قرص ضد افسردگی فلوکستین (پروزاک)

پروزاك یا فلوکستین (Fluoxetine) یکی از داروهای معروف در زمینه کنترل و درمان اختلالات شخصیتی و همچنین افسردگی و اضطراب است که این روزها در سبد دارویی بسیاری از خانواده‌ها جا باز کرده است . قرص‌ ضد افسردگي فلوكستين از دهه 1980 به بازار شد و استفاده از آن به شدت گسترش یافت تا جاییکه در سال 2007 در ایالات متحده امریکا در بیش از 22 میلیون نسخه فلوکستین تجویز شده بود . با وجود داروهای ضد افسردگی دیگر با اثرات مشابه شاید عوارض جانبی اندک فلوکستین سبب رواج آن شده باشد . در حال حاضر پزشکان نگران مصرف بی رویه و خودسرانه فلوکستین هستند و به‌طور مداوم در رابطه با مصرف آن هشدار می دهند . با ابن مقاله از مجله دلگرم با ما همره باشید.

فلوکستین چیست؟

قرص فلوکستین (Fluoxetine) یک داروی ضد افسردگی از گروه مهارکننده‌‌های باز جذب سروتونین است. فلوکستین مستقیماً روی مغز و مواد شیمایی مغز تأثیر می گذارد و برای درمان افسردگی ، اضطراب ، ترس و وسواس مورد استفاده قرار می گیرد . همچنین از فلوکستین می توان برای درمان ناراحتی های قبل از قاعدگی و افسردگی بعد از زایمان استفاده کرد . فلوکستین موارد تجویز متعددی همچون درمان انزال زودرس مردان و کاهش وزن نیز دارد که البته به مقادیر مصرف آن و تحمل فرد بستگی دارد.

فلوکستین چگونه عمل می کند؟

سلول های مغزی که نورون نام دارند واسطه های شیمیایی متعددی را به عنوان پیام رسان در فضای بین سلولی آزاد می کنند تا نورون ها تحریک شوند و پیام عصبی منتقل گردد.این روند برای کنترل بسیاری ازعملکردهای مغزی صورت می گیرد. سروتونین یکی از این ترکیبات می باشد که پس از تحریک نورون ها توسط پمپ هایی به داخل سلول های عصبی بازگردانده می شود.
داروهای مهارکننده اختصاصی این پمپ های جمع کننده سروتونین (SSRI) كه فلوكستين يكي از آنهاست، با مهار بازجذب سروتونين به داخل سلول ها منجر به باقي ماندن سروتونين در فضاي بين سلولي در مغز و در نتيجه تحريك بيشترسلول هاي عصبي مي شوند.
در بیماری هایی نظیر افسردگی، پرخوری عصبی و وسواس، سطح سروتونین در مغز کاهش می یابد و توسط این داروها می توان مقادیر آنرا افزایش داد و بین عوامل شیمیایی مغز تعادل برقرار کرد تا علائم این بیماری ها برطرف گردد.

روش مصرف فلوکستین

دوز مصرف فلوکستین با توجه به وضعيت هر بيمار متغير بوده و خاص همان بيمار است. معمولاً قرص‌هاي فلوكستين كه در ايران وجود دارد 10 و 20 ميلي‌گرم بوده كه معمولاً درمان با 10 ميلي گرم آغاز شده و پس از طي مدتي با توجه به نياز بيمار يا پاسخ او نسبت به فلوكستين مي‌توان آن را افزايش داد. نياز هر بيمار هم با توجه به وزن، سابقه بيماري‌هاي قبلي، سابقه مصرف خانوادگي اين دارو، شدت بيماري فعلي و. . . توسط پزشك متخصص تعيين مي‌شود. بنابراين نمي‌توان دوز مصرفی مطلقي براي همه بيماران در نظر گرفت بلكه بايد براساس بررسي‌هاي صورت گرفته ميزان آن را مشخص كرد.
کپسول فلوکستین را باید دقیقاً طبق تجویز پزشک مصرف کرد و از کاهش و یا افزایش دوز مصرفی کپسول فلوکستین شدیداً خودداری کرد زیرا قطع مصرف کپسول فلوکستین و ترک این دارو به صورت ناگهانی می تواند خطرناک باشد . ازآنجایی‌که این قرص از دستگاه گوارش جذب می شود کپسول فلوکستین را به هیچ عنوان باز نکنید و نجوید .
شایان ذکر است که اثرات مصرف فلوکستین بعد از 14 روز مشخص می شود . در صورتی که با شروع مصرف فلوکستین علائم بهبودی مشاهده نمی کنید ، ناامید نشده و مصرف دارو را قطع نکنید . در صورتی که بعد از 21 روز از مصرف فلوکستین علائم بهبودی مشاهده نشود باید به پزشک متخصص اطلاع دهید .

اطلاعات دوز مصرفی قرص فلوکستین:

در بزرگسالان برای درمان افسردگی معمولاً از فلوکستین به میزان 20 میلی‌گرم خوراکی یک‌بار در روز آغاز می شود و در موارد حاد و فوری تا 60 میلی گرم افزایش می یابد . افزایش و کاهش مصرف فلوکستین باید تحت نظر پزشک بوده و کاملاً به تدریج انجام شود . حداکثر دوز برای مصرف فلوکستین 80 میلی گرم به صورت خوراکی در روز می باشد .
دوز مصرف فلوکستین در بزرگسالان برای درمان اختلالات وسواس معمولاً با 10 میلی گرم خوراکی در روز آغاز شده و به مرور و با فاصله حداقل یک هفته ای به 20 میلی گرم در روز افزایش پیدا می کند . حداکثر دوز توصیه شده برای مصرف فلوکستین در درمان اختلالات وسواسی در بزرگسالان 60 میلی گرم در روز است که باید در وعده های مختلف تقسیم شود .
میزان مصرف فلوکستین برای درمان اختلالات قبل از قاعدگی معمولا به صورت مصرف روزانه 20 میلی گرم در طول چرخه قاعدگی و یا 20 میلی گرم 14 روز قبل از شروع قاعدگی می باشد . حداکثر میزان مصرف فلوکستین برای درمان اختلالات قبل از پریود ، 80 میلی گرم و در موارد حاد می باشد .
مقدار مصرف فلوکستین در کودک و نوجوان 10 میلی گرم در روز بوده و می توان تا 20 میلی گرم در روز به صورت افزایش با فاصله دوهفته ، افزایش داد . حداکثر دوز مصرفی در کودکان و در شرایط بسیار حاد 60 میلی گرم در روز می باشد که باید در وعده های مختلف روز تقسیم شود .

توصیه های دارویی فلوکستین

اگر به هر یک از مشکلات زیر مبتلا هستید حتماً قبل از مصرف فلوکستین با پزشک مشورت کنید.

• در صورت ابتلا به هرگونه بیماری کلیوی
• در صورت ابتلا به بیماری های کبدی مانند سیروز
• در صورت ابتلا به بیماری‌های گوارشی و یبوست
• اگر دچار دیابت و مرض قند هستید
• در صورت ابتلا به گلوکوم
• اگر به صرع و یا تشنج مبتلا هستید
• در صورتی که دچار اختلال دوقطبی هستید
• در صورتی که معتاد هستید و یا سابقه مصرف مواد مخدر دارید
• در صورتی که قبلاً خودکشی کرده اید و یا در فکر خودکشی هستید
• در صورتی که در دوران بارداری و حاملگی هستید
• اگر در دوران شیردهی هستید
• در صورتی که تحت درمان الکتروشوک هستید (ECT)

از آنجاییکه این دارو می تواند در عملکرد داروهای دیگر در بدن اختلال ایجاد کند لازم است پیش از شروع مصرف لیستی از کلیه داروهای مصرفی خود (خصوصا سایر داروهایی که تاکنون و در یک ماه اخیر برای درمان افسردگی و خواب استفاده نموده اید) در اختیار پزشک یا داروسازتان قرار دهید.

عوارض جانبی فلوکستین

عوارض جانبی فلوکستین ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سردرد، سرگیجه، تغییرات بینایی
• لرزش، احساس اضطراب یا عصبی
• درد، ضعف، خمیازه، احساس خستگی
• ناراحتی معده، از دست دادن اشتها، حالت تهوع، استفراغ، اسهال
• خشکی دهان، عرق کردن، گرمازدگی
• تغییر در وزن یا اشتها
• ایجاد تیک های عصبی
• بی خوابی
• گرفتگی بینی، درد سینوس، گلودرد، علائم آنفلوانزا
• کاهش میل جنسی، ناتوانی جنسی، یا مشکل داشتن ارگاسم

این لیست کاملی از عوارض جانبی نیست و ممکن است عوارض دیگر نیز رخ دهند. در مورد عوارض جانبی با پزشک خود صحبت کنید.

در صورت داشتن علائم زیر با مصرف فلوکستین به دکتر مراجعه کنید

• سطوح بالای سروتونین در بدن – تحریک، توهم، تب، سرعت بالای قلب، رفلکس های بیش فعالی، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، از دست دادن هماهنگی، غش کردن
• سطوح پایین سدیم در بدن – سردرد، سردرگمی، بی حوصلگی، ضعف شدید، استفراغ، از دست دادن هماهنگی، احساس ناپایداری
• واکنش سیستم عصبی شدید – عضلات بسیار سفت (سفت و سخت)، تب بالا، عرق کردن، سردرگمی، ضربان قلب سریع، لرزش
• واکنش های شدید پوستی – تب، گلودرد، تورم در صورت یا زبان شما، سوزش در چشم ها، درد پوست، بثورات پوستی قرمز یا بنفش که به ویژه در صورت یا بدن گسترش می‌یابد و موجب پوسته‌پوسته شدن و لایه‌برداری می‌شود . مشکلات خواب(بی‌خوابی)، رویاهای عجیب و غریب.

تداخلات دارویی فلوکستین

مصرف فلوکستین با داروهای خواب آور و آرام‌بخش بسیار خطرناک است و می‌تواند باعث مرگ شود . در صورتی که داروهای آرام‌بخش ، مسکن ، شل کننده های عضلات ،داروهای ضدسرفه ، داروهای تشنج یا سایر داروهای ضدافسردگی مصرف می کنید ، قبل از تجویز کپسول فلوکستین به پزشک خود اطلاع دهید .برخی از داروهایی که با کپسول فلوکستین تداخل دارند عبارتند از :
تریپتوفان ، وارفارین، کومادین، یانوتون و سایر رقیق کننده های خون ، آمی تریپتیلین، بوزپیرین، دیزاپامین، لیتیوم، نوریتیپتیلین و سایر داروهای ضد اضطراب ، آدرال ، ریتالین ، تریپتان ، سوپاتریپتان، زولمیترپتان ، فنتانیل، ترامادول ،
قبل از مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی(NSAID) مانند آسپیرین، ایبوپروفن ( Advil، (Motrin, ناپروکسن (Aleve)، سلکوکسیب (Celebrex)، دیکلوفناک، اندومتاسین، ملوکسیک برای درد، آرتروز، تب و یا تورم، با پزشک خود مشورت کنید.استفاده از NSAID با فلوکستین ممکن است سبب کبودی یا خونریزی شود.

چه داروهای دیگری بر فلوکستین تأثیر می گذارد؟

به پزشک خود در مورد تمام داروهای فعلی خود و هرچه شروع یا متوقف کرده اید بگویید، به ویژه:

• هر داروی ضد افسردگی دیگر.
• مخمر سنت جان
• تریپتوفان (گاهی اوقات ال -تریپتوفان نامیده می شود)
• رقیق کننده خون – وارفارین، کومادین، یانوتون
• دارو برای درمان اضطراب، اختلالات خلقی، اختلالات فکر، یا بیماری روحی – آمیتریپتیلین، بوزپرون، دیزاپامین، لیتیوم، نوریتیپتیلین و بسیاری دیگر.
• دارو برای درمان ADHD یا نارکولپسی Adderall، Concerta، Ritalin، Vyvansse، Zenzedi
• داروهای سردرد میگرنی – ریزاتریپتان، سوپاتریپتان، زولمیت پرپتان و دیگران
• داروی ضد درد – فنتانیل، ترامادول

موارد منع مصرف فلوکستین

اگر شما از داروی الانزاپین (Zyprexa) استفاده می‌کنید.
اگر شما از پیموزید یا تیوریدازین و یا ا فرم تزریقی متیلن بلو استفاده می‌کنید.
اگر شما از یکی از مهار کننده های مونوآمین اکسیداز( MAO) مانند ایزوکاربوکسازید، تزریق متیلن بلو، فنلزین، rasagiline، سلجیلین، یا ترانیل سیپرومین طی ۱۴ روز گذشته استفاده کرده اید هرگز نباید از فلوکستین استفاده کنید.

در صورت فراموش کردن یک دوز از فلوکستین چه باید کرد؟

به محض اینکه شما دوز فراموش شده را به یاد آوردید، آن را مصرف کنید. اگر تقریباً موقع نوبت بعدی مصرف دوز بعدی است، از مصرف دوز فراموش شده اجتناب کنید. برای جبران دوز از دست رفته قبلی در دوز بعدی از داروی اضافه استفاده نکنید.
اگر دوز داروی هفتگی فلوکستین یا پروزاک را فراموش کردید، به‌محض این‌که به یاد آوردید، دوز ازدست‌رفته را بلافاصله مصرف کنید و ۷ روز بعد دوز بعدی را مصرف کنید. بااین‌حال، اگر تقریباً زمان برای دوز بعدی هفته به‌طور منظم برنامه‌ریزی‌شده است، از مصرف دوز فراموش‌شده اجتناب کنید و یک مورد بعدی را بر اساس دستورالعمل مصرف کنید. برای جبران دوز ازدست‌رفته قبلی در دوز بعدی از داروی اضافه استفاده نکنید.

در صورت مصرف بیش از حد فلوکستین چه باید کرد؟

در صورتی که به صورت اشتباهی و یا به قصد خودکشی با قرص فلوکستین ، دارو را بیش از حد مصرف کرده اید ، سریعا با اورژانس تماس بگیرید . مصرف زیاد فلوکستین می‌تواند باعث مسمومیت کشنده شود . در صورتی که قصد خودکشی با فلوکستین را دارید بهتر است بدانید که بعد از بهبود ، عوارض جانبی شدیدی را تا آخر عمر باید تحمل کنید .

مصرف فلوکستین در دوران بارداری

استفاده از فلوکستین در دوران بارداری می‌تواند باعث ایجاد مشکلات ریوی جدی و یا سایر عوارض و ناهنجاری ها در جنین شود . در صورتی که از کپسول فلوکستین استفاده می کنید اقدام به بارداری نکرده و حتماً از روش های پیشگیری از بارداری استفاده نمایید . در صورتی که در زمان مصرف کپسول فلوکستین متوجه شدید که باردار هستید ، سریعا به پزشک مراجعه نمایید .

مصرف کپسول فلوکستین در دوران شیردهی

فلوکستین از طریق شیرمادر به نوزاد منتقل می شود و در زمان شیر دهی نباید از کپسول فلوکستین استفاده کنید . در هر صورت جهت مصرف این دارو در دوران شیردهی حتماً باید طبق نظر پزشک متخصص رفتار کنید .

هشدار در رابطه با مصرف فلوکستین

نوشیدن الکل می تواند برخی عوارض جانبی فلوکستین را افزایش دهد.
این دارو ممکن است تفکر یا واکنش شما را مختل کند بنابراین هنگام رانندگی مراقب باشید.
کپسول های فلوکستین از دسترس اطفال دور نگهداری شود .
توجه:
برخلاف تصور ایجاد شده در جامعه که فلوکستین در کاهش وزن و درمان هرگونه چاقی مؤثر است، باید بگوییم که این‌گونه نیست.این دارو تنها برای درمان چاقی ناشی از پرخوری های عصبی کاربرد دارد لذا مصرف خودسرانه آن بدون تجویز پزشک توصیه نمی شود.

ترجمه و گرآوری توسط بخش سلامت مجله دلگرم

طیبه بیگی