عوارض خطرناک استفاده از قرص استامینوفن

برای اطلاعات بیشتر در مورد قرص استامینوفن کدوئین با دلگرم همراه باشید.

آشنایی کامل با استامینوفن کدئین

استامینوفن کدئین یکی از مسکن های مخدر است که برای بهبود درد مفید است و برای کاهش و از بین بردن تب تجویز می شود.کدئین یا متیل مرفین یک داوری مخدر ضد درد، ضد سرفه و ضد اسهال است و در آن مقدار کمی تریاک و حدود 0/12 مرفین وجود دارد.

مصرف طولانی مدت کدئین مانند سایر مخدرها موجب وابستگی فرد نسبت به آن می شود و به علت ترکیبات موجود در آن موجب اعتیاد فرد می شود و همچنین مصرف بیش از 800 میلی گرم آن برای یک فرد بالغ می تواند مرگ آور باشد.کدئین به صورت خوراکی(قرص،‌کپسول، شربت) ، مقعدی(شیاف) و تزریقی(زیر جلدی و عضلانی) است، قرص های کدئین بیشتر در ترکیب داروهای ضد درد غیره مخدر مانند آسپرین ، بروفن و استامینوفن استفاده می شود که تاثیر ضد درد مطلوبی برای هر دو (استامیفون و کدئین) دارو را به همراه دارد و همچنین کدئین در شربت های ضد سرفه نیز موجود است.

مصرف کدئین موجب خشک شدن مجاری تنفسی می شود و میزان مصرف آن به صورت 60 میلی گرم در هر نوبت و 240 میلی گرم در طول شبانه روز است و اگر با این میزان مصرف دردهای (سردرد، دردهای عضلانی و…) کاهش نیافت داروی مخدر قوی تر تجویز می شود.

شناسایی بی نسخه ها این قرص

داروهای مختلف به شکلهای متفاوتی در سراسر جهان به فروش میرسند و برای تهیه برخی از داروها به نسخه پزشک احتیاج است در حالی که برای برخی دیگر احتیاجی به نسخه پزشک نیست.

به آن دسته از داروهایی که برای خرید از داروخانه احتیاجی به نسخه پزشک نیست داروهای او تی سی (OTC) میگویند که مخف (Over-the-counter)است و استامینوفن در این گروه داروهای قرار میگیرد و برای تهیه آن احتیاج به نسخه نیست.

خودت را معرفی کن!

استامینوفن یک دارو با ترکیب ان استیل پارا آمینوفنول(N-acetyl-para-aminophenole) است این دارو برای اولین بار در سال 1955 ساخته شد و به عنوان مسکن و تب بر برای کودکان در قالب شربت «تیلنول» به بازار آمد.

اکنون میلیونها نفر در سراسر جهان از استامینوفن برای درمان سردرد، کمردرد، سرماخوردگی و عنوان تب بر استفاده میکنند.در واقع استامینوفن به عنوان یک مسکن، مقام اول را در بین داروهای مسکن دیگری که بدون نسخه پزشک از داروخانه ها تهیه میشوند، در ایالات متحده امریکا و در سراسر دنیا دارد. این قرص با نامهای تجاری استامینوفن، پاراستامول و تایلنول به فروش میرسد.

همه رقم موجود است

امروزه داروها به شکلهای مختلفی به فروش میرسند و استامینوفن نیز از این امر مستثنا نیست. استامینوفن در اشکال مختلف مانند قرص، شیاف، شربت و قطره به فروش میرسد.

استامینوفن در قالب قرصهایی با دوزهای مختلف 325 میلیگرمی، قرص 500 میلیگرمی و قرص جویدنی 80 میلیگرمی به فروش میرسد. استامینوفن به صورت شیاف با دوزهای 125 میلیگرمی، 325 میلیگرمی و شیاف سوسپانسیون 120 میلیگرمی در بازار موجود است. شربت 120 میلیگرمی و قطره 100 میلیگرمی استامینوفن( بیشتر برای کودکان) تجویز میشود.

آمارها در مورد قرص استامینوفن چه میگویند؟

معمولا در تمامی نقاط دنیا آمار دقیقی از مصرف دارو وجود ندارد و آمارهای موجود در رابطه با مصرف دارو معمولا به صورت تقریبی است با این حال براساس آمار سازمان دارو و غذای آمریکا (FDA) در سال 2005 میلادی آمریکاییها تعداد 28 میلیارد دوز استامینوفن خریداری کردند که این رقم نشان دهنده آن است که میزان خرید استامینوفن بسیار بالاست.

ایران هم جزو یکی از کشورهایی محسوب میشود که آمار مصرف دارو در آن بالاست و با اینکه آمار دقیقی در رابطه با مصرف استامینوفن وجود ندارد، به نظر میرسد که مصرف سالانه این دارو در ایران حدودا بالای یک میلیارد قرص در سال باشد.

اخبار جدید از سراسر جهان نشان میدهد که فروش استامینوفن با محدودیتهای روزافزونی روبه رو شده است و مسئولان حوزه بهداشت و سلامت در سراسر دنیا به فکر محدودیت برای فروش این دارو هستند چرا که یکی از شایعترین مسمومیتهای دارویی در سراسر جهان، مسمومیت با قرص استامینوفن است.

5 ‌سال‌ ‌قبل‌ (سال‌ 86) وزارت بهداشت فروش استامینوفن کدئین بدون نسخه پزشک را‌ ممنوع اعلام کرد و دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی- درمانی کشور موظف شدند در بازرسی‌های ادواری از داروخانه‌ها، موارد تخلف را بررسی کرده و مدنظر قرار دهند،‌ ‌این‌ ‌درحالی‌ ‌است‌ ‌که‌ آمارهای موجود همان‌ ‌وزارتخانه‌ ‌حاکی‌ ‌از مصرف‌ 15 ‌درصدی‌ داروها بدون تجویز پزشک است‌!

هرچند وزارت بهداشت از تمامی دانشگاه‌های علوم‌پزشکی درخواست کرده، ترتیبی اتخاذ شود که ممنوعیت فروش این گروه از داروها بدون نسخه به داروخانه‌های تحت پوشش آن دانشگاه‌ها ابلاغ شود، اما تاکنون هیچ تغییر خاصی صورت نگرفته و کمتر‌ ‌کسی‌ ‌پیدا‌ ‌می‌‌شود‌ ‌که‌ ‌ادعا‌ ‌کند‌ ‌با‌ ‌مراجعه‌ ‌به‌ ‌داروخانه‌‌ای‌ ‌و‌ ‌درخواست‌ ‌این‌ نوع ‌قرص‌‌‌ها،‌ ‌از‌ ‌او‌ ‌نسخه‌ ‌پزشک‌ ‌خواسته‌ ‌باشند و‌ ‌به‌‌همین‌ ‌دلیل‌ ‌است‌ ‌که‌ همچنان استامینوفن کدئین پرفروش‌ترین دارو در کشور است.

در کشورهای پیشرفته دنیا، 300قلم دارو در فهرست اقلام دارویی قرار دارند، درحالی‌ ‌که‌ در کشور ما به لحاظ برخی محدودیت‌ها، این داروها از 70قلم تجاوز نمی‌کند‌ و‌ ‌متأسفانه‌ برخی داروسازان که در داروخانه‌هایی با مالکیت غیرداروساز فعالیت می‌کنند در حالت قانونی نباید بدون نسخه، برخی داروها را به بیماران بدهند، اما برخی از آنها تحت فشار مالکیت داروخانه که برایش سود مهم است این کار را می‌کنند.

مدتی قبل مرکز ملی مطالعات و درمان اعتیاد از افزایش اعتیاد به داروهای مسکن در جامعه خبر داد که‌ علت‌ ‌این‌ امر نبود آموزش‌های لازم در کشور است و اینکه اقشار مختلف جامعه از اعتیاد به داروهای مسکن بی‌اطلاع هستند و آن‌ ‌را‌ جدی نمی‌گیرند.

کارشناسان‌ ‌معتقدند‌ ‌که‌‌ داروهای مسکن معمولی، داروهای خواب‌آور و همچنین مسکن‌هایی که در ترکیب آنها مواد‌مخدر وجود دارد مانند استامینوفن کدئین از جمله داروهایی هستند که درصورت مصرف خودسرانه و طولانی‌مدت منجر به اعتیاد افراد می‌شوند‌ ‌لذا‌ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باید‌ ‌با‌ تعیین برنامه مدون جهت اطلاع‌رسانی به مردم قدم بردارد.

داروهای مسکن و خواب‌آور باعث تغییرات رفتاری یا روانی همچون سرخوشی مختصر، رفتار نامناسب جنسی، پرخاشگری، اختلالات درکی، اختلال قضاوت، گیجی، رخوت، خواب‌آلودگی، شل‌شدن عضلات، به‌هم خوردن تعادل و اختلال عملکرد شغلی و اجتماعی می‌شوند. همچنین مصرف طولانی داروهای مسکن و خواب‌آور عوارضی شامل افسردگی، سردرد، ناراحتی گوارشی، آسیب کبدی و اختلال حافظه در پی‌دارد.

قانون قرصی استامینوفن

شاید در نگاه اول استامینوفن قرص بیخطری به نظر برسد و شاید دلیل این مسئله را بتوان به خرید راحت آن نسبت داد به همین دلیل قوانین جدیدی که محدود کننده فروش این قرص است در سراسر جهان مطرح شده است.

برای مثال قوانین جدید ایالات متحده امریکا و کانادا اجازه نمیدهد که بیشتر از 24 عدد قرص استامینوفن در یک نوبت به یک نفر فروخته شود. یکی دیگر از ممنوعیتهایی که در این کشورها در رابطه با قرص استامینوفن به وجود آمده، این است که به کار بردن بیش از 325 میلیگرم استامینوفن در داروهای سرماخوردگی در حال قدغن شدن است.

آمدنت بهر چه بود؟

استامینوفن یک داروی ضد درد و ضد تب است که برای بر طرف کردن دردهای خفیف مانند سردرد، دندان درد، کمر درد و به عنوان تب بر به کار میرود. ‌

مکانیزم دقیق اثر استامینوفن هنوز به درستی معلوم نیست، اما به نظر میرسد که استامینوفن با مهار نمودن «پروستاگلندینها» اثرات ضد درد و ضد تب خود را اعمال میکند.

استامينوفن از راه خوراكی و از راه مقعدی بسیار خوب جذب بدن میشود. متابولیسم استامینوفن به طور وسیعی در کبد انجام و پسماندهای دارو از راه ادرار دفع میشوند. نیمه عمر استامینوفن از 1 تا 4 ساعت است و اثر دارو در 1 تا 3 ساعت به حداکثر خود میرسد.

استامینوفن دارویی نسبتأ بیخطر با عوارض جانبی کم است. در مقایسه با داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند آسپیرین، بروفن و ژلوفن عوارض گوارشی و عوارض پلاکتی کمتری دارد، به خوبی بیماران آن را تحمل میکنند و در دوره حاملگی هم مصرف آن زیر نظر پزشک مجاز است.

یکی دیگر از مزایای استامینوفن این است که میتوان به عنوان یک ضد درد خوب و ساده و یک تب بر خوب از آن در بیمارانی که قادر به استفاده از آسپیرین و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی نیستند، استفاده کرد. استامینوفن در مقایسه با داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، اثر زیادی در برطرف کردن التهاب مفاصل و روماتیسم ندارد.

براساس تحقیقات به‌عمل آمده زنانی که به‌طور مداوم از داروهای مسکن استامینوفن، بروفن و این قبیل داروها استفاده می‌کنند، 2برابر افراد معمولی در خطر ابتلا به فشار خون بالا هستند. مسمومیت کبدی و مشکلات کلیوی از عوارض مصرف بی‌رویه و بدون نسخه داروی استامینوفن کدئین است و اگر بیش از 10گرم در روز مصرف شود، در کبد تجمع پیدا می‌کند.

هر چند میزان موادمخدر استامینوفن کدئین در بازار ایران از 20میلی‌گرم به 10میلی‌گرم کاهش پیدا کرده و قرار است این میزان به کمتر از 10میلی‌گرم برسد تا عوارض کمتری برای مصرف‌کننده داشته باشد، ولی کارشناسان یکی از دلایل افزایش این نوع اعتیاد را دردسترس بودن انواع مسکن‌ها می‌دانند، به‌طوری که اکنون در کشور ما هر شخصی می‌تواند به‌راحتی و بدون نسخه پزشک به انواع مسکن‌ها دسترسی داشته باشد.

تذکرات مهم در هنگام مصرف دارو استامینوفن

برای جلوگیری از ناراحتی معده استامینوفن و کدئین را با غذا یا شیر مصرف کنید. در صورتی که این دارو را در آغاز درد مصرف شود بهتر و سریع‌تر عمل می‌کند پس منتظر نمانید مدتی از شروع درد بگذرد و شدیدتر شود.
اگر این دارو را به صورت یک برنامه منظم و نسخه تجویز شده پزشک مصرف می‌کنید، سر ساعت د‍ُز توصیه شده را دریافت نمایید البته گاهی به زمان مصرف قرص بعدی نزدیک می‌شوید. در این شرایط هرگز دو برابر (دو قرص استامینوفن) نخورید بلکه همان دز تجویز شده را مصرف کنید.

اثرات جانبی

• اثرات ناشی از مصرف استامینوفن کدئین شامل یبوست، سرگیجه، خواب‌آلودگی، خشکی دهان، برافروختگی، سبکی سر، کاهش اشتها، تهوع، مشکل یا درد به هنگام ادرار و تعرق است.این اثرات جانبی پس از سازگاری بدن با دارو از بین می‌روند.
• در صورت یبوست باید مواد فیبری بیشتری (میوه تازه و سبزیجات، سالاد، نان سبوس‌دار) مصرف کرد.
• ورزش و نوشیدن آب بیشتر هم به رفع این مشکل کمک می‌کند.
• برای رفع خشکی دهان، آدامس بدون قند بجوید.در صورت خواب آلودگی یا سبک‌سری، مدتی نشسته یا دراز بکشید. به هنگام بلند شدن آرام برخیزید و مراقب پله‌ها نیز باشید.

عوارض اصلی

• در صورتی که اثرات جانبی از بین نرفت یا آزاردهنده شد حتما با پزشک مشورت کنید. بخصوص اگر دچار اضطراب، دشواری در تنفس، برانگیختگی، خستگی، تپش قلب، راش یا بثورات جلدی، گلودرد و تب، لرز، خونریزی‌های غیرطبیعی، کبودی پوست، ضعف یا زرد شدن چشم و سفید شدن چشم‌ها، حتما پزشک معالج خود را آگاه کنید.

تداخلات دارویی

استامینوفن و کدئین با انواع داروها تداخل می‌کنند:

• مصرف همزمان استامینوفن کدئین دار با دیگر داروهای دپرسان سیستم عصبی مرکزی (مانند آنتی هیستامین‌ها، باربیتورات‌ها، آرامبخش‌های عضلانی و…) یا با داروهای آنتی دپرسان سه حلقه‌ای می‌تواند باعث خواب آلودگی شدید شود.
• یک بازدارنده مونوآمین اکسیداز (MAO) در مدت ۱۴ روز مصرف این دارو می‌تواند منجر به عوارض جانبی شدید و غیرقابل پیش‌بینی شود.
• مصرف طولانی مدت و دزهای بالای استامینوفن می‌تواند اثرات داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین و هپارین را افزایش دهد، ترکیب این داروها به این طریق، ممکن است منجر به خونریزی شود.
• داروهای ضد غش و باربیتورات‌ها ممکن است باعث افزایش اثرات سمی استامینوفن بر کبد شوند.

در صورتی که داروهای دیگری مصرف می‌کنید و بویژه اگر با موارد زیر مواجه شدید حتما پزشک خود را مطلع سازید:

• در صورت مشاهده هرگونه واکنش آلرژیک یا غیرعادی پس از مصرف هر دارو به ویژه استامینوفن ساده یا کدئین و یا سایر مخدرها مانند هیدروکدون، هیدرومورفون، مپریدین، متادون، مورفین، اکسی کدون و پروپوکسی فن.
• سابقه ابتلا به ناراحتی‌های حاد گوارشی، آسم، اختلال خونی، بیماری مغزی، کولیت، صرع، سنگ مثانه یا سنگ صفرا، آسیب سر، بیماری قلبی، بیماری کلیوی، کبدی، ریوی، روانی، پروستات، تیروئید یا ادراری.
• دچار شدن به سرگیجه یا خواب آلودگی در اثر مصرف دارو. در ضمن عدم شرکت در هر فعالیتی که نیازمند هشیاری است مانند رانندگی یا کار با تجهیزات خطرناک توصیه می‌شود.
• پیش از جراحی یا هر روش درمانی پزشکی یا دندانپزشکی، پزشک را از مصرف استامینوفن کدئین آگاه کنید.
• به دلیل آنکه استامینوفن کدئین حاوی کدئین است امکان استفاده از آن به عنوان داروی مخدر وجود دارد.
• معمولا این دارو به مدت طولانی مصرف نمی‌شود، چرا که تحمل نسبت به آن به سرعت ایجاد می‌شود بنابراین دز مصرف را بالا نبرید یا به طور ناگهانی آن را قطع نکنید.
• در هر مورد با مشورت پزشک اقدام نمایید. اگر به مدت طولانی آن را مصرف کرده‌اید ممکن است با واکنش‌هایی مانند تهوع، آبریزش بینی، اختلالات خواب، انقباضات معدی، تعرق یا ضعف مواجه شوید. در این موارد زیرنظر پزشک دز دریافتی را کم کنید.
• افزایش دز استامینوفن به تنهایی هم نباید اولین بار سر خود و بدون مشورت با پزشک صورت گیرد. پیش از مصرف داروهای بدون نسخه برای سینوزیت، مسکن‌ها، ضد آلرژی و آسم قرص‌های رژیمی و غیره از محتوای استامینوفن آن آگاه شوید.
• در صورت بارداری حتما پزشک را مطلع سازید. اثر این دارو در این دوران کاملا در انسان مطالعه نشده است.
• اگر طی بارداری کدئین به طور مرتب مصرف شود می‌تواند منجر به اعتیاد جنین به دارو و بروز نشانه‌هایی به هنگام تولد نوزاد شود.
• در صورتی که کودک با شیر مادر تغذیه می‌شود و مادر استامینوفن کدئین مصرف می‌کند لازم است پزشک را در جریان گذارد.
• مقادیر کم این دارو ممکن است از طریق شیر وارد بدن کودک شده و باعث خواب آلودگی او شود.

گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم

مرجان امینی