نهضت های پس از عاشورا – شورش مدينه

شورش مدينه

عبد الله بن زبير كه ادعاى رهبرى داشت در مكه بر سر مى برد. وى بعد از حادثه كربلا در حجاز قيام نمود و مردم حجاز را به بيعت خويش فرا خواند. وى حدود نه سال حاكميت مكه و اطراف را بدست آورد.

عبد الله به مدينه كه دومين شهر بزرگ و پايگاه حكومت رسول الله (ص ) و مركز مهاجرين و انصار بود، چنگ اندازى نمود.

مدينه يكى از پايگاه هاى بزرگ انديشه زلال ولايت و تشيع بود. و پايگاه تشكل همسويى كه از زمان زندگى رسول الله (ص ) شكل گرفت و بعد از رحلت حضرت نيز تداوم يافت . اين تشكل گرچه در فرصت سازى هاى بعد از رحلت حضرت آسيب جدى ديد، ليكن اين گونه نبود كه هويت خويش ‍ را از كف نهد.

از جانبى از هنگام خلافت عثمان مدينه يكى از پايگاه هاى حزب عثمانيه نيز قرار گرفت . در زمان معاويه نيز همين تشكل در آنجا قوت گرفت و نوع فرمانداران آن را بنى اميه تشكيل مى دادند. مدينه همواره محل حضور رجال سياسى به ويژه هواداران حزب عثمانيه بود.

برغم اين تشكل حزب عثمانيه مدينه همواره پايگاه تشكل همسوى اهل بيت به حساب مى آمد. و پايگاه فكرى و انديشه زلال آن در مدينه بود، گرچه نمى توان گفت با كوفه برابرى مى نمود، ليكن دومين پايگاه انديشه زلال تشيع به حساب مى رفت .

اين شهر هميشه پايگاه خيزش فكر و شورش و انقلاب عليه حزب عثمانيه بود همان گونه كه در انقلاب مردم عليه عثمان گرچه نيروهاى فراوان از خارج شهر مدينه آمده بودند، ليكن امداد و ملحق شدند تشكل همسوى اهل بيت به آنان از خود مدينه را نمى توان ناديده انگاشت .

اينك سال 61 هجرى با حادثه تلخش از راه رسيده و حسين بن على كه سال هاى سال در ميان مردم مدينه زندگى نموده بود به شهادت رسيده است . مردم متاثر از اين حادثه غم انگيز در سوگ حسين ناله مى كنند و اشك مى ريزند. و طبيعى است كه در صدد انتقام خون حسين عليه السلام هستند و بغض عداوت حزب عثمانيه در سينه آنان آكنده است و طبيعى است چالشگرى عليه اين عزب خوشايند آنان خواهد بود. گرچه اگر اهل بيت رهبرى انقلاب را عهده دار باشند مردمى همانند مردم مدينه با دلى مطمئن و آرامش خاطر از آن حمايت خواهند نمود، ليكن چنين موقعيتى در ان شرايط بعد از شهادت حسين عليه السلام براى اهل بيت زمينه ندارد. در عين حال مردم مدينه خود را بى تفاوت در برابر حزب عثمانيه كه اين جنايت بزرگ را در كربلا مرتكب شده است نمى بينند. آنان در صدد فرصت سازى اند تا در برابر حاكميت اقدام كنند.

بعد از حادثه كربلا و رسوايى يزيد و حزب اموى ، عبد الله بن زبير كه همزمان با حسين عليه السلام از مدينه خارج به مكه رفته بود، فرصت باز سازى قيام خود را مى يابد و در مكه فرماندار حاكم اموى را اخراج نموده و رسما مردم را به بيعت با خويش فرا مى خواند.

با فراخوانى و تحريك عبد الله مردم عبد الله مردم مدينه نيز از وى حمايت نموده عمرو بن سعيد بن العاص فرماندار حزب عثمانيه را به همراه هزار نفر از مردان بنى اميه و هواداران حزب عثمانيه از جمله مروان بن حكم را با رسوايى تمام از شهر اخراج مى نمايند. مردم با اخراج والى اموى با نماينده عبد الله بن زبير، عبد الله بن حنظله يا عبد الله بن مطيع بيعت مى كنند.

اين شورش از اين جهت قابل مطرح است كه مردم مدينه بغض و عداوت در سينه شان از بنى اميه موج مى زند و دنبال فرصت هستند كه عليه حزب عثمانيه قيام كنند و چون اكثريت مردم را هواداران تشكل همسو اهل بيت شكل مى دهد، اگر رهبرى از اهل بيت مى يافتند زير پرچم وى گرد مى آمدند. ليكن اينك پرچم چالشگرى براى فردى چون على بن الحسين عليه السلام مقدور نيست . مردم مدينه تن به بيعت فردى چون عبد الله بن زبير مى دهند.

اين اقدام ضربه سهمگين بر حاكميت حزب عثمانيه در مدينه متوجه مى سازد كه اين گونه در پايگاه بنى اميه حكومت رسول الله (ص ) به رسوايى كشيده شده اند. گرچه شورش آنان از جانب حكومت مركزى حزب عثمانيه سخت سركوب شد و يزيد با سپاه دوازده هزار و بنابر نقلى بيست هزار نفرى و نيز به نقلى بيست هزار سوار و هفت هزار پياده با فرماندهى مسلم بن عقبه و مدينه را محاصره نمودند. اين سپاه با خشونت تمام وارد شهر شده جان و مال و ناموس مردم را به سپاه شام مباح نمودند! آنان سه روز به قتل و غارت و فحشا پرداختند و بيش از شش هزار نفر از مهاجرين و انصار و سايرين را به قتل رساندند. و جنايات ماندگار به يادگار نهادند. ليكن از جانبى از سوى تشكل همسوى اهل بيت كه غم حسين سينه آنان را مى فشرد، سخت آسيب ديدند و رسوايى آنان بر همگان آشكار شد.بدين گونه از بركت خون حسين ، آسيب جدى ديگرى بر حاكميت حزب عثمانيه وارد شد.

منبع: کتاب امام حسين (ع ) الگوى زندگى