هوازدگی چیست و چند نوع دارد ؟ (علوم هشتم)
هوازدگی چیست ؟
هوازدگی فرآیندی است که باعث تغییر در ساختار و شکل سنگ می‌شود، متلاشی شدن سنگها، خاک و مواد معدنی، چوب و مواد مصنوعی از طریق تماس با جو زمین، آب و موجودات بیولوژیکی زمین هوازدگی گفته می‌شود.
به تغییرات فیزیکی، شیمیایی و زیستی که در سنگ های سطح زمین رخ می‌دهند، هوازدگی می‌گویند.
انواع هوازدگی را نام ببرید
- هوازدگی فیزیکی
- هوازدگی شیمیایی
هوازدگی فیزیکی چیست ؟
عواملی مانند تغییرات دما و انجماد سبب خرد شدن سنگها می‌شوند، بدون این‌که ترکیب شیمیایی آنها را تغییر دهند، این نوع هوازدگی را عموماً هوازدگی فیزیکی می‌گویند.
هوازدگی فیزیکی، همچنین هوازدگی مکانیکی یا تفکیک نامیده می‌شود، کلا فرآیندی است که باعث تجزیه سنگها بدون تغییر شیمیایی می‌شود.
فرآیند اصلی در هوازدگی جسمی سایش است (فرآیندی که با استفاده از آن اندازه ذرات کاهش می‌یابد). با این حال، هوازدگی شیمیایی و فیزیکی اغلب دست به دست هم می‌دهند.
هوازدگی فیزیکی ممکن است به دلیل دما، فشار، یخبندان و غیره رخ دهد به عنوان مثال، ترک‌های ناشی از هوازدگی فیزیکی باعث افزایش سطح در معرض فرایند شیمیایی می‌شوند، بنابراین سرعت تجزیه را افزایش می‌دهد.
هوازدگی شیمیایی چیست ؟
هوازدگی شیمیایی، هوازدگی‌ای است که در آن ترکیب اکسیژن و رطوبت سنگها باعث می‌شود که علاوه بر متلاشی شدن سنگها، ترکیب شیمیایی آنها نیز تغییر یابد.
روند بالا رفتن بلوک کوه در معرض قرار گرفتن قشرها جدید سنگ در جو و رطوبت بسیار مهم است و باعث می‌شود هوازدگی شیمیایی مهمی رخ دهد. انتشار قابل توجهی از یون کلسیم و یون‌های دیگر در آب های سطحی رخ می‌دهد.
آب مهمترین عامل هوازدگی شیمیایی است .
هوازدگی شیمیایی ترکیب سنگها را تغییر می‌دهد، غالباً هنگام تعامل آب با مواد معدنی، آن ها را تغییر می‌دهد تا واکنش‌های شیمیایی مختلفی ایجاد کند.
هوازدگی شیمیایی یک فرآیند تدریجی و مداوم است زیرا کانی‌شناسی سنگ با محیط سطح نزدیک تنظیم می‌شود.
مواد معدنی جدید یا ثانویه از مواد معدنی اصلی سنگ ایجاد می‌شود، در این روش فرآیندهای اکسیداسیون و هیدرولیز از مهم ترین آن هاست.
هوازدگی شیمیایی توسط عوامل زمین‌شناسی مانند وجود آب و اکسیژن و همچنین توسط عوامل بیولوژیکی مانند اسیدهای تولید شده توسط متابولیسم میکروبی و ریشه گیاه تقویت می‌شود.
عوامل موثر بر هوازدگی کدامند ؟
هوازدگی باعث تخریب سنگ ها و تشکیل خاک می شود که باعث تداوم حیات در سطح زمین می گردد. به طور کلی، تغییرات سطح زمین نتیجه عمل متقابل دو دسته از فرآیندهایی است که در درون و بیرون زمین فعال هستند.
- فرآیندهای درونی: این فرآیندها که انرژی خود را از گرمای درون زمین تامین می کنند باعث تغییرات سازنده بر روی سطح زمین می شوند. مانند، چین خوردگی ها، آتشفشان ها، زلزله و غیره.
- فرآیندهای بیرونی: این فرآیندها که انرژی خود را از خورشید و گرانش زمین می گیرند و سبب تخریب سطح زمین شده و بلندی ها را از بین برده و گودی های زمین را پر می کنند، این فرآیندها را مخرب می نامند. مانند؛ هوازدگی، فرسایش، ته نشینی مواد و غیره.
عوامل موثر بر هوازدگی های فیزیکی و شیمیایی مانند:
هوازدگی فیزیکی مانند جانوران که با حرکت شان باعث خرد شدن سنگ به خاک شده و ریشه گیاهان که نفوذ شان است نور خورشید و گرمای سوزان ان و تفاوت دما در شب و روز و اب که با یخ زدن اش می باشد.
هوازدگی شیمیایی مانند اب باران که دارای اسید و گاز کربن دی اکسید و غیره است که باعث تبدیل سنگ به خاک می شود و عوامل گوناگون دیگر مانند انحلال پذیری و واکنش سنگ ها با اسیدها وغیره.
فواید هوازدگی:
- تولید خاک
- تولید مصالح ساختمانی مثل شن و ماسه
- تشکیل غارهای آهکی
- حاصلخیزی خاک
معایب هوازدگی:
- تخریب نمای ساختمانها
- تخریب جاده ها و پلها و تونل ها
- زنگ زدن تأسیسات و در و پنجره های آهنی
سرعت هوازدگی به چه عواملی بستگی دارد ؟
سرعت هوازدگی سنگها به عوامل زیادی بستگی دارد از جمله این عوامل می‌توان به اندازه ذرات کانیهای سازنده سنگ و عوامل آب و هوای محیط را نام برد. هر چقدر اندازه کانی کوچکتر باشد سطح موثر آنها زیادتر بوده و در نتیجه سریعتر تحت تاثیر عوامل هوازدگی ، تجزیه می‌شوند. جنس کانیهای سازنده سنگ اثر بسیار مهمی در هوازدگی دارد به عنوان مثال سنگهای گرانیتی بسیار مقاوم تر از سنگ مرمر هستند، زیرا مرمر از کلسیت ساخته شده که به آسانی حتی در محلول اسیدی ضعیفی نیز حل می‌شود.
نمونه سوالات دبستان تا متوسطه دوم در سایت هیوا (heyvagroup.com)
10 انشا در مورد جلسه امتحان مناسب پایه های چهارم تا متوسطه
