نهضت های پس از عاشورا – قيام زيد بن على بن الحسين

قيام زيد بن على بن الحسين

تداوم حاكميت حزب عثمانيه با فراز و نشيب هايى كه داشت در زمان مروانى ها نيز توسعه و تثبيت داشت و به همين جهت مروانى ها جنايات ماندگارى همانند سفيانى ها از خود به يادگار نهادند. حاكميت حجاج در عراق همانند حاكميت عبيد الله بن زياد در عراق جنايات ببار آورد.

اگر عبيد الله دومين عنصرى بود كه نقش اصلى در حاكميت حزب عثمانيه در دوران يزيد داشت ، حجاج نيز چنين نقشى را در زمان مروانيان در عراق ايفا نمود. تهاجم فرهنگى عليه اهل بيت با شدت و وسعت همچنان تداوم يافت كه ابراهيم بن هشام مخزومى والى بنى مروان در مدينه علويون را در روزهاى جمعه به زور در مسجد نبوى جمع مى نمود.

در حضور آنان على عليه السلام را سب و نفرين مى نمود.

حجاج نيز همانند عبيد الله هر كس كه متهم به شركت در انقلاب عليه عثمانيه بود به قتل مى رساند. در مدت حاكميت وى در عراق در زمان عبد الملك بيست يا سى هزار كشته در عراق به جاى گذاشت . وى وقتى مرد 50000 مرد و 30000 زن در زندانش بودند. زن و مرد را عريان در قلعه ها بدون هيچ گونه امكانات ، حتى سقف زيرا آفتاب و باران زندانى مى كرد!

تجاوز و طغيان همان گونه كه در سخنان زيد شهيد آشكار است به اوج خود مى رسد. آن بنى اميه قد عتوا و قست قلوبهم.

زيد تصميم به قيام و انقلاب عليه آنان گرفته و چون فردى وابسته و پاك و پيرو اهل بيت بود، هيچ گونه خواهش نفسانى و ادعاى رهبرى در قيام خويش نداشت ، در همان آغاز كار با امام باقر عليه السلام كار خود را مشورت نمود و امام ضمن تاييد عاقبت كارش را نيز گوشزد كرد به وى فرمود شهيد خواهى شد و در كناسه كوفه به دار آويخته مى شوى.

از امام صادق عليه السلام اين گونه حديث درباره زيد وارد شده است : انه كان نعم العم آن عمى كان رجلا لدنيانا و اخر تنا مضى و الله عمى شهيدا كشهداء استشهدوا مع رسول الله (ص ) و على و الحسن و الحسين عليه السلام.

نيك عمويى بود براى ما فردى كه هم براى دنيا و هم آخرت ما كار كرد، عمويم شهيد شد همانند شهدايى كه همراه رسول الله (ص ) و على و حسن و حسين عليه السلام شهيد شدند.

امام صادق عليه السلام : رحم الله عمى زيدا لو ظفر لوفى انما دعى الى الرضا من اله محمد و انا الرضا. خدا عمويم را رحمت كند كه اگر پيروز مى شد به عهد خود وفا مى كرد وى مردم را به رضا از آل محمد يعنى اين جانب فرا مى خواند.

امام صادق عليه السلام : يا عمى اعيذك بالله ان تكون مصلوبا بالكناسه.

هنگامى كه زيد با امام صادق عليه السلام مشورت مى نمود حضرت فرمود: تو را در پناه خدا مى سپارم آن هنگامى كه در كناسه كوفه به دار اويخته مى شوى .

زيد شهيد با آگاهى از سر انجام كارش در عين حال چون مى دانست قيام و انقلاب وى آسيب جدى بر حاكميت حزب عثمانيه وارد خواهد ساخت و نتيجه به بار خواهد آورد، قيام خويش را شروع كرد و مورد تاييد امام باقر و امام صادق عليه السلام نيز قرار گرفت .

زيد براى دست يابى به ياران سترگ از مدينه به كوفه آمد. زيرا موقعيت كوفه از هر جاى ديگر ممتاز بود. كه اين بركات انديش هاى تابناك على عليه السلام است كه كوفه را اين گونه پر بار و بالنده ساخته است كه خود حضرت اين شهر را بر مدينه برگزيد و عاصمه حكومت خويش قرار داد. و امام حسين عليه السلام براى سر نگونى حزب عثمانيه به كوفه عزيمت مى كند از انبوه جمعيت هوادار و سترگ استمداد نمود.

توابين خود از كوفه خيزش نمودند. و مختار براى كشتن قاتلان حسين به كوفه آمده و از ياران اهل بيت در كوفه استمداد و نمود و در كشتن قاتلان حسين موفقيت چشمگيرى حاصل نمود كه به بركت حمايت تشكل همسوى از كوفه و اطراف بود.

و اينك بعد از گذشت حدود شصت سال از عاشوراى حسينى و ان قيام هاى پر شور و مقاوم اينك زيد بن على بن الحسين براى رسيدن به اهداف خويش و انتقام خون حسين ، وى نيز كوفه را برگزيند كه كوفه پايگاه انديشه و زلال شيعه و رفتار سترگ عليه ظالمان بوده است و اين از بركات حكومت دارى و اقامت 4 سال و نه ماه على در كوفه مى باشد كه اين گونه جريان بزرگ اجتماعى و انديشه زلال شفاف پديدار ساخته است .

در هر صورت زيد شهيد چون در كوفه اقامت نداشت براى اقامت خويش ‍ در عراق به خصوص كوفه بهانه هاى چون اختلاف ملكى و نزاع مالى با برخى بيش از 4 ماه در كوفه و دو ماه در بصره اقامت نمود. در اين مدت ضمن بررسى اوضاع همواره قيام خود را زير سازى نموده و سران شيعه و ياران على با وى مخفيانه بيعت مى نمايند. و حاكم كوفه با اينكه برخى قضايا را متوجه شده بود نمى تواند زيد را از كوفه بيرون نمايد.

افرادى مانند سلمه اين كهيل ، نصر بن خزيمه ، معاويه بن اسحاق و حجيه بن الاجلج و بسيارى ديگر از سران كوفه با وى بيعت نمودند. و طبق بسيارى از نقل هاى چهل هزار نفرى با وى پيمان مى بندند.

چهل هزار سپاه ، جمعيتى است كه آمادگى اين شهر و منطقه در انقلاب و شورش هاى ضد اموى را مى رساند. با اينكه زيد امام معصوم نيست . ليكن چون از جانب امام معصوم تاييد شده است ، اين گونه تشكل همسو از وى حمايت مى نمايد. حمايت اين تعداد از زيد افزون بر اين كه گواه صادق بر موقعيت بزرگ تشكل همسوى اهل بيت مى باشد دليل بر نكته ديگرى نيز است كه كوفه با اين حركت ها چه آسيبهاى جبران ناپذيرى بر اقتدار حزب عثمانيه متوجه مى نمايد.

انگيزه زيد شهيد

انگيزه زيد از انقلاب انتقام خون حسين از بنى اميه و بنى مروان يعنى حزب عثمانيه بود وى مى خواست با سرنگونى آنان رهبرى را به مسير اصلى خودش اهل بيت بر گرداند. كه در حديث امام صادق عليه السلام اشاره فرمود كه اگر زيد پيروز مى شد به عهد خود وفا مى نمود كه مردم را به سوى اهل بيت فرا مى خواند. هيچ گونه ادعاى نسبت به خود نداشت.

امام فرقه زيديه كه به ايشان منسوب هستند و فرقه اى از تشيع به شمار مى روند، به ادعاى رهبرى ايشان نيست . بلكه به سوء استفاده ها و بهره ورى ديگران يعنى نحله سازان است . خود زيد ادعايى نداشت و لذا مورد تاييد امام باقر و صادق عليه السلام قرار داشت . و شعار محورى زيد كه مردم از وى حمايت نمودند خون خواهى حسين يعنى ، يا لثارات الحسين بود. و خود به امامت اهل بيت تصريح مى نمود و مى گفت جعفر امامنا فى الحلال و الحرام . جعفر صادق عليه السلام رهبر و امام ما در حلال و حرام است . سخنان وى در بيان انگيزه آن گونه است : انا ندعوكم الى كتاب الله وسنه نبيه (ص ) و جهاد الظالمين و الدفع عن المسضعفين و اعطاء المحرومين و قسم هذا الفى ء بين اهله بالسواء و در الظالمين و اقفال المجمر و نصرنا اهل البيت على من نصب لنا و جهل حقنا. من شما را به كتاب خدا و سنت رسول الله (ص ) و جهاد با ستمگران و دفاع از محرومان فرا مى خوانم . بر اين نكته تاكيد مى كنم كه اموال عمومى به صورت يكسان و عادلانه توزيع مى شود. من شما را به ستيز با ستمگران و حراست از مرزها و يارى رساندن به اهل بيت براى چيره شدن آنان بر رقيب ها و چالشگران كه حقوق آنها را نا يده مى انگارند، فرا مى خوانم.

قيام زيد به همراه چهل هزار نفر از طرف بنى مروان يعنى هشام بن عبد الملك به فرماندهى يوسف بن عمر سخت سركوب شد.

در درگيرى بين دو سپاه زيد و عده زيادى از يارانش شهيد شدند و جنازه زيد را ياران وى در بيابان در داخل جوى آب به خاك سپرده و آب بر روى آنان جارى ساختند كه از دست رسى بنى مروان در امان باشد. فرد پليد به نانم غلام سندى به يوسف بن عمر گزارش مى دهد وى دستور مى دهد قبر را نبش نمايند و جنازه بيرون آورند. سر زيد را از بدن جدا كرده براى هشام بن عبد الملك فرستادند جنازه وى را در كناسه كوفه عريان به دار آويختند و چهار سال جنازه عريان بالاى دار بود كه عورت وى را به امر الهى عنكبوت ها با تنيدن تار مى پوشاندند! جنازه تا مرگ هشام بر بالاى دار بود. 4 سال بعد از مرگ هشام وليد دستور داد آن را سوزاندند و خاكستر آن را به شط ريختند!

اين حركت بزرگ كه امام عليه السلام عاقبت آن را در آغاز پيش نموده بودند، آسيب سختى به حاكميت حزب عثمانيه وارد ساخت و حكومت حزب عثمانيه ويران ساخت و حكومت سست آنان را بيشتر متزلزل ساخت . خاستگاه اين قيام دقيقا حماسه كربلاى حسينى بود و با نام يارى حسين به خون خواهى حسين شكل گرفت . اينها همان سيلاب هاى خون است كه حزب عثمانيه در كام خود فرو مى برد.

منبع: کتاب امام حسين (ع ) الگوى زندگى