موارد مصرف قرص یاسنال ۵ میلی گرم (دونپزیل) و عوارض جانبی این دارو

موارد مصرف قرص یاسنال یا دونپزیل

مصرف این دارو در مراحل خفیف متوسط و شدید بیماری آلزایمر تائید شده‌است . این دارو روی روند دژنراسیون عصبی تاثیر ندارد و تنها علایم درک و شناخت، فعالیت ذهنی، حافظه، توجه، ارتباط اجتماعی، تعقل، قدرت صحبت و فعالیت روزانه بیمار را بهبود می‌بخشد. گاهی مصرف دونپزیل با ممانتین در درمان بیماری آلزایمر به مصرف دونپزیل به تنهایی برتری دارد.

بلوک آنزیم استیل کولین استراز. دونپزیل یک مهارکننده اختصاصی غیر رقابتی و بازگشت‌پذیر استیل کولین استراز است که باعث افزایش استیل کولین خارج سلولی می‌شود.

درمان ناتوانی های شناختی ناشی از بیماری آلزایمر با قرص یاسنال

ماده‌ی مهمی در مغز وجود دارد به نام استیل کولین. این ماده نقش پیام رسان بین دو سلول عصبی را بازی می‌کند و پس از چند صدم ثانیه توسط آنزیمی به نام کولین استراز تجزیه می‌شود. در بیماری آلزایمر ماده استیل کولین در مغز کم شده و ارسال پیام بین دو سلول عصبی مغز مختل می‌شود. داروهایی که آنزیم کولین استراز را مهار می‌کنند باعث افزایش استیل کولین می‌شوند.

اولین عضو این خانواده، دارویی به نام تاکرین است که اولین بار، ده سال پیش برای درمان آلزایمر معرفی شد. از آن موقع سه داروی دیگر به نام‌های دونپزیل (با نام تجاری آریسپت ) ، ریواستیگمین (با نام تجاری اکسلون) ‌و گالانتامین (با نام تجاری رمینیل) به بازار عرضه شده‌اند که عوارض جانبی آن‌ها از تاکرین به مراتب کمتر است. داروی دیگری که در کشور آلمان در سال ۲۰۰۳ میلادی عرضه شده است ممانتین نام دارد.

عوارض جانبی دارو دونپزیل چیست؟

داروی تاکرین در مواردی باعث صدمه به کبد می‌شود لذا امروزه به ندرت استفاده می‌شود، اما سایر داروهای ذکر شده عوارض خطرناکی ندارند. فقط ممکن است باعث تهوع ، استفراغ، ‌اسهال و کاهش وزن شوند. در هر حال این عوارض در افراد مختلف فرق دارد، میزان تأثیر داروهای مهار کننده کولین استراز قابل توجه است. پنجاه درصد بیماران درجاتی از بهبودی در حافظه، توانایی صحبت کردن صحیح، توانایی استدلال کردن و انجام کارهای روزمره را نشان می‌دهند.

نکته منفی در مصرف این داروها این است که معمولاً مدت تأثیر آن‌ها محدود است. این داروها بین ۶ ماه تا ۲ سال اثر بهبودی دارند و بعد از آن هیچ پیشرفتی در بهبود علایم بیماری مشاهده نخواهد شد. البته قطع داروها نیز بطور یقین باعث بدتر شدن علایم می‌شود و در نتیجه دارو را باید تا آخر عمر مصرف نمود.

خانواده‌هایی که بیمارشان از این داروها استفاده می‌کند اغلب می‌گویند که ذهن بیمار تیزتر و حواسش جمع‌تر گشته است، اتفاقات اخیر را بهتر به یاد می‌آورد و بیش از سابق می‌تواند از خودش نگهداری کند. همچنین روحیه بیمار بهتر می‌شود و کمتر دست به تکرار سؤالات و جابجا گذاشتن چیزها زده و در محیط آشنا کمتر سردرگم می‌شود. هرچند این تغییرات خیلی تکان دهنده نیستند اما معمولاً خانواده بیمار را ارضا می‌کند.

هنوز با قاطعیت نمی‌توان گفت که آیا داروهای مهار کننده کولین استراز می‌توانند روند آسیب مغزی را هم کند کنند یا نه. برای پاسخ به این پرسش باید منتظر زمان بود. تجویز این داروها تازه شروع شده است و تنها با گذشت زمان و کسب تجربه می‌توان به تأثیر آن‌ها بر روند بیماری پی برد. اما حتی اگر اثر مثبت این داروها موقتی باشد، باز هم مصرف آنها توصیه می‌شود زیرا کیفیت زندگی بیمار و اطرافیان را بهتر می‌کند.

با مصرف چه دارویی از آلزایمر پیشگیری کنیم؟

دونپزیل با (نام تجاری آریسپت)

امروزه به طور گسترده‌ای در تمام مراحل بیماری برای درمان آلزایمر استفاده می‌شود. دونپزیل عوارض گوارشی کمتری دارد و بهتر تحمل می‌شود.قرصهای ۵ و ۱۰ میلی گرمِ این دارو به صورت یکبار در روز و قبل از خواب تجویز می‌شود. علاوه بر عوارض گوارشی ، ممکن است باعث درد مفصلی، بی‌خوابی یا خواب آلودگی، سرگیجه یا کابوس شود. مصرف آن در صرع، بیماریهای هدایتی قلبی، آسم، زخم معده و اختلال بی اختیاری ادرار، انسداد خروجی مثانه، ممنوع است. این دارو با فلووکسامین، سایمیتدین، کتوکنازل، پارکستین، اریترومایسین و آنتی هیستامین تداخل اثر دارد.

ریواستیگمین با (نام تجاری اکسلون)

باعث حفظ و افزایش سطح استیل کولین مغز می‌شود. در مطالعات بالینی، ریواستیگمین باعث بهتر شدن عملکردهای فکری و ارتقای آن یا جلوگیری از افت حافظه شده است. بیمارانی که با آن تحت درمان قرار گرفته‌اند، وظایف روزمره زندگی را بهتر انجام می‌دهند. این دارو در مراحل خفیف تا متوسط بیماری کاربرد دارد. یکی از عوارض این دارو، افزایش ترشح اسید معده و ایجاد ورم معده در برخی بیماران است،بنابراین باید با غذا مصرف شود. این دارو تداخل اثر خاص با سایر داروها ندارد و به شکل کپسولهای۵/۰ ، ۳، ۵/۴ و ۶ میلی گرم در دسترس است.

پَچ های پوستی ریواستیگمین

با ۲ دوز حاوی ۹ میلی گرم دارو و ۹٫۵ میلی گرم دارو در دسترس است. پَچ روی قسمت فوقانی بازو و یا پشت یا سینه، روی پوست تمیز، خشک و بدون مو که زخم یا جوش ندارد چسبانده می شود. دارو طی ۲۴ ساعت، جذب شده، پس از آن، چسب کنده شده و از باید از پَچ بعدی استفاده شود. عوارض مثل تشدید لرزش، کاهش وزن و اشتها و تهوع و استفراغ ممکن است رخ دهد. در بیماران با سابقه زخم معده، بیماری هدایتی قلب، بیماری ریوی و انسداد ادراری باید با احتیاط مصرف شود.

داروی گیاهی گالانتامین (نام تجاری رمینیل):

از گل نرگس استخراج می‌شود. به صورت قرصهای ۴ ،۸ و ۱۲ میلی گرم موجود است. در مراحل خفیف و متوسط بیماری، مصرف روزانه‌ی ۲۴ میلی گرم از آن باعث بهتر شدن عملکرد ذهنی و وظایف روزمره زندگی می‌شود. شایعترین عوارض جانبی آن، تهوع، استفراغ، اسهال و کاهش اشتها می‌باشد. در بیماران با اختلال کبدی و کلیوی، باید دوز دارو توسط پزشک تنظیم شود. تجویز در بیماران ریوی، انسداد خروج ادرار و سابقه صرع باید با احتیاط باشد. این دارو نباید بلافاصله بعد از غذا مصرف شود(کاهش جذب دارو).

ممانتامین(ابیکسا)

این دارو سالیان دراز است که در آلمان برای درمان آلزایمر استفاده می‌شود و باعث کند شدن روند تخریب سلول‌های مغز می‌شود. این دارو در مراحل متوسط تا شدید بیماری بکار می رود. برای بهتر شدن حافظه، تمرکز،‌ استدلال، زبان و توانایی انجام اعمال ساده کاربرد دارد. عوارض جانبی آن، سر درد، یبوست، منگی و سرگیجه است. در نارسایی شدید کلیه توصیه نمی شود. قرص های ۵ و ۱۰ میلی گرمی دارد. مصرف دارو ، قبل یا بعد از غذا بلامانع است(غذا بر میزان جذب دارو اثری ندارد). بهتر است دارو قبل از خواب مصرف شود.

در حال حاضر در میان مکمل های غذایی، ویتامین B6 ، B12 ، اسید فولیک و امگا ۳ ممکن است در کند کردن پیشرفت بیماری و پیشگیری موثر باشد.

چند نکته کلی در مصرف دارو دونپزیل

• تأثیر داروهای مورد استفاده در بیماری آلزایمر ( درمان دارویی آلزایمر )، بر روی سیستم عصبی مرکزی است. بنابراین هیچ گاه دارو را ناگهانی قطع نکنید.
• حتما دارو را در ظرف در بسته در دمای اتاق و دور از نور، گرما و رطوبت نگهداری کنید.
• ممکن است مصرف دارو سبب کاهش تعریق و افزایش دمای بدن شود. در صورت بروز این حالت سریعا بیمار را به مرکز درمانی ببرید.
• دارو را طبق زمان بندی معین مصرف کنید. اگر فراموش کرده اید دارو را در زمان خود مصرف نمایید و به زمان مصرف بعدی نزدیک شده است، صبر نموده و قرص را در زمان بعد مصرف کنید.

درمان علائم رفتاری بیماری آلزایمر:

این داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشند اما چنانچه با مصرف آنها رفتارهای بیمار قابل کنترل می شود باید از آنها استفاده نمود( البته وجود یک مراقب آرام و باحوصله که در برابر بیمار کم حوصلگی و عیبجویی نکند و با احترام و همدردی نیازهای وی را برطرف نماید بسیار مؤثر است).

* درمان افسردگی:

افسردگی در بیماران مبتلا به آلزایمر شایع است. ناراحتی از ابتلا به این بیماری، ترس از تنهایی، احساس سردرگمی، ضعف حافظه و قوای ذهنی، همچنین کاهش آنزیم های پیام رسان همانند سروتونین در مغز بیمار می تواند به ایجاد افسردگی کمک کند. خوشبختانه داروهای زیادی برای درمان افسردگی وجود دارد که می توان با تجویز و تحت نظر پزشک متخصص از آنها استفاده کرد.

* درمان علائم روان پریشی :

ممکن است همراه با بیماری آلزایمر علائمی نیز مانند عصبانیت و پرخاشگری، سردرگمی، توهم و هذیان ها و …. بروز کند. معمولا این رفتارها را می توان با داروهای مناسب درمان نمود.

* درمان اضطراب :

اضطراب، سراسیمگی و ناآرامی در بسیاری از بیماران دیده می شود. مصرف داروهای مربوطه می تواند به آرامش افراد کمک می کند.

* درمان مشکلات خواب:

هر چند که مشکلات خواب در بیماران مبتلا به آلزایمر شایع است اما داروهای خواب آور را باید با احتیاط مصرف نمود زیرا باعث عدم تعادل و افزایش خطر سقوط می گردند. تأثیر داروهای خواب آور معمول همانطور که گفته شد ممکن است در طول روز بعد نیز ادامه داشته و باعث گیجی بیمار شوند. بنابراین بهتر است از تدابیر غیردارویی نظیر ورزش روزانه، دوش آب گرم قبل از خواب و خودداری از خواب نیمروزی طولانی کمک بگیرید و در صورت عدم بهبود وضعیت خواب برای تجویز دارو با پزشک مشورت نمایید.

همچنین بخوانید:

آلزایمر چیست؟ چرا دچار بیماری آلزایمر میشویم؟ راه های درمان بیماری …

با بیماران آلزایمری چگونه رفتار کنیم ؟

خوراکی های مفید برای افراد آلزایمری