۲ میلیون مترمکعب در سال ۱۳۶۳ احداث و ذخیره سوم با ظرفیت ۶ میلیون مترمکعب است.

هدف اولیه احداث سد، تنظیم و تقسیم ۳۲۵ میلیون مترمکعب آب زراعی سالانه برای آبیاری ۲۵۰۰۰ هکتار اراضی تحت کشت است.

3. پل تاریخی آق قلا

از دیگر دیدنی های این استان پل تاریخی آق قلا می باشد که در حدود ۱۸ کیلومتری شمال گرگان واقع گردیده و از آثار دوره صفوی است که در دوره اخیر تعمیرات و مرمت هایی در آن صورت گرفته و اکنون نیز مورد استفاده است.

این پل تاریخی دارای تزیینات آجری زیبایی است و به‌عنوان یکی از بی نظیرترین آثار تاریخی ایران در گرگان شناخته می‌شود.

سبک معماری خاص و هوشمندانه این پل تاریخی، از ویژگی های منحصر به فرد پل تاریخی آق قلاست، بنای آن در دوران شکوفایی هنر آجرکاری در ایران آغاز شده .

قدمت و اهمیت تاریخی و فرهنگی این پل باعث شده که این اثر تاریخی در ردیف یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری کشور قرار بگیرد.

4. پنجشنبه بازار آق قلا

از دیدنی های آق قلا ، پنجشنبه بازار این شهر است، در این بازار محلی و دیدنی ، مردم از هر قشر و صنفی کالاهای خود را عرضه می کنند که در این میان عرضه صنایع دستی مردم ترکمن ، مانند قالی ، قالیچه ، و پشتی های زیبا از همه دیدنی تر است.

5. گل فشان قارن یارق آق قلا

پدیده طبیعی و آتشفشانی پیر گل فشان قرن یارق در شمال غرب آق قلا از دیگر جاذبه های دیدنی در این شهرستان است.

قارن یارق پدیده ای طبیعی و آتشفشانی پیر و فرسوده بوده و در گذشته از دهانه آن به جای مواد مذابی و گدازه گل همراه گاز خارج می شده است.

این گل فشان اکنون به صورت تپه ای مخروطی است که تاثیر فرسایش در ان کاملا مشهود است، منشاء، گازهای گل فشان نی زاز از تله های نفتی و گازی موجود در اعماق زمین تامین می شود و شباهت مکانیسم گل فشان به فوران های آتشفشانی موجب شده که نام آن را آتشفشان گل نامند.

منابع مختلف قطر دهانه آن را از 500 تا 700 متر ثبت کرده اند.

قارن یارق یک کلمه ترکمنی است که به معنی شکم پاره و یا جایی که شکم زمین شکافته و پاره شده می باشد.

بیشتر بخوانید:

آشنایی با جاذبه های تفریحی و توریستی بی نظیر گلستان

تصاویر جاذبه های گردشگری استان گلستان

تصاویر جاذبه های طبیعی و گردشگری استان گلستان