علل / علائم و درمان تنگی کانال نخاعی چیست ؟
علت تنگی کانال نخاعی چیست؟
تنگی کانال نخاع بر اثر سرخوردگی مهره ها ممکن است ایجاد شود. همچنین ممکن است در نتیجه یک تومور باشد یا التهاباتی در ناحیه باعث تنگی شود. گاهی تنگی کانال نخاعی می تواند به علت آبسه باشد یا به علت پوکی استخوانی که باعث شکستگی مهره شده باشد، در این موارد ما آن را با نام اولیه بیماری اسم گذاری می کنیم و به آن تنگی نخاع نمی گوییم.
علائم تنگی کانال نخاعی کمر
علائم تنگی نخاعی اغلب در اثر وارد آمدن فشار به اعصاب نخاعی رخ می دهد.
برخی علائم این بیماری از این قرارند:
- کمردرد شدید و سوزشی
- درد شدید در باسن و اندام های تحتانی
- تشدید درد هنگام نشستن و خم شدن
- تشدید درد هنگام راه رفتن
- گرفتگی و اسپاسم عضلات پشت ساق پا
- احساس بی حسی یا گزگز و سوزن سوزن شدن در باسن و ران و ساق پا
- ضعیف شدن و آتروفی عضلات ران و ساق پا
- اختلال در عملکرد طبیعی اندام های تحتانی
- کاهش انعطاف پذیری ستون فقرات
- احساس ضعف و سنگینی در اندام های تحتانی
- بی اختیاری ادرار و یا مدفوع در موارد حاد و پیشرفته بیماری
راه های تشخیص تنگی کانال نخاعی
تاریخچه و معاینه؛ اولین و مهم ترین قدم در تشخیص تنگی کانال نخاع و عوامل آن را می توان با بررسی تاریخچه بیمار، معاینه، تصویربرداری و تست های مختلف تشخیص داد. تاریخچه بیمار در این زمینه از اهمیت بالایی برخوردار است. برای مثال تنگی کانال نخاع در بدنسازان معمولا به علت سرخوردگی مهره ها ایجاد می شود اما در افراد مسن اغلب به دلیل آرتروز و به وجود آمدن زائدگی های استخوانی در ستون فقرات رخ می دهد.
معاینه برای تشخیص تنگی کانال نخاع معمولا با بررسی دامنه حرکتی ستون فقرات و توانایی حرکت کمر به جهت های مختلف آغاز می شود. بسیاری از مبتلایان به تنگی کانال نخاع قادر به کامل کردن دامنه حرکتی نیستند و حین خم شدن به جهات مختلف دچار درد می شوند.
در قدم بعدی می توان با تست استرس و اعمال فشار ملایم دست روی مهره ها، میزان تشدید درد را مشخص کرد. با کمک تست های نورولوژی درماتوم و میوتوم نیز می توان میزان حس پای چپ و راست و عملکرد و قدرت عضلات را از بالای لگن تا انگشت ها مورد بررسی قرار داد. تست رفلکس یکی دیگر از معاینات نورولوژی است که با بررسی پاسخ عصبی اندام تحتانی و تعادل « بین پای چپ و راست به تشخیص تنگی کانال نخاع و محل آن می پردازد.
در حالت عادی با ضربه چکش رفلکس روی تاندون، ماهیچه وادار به جهش می شود اما هنگامی که عصب تحت فشار قرار دارد، سرعت واکنش عضلات نسبت به این محرک کاهش می یابد. بنابراین تاخیر در رفلکس های تاندونی در این تست می تواند نشان دهنده فشرده شدن عصب باشد.
در نهایت اگر با انجام معاینات و تست ها و بررسی تاریخچه بیمار نتوان تنگی کانال نخاعی و علت آن را تشخیص داد، باید از روش های رادیولوژی و تصویربرداری مثل ام آر آی و سی تی اسکن کمک گرفت.
دلایل تنگی کانال نخاعی کمر
- آرتروز ستون فقرات
- فتق دیسک کمر و گردن
- فرسایش و تحلیل رفتن در افزایش سن
- شکستگی یا لیز خوردگی مهره ها
- ضخیم شدن رباط های اطراف نخاع
- ابتلا به تومور های نخاعی
- پوکی استخوان و شرایط ناشی از آن
- پارگی و سایر آسیب های دیسک بین مهره ای
- وارد شدن آسیب مستقیم به ستون فقرات
راه های پیشگیری از تنگی کانال نخاع
افزایش محور حرکتی لگن و کاهش خطر آسیب به نخاع
طبق آمارهای به دست آمده حدود 80 درصد از افراد حداقل برای یک بار در طول زندگی خود کمردرد را تجربه می کنند. این موضوع اهمیت نقش عادت ها و وضعیت های اشتباه را در بروز نقص های عملکردی لگن و کمر نشان می دهد. برای توضیح در این مورد ابتدا باید با ساختار اسکلتی بدن آشنا شوید.
سیستم اسکلت بندی انسان
سیستم اسکلتی انسان را می توان به دو بخش تقسیم کرد
استخوان بندی محوری (استخوان های اسکلت عمودی): استخوان بندی محوری شامل جمجمه، ستون فقرات، دنده ها، جناغ سینه و استخوان خاجی می شود
استخوان بندی ضمیمه ای (استخوان های اندام های بالایی و پایینی): استخوان بندی ضمیمه ای نیز استخوان های اندام های فوقانی چپ و راست (بازو، کتف، ترقوه، ساعدت و …) و اندام های تحتانی چپ و راست (لگن، ران، کشک، درشت نی، نازک نی، مچ پا و …) را در بر می گیرد.
این دو بخش می تواند مجزا از یکدیگر حرکت کند. برای مثال شما می توانید گردن خود را بدون تکان دادن دست ها حرکت دهید، اما محور حرکتی بعضی نواحی مثل کمر و لگن به یکدیگر مرتبط است. کوتاه شدن عضلات چهار سر و پشت ران و پر کار بودن عضلات فیله های کمر به علت قرار گرفتن در وضعیت های نادرست، نشستن های طولانی مدت و تضعیف عضلات باسن باعث شده اغلب افراد در محور حرکتی لگن دچار محدودیت شوند. در این وضعیت فشار بیشتری به مهره های کمر منتقل می شود. با تداوم و افزایش این فشار به مرور زمان دیسک های بین مهره ای تخریب و کانال نخاع تنگ می شود.
برقراری تعادل بین عضلات دو طرف بدن
اغلب افراد برای راحت تر انجام دادن امور روزمره، بدن خود را در وضعیت های نادرست و نامناسب قرار می دهند. برای مثال به جای خم شدن از استخوان لگن، از مهره های ستون فقرات به جلو خم می شوند یا گردن خود را حین نگاه کردن به گوشی تلفن همراه به سمت پایین خم می کنند.
جالب است بدانید گردن در حالت خنثی حدود 6 کیلوگرم وزن دارد اما به ازای هر 2 سانتی متری که به جلو خم می شود، 4 تا 5 کیلوگرم سنگین تر می شود. در این وضعیت، مهره های گردن تحت فشار مضاعف قرار می گیرند. خم شدن از کمر به سمت جلو بدون کمک گرفتن از عضله های فیله کمری نیز وزن و فشار بالاتنه را به مهر های 4 و 5 کمر و اولین مهره خاجی منتقل می کند. به همین دلیل است که افراد معمولا در این مهره ها دچار درگیری دیسک می شوند.
وضعیت های نادرست در زمان استراحت نیز می تواند منجر به آسیب ستون فقرات شود. برای مثال عادت به تکیه دادن به یک دلیل هنگام نشستن بعد از مدتی تعادل بین عضلات دو طرف مهره های ستون فقرات را مختل می کند. برای پیشگیری از تنگی کانال نخاع و اختلالات ستون فقرات باید عدم تعادل در عضلات را تشخیص داد و برطرف کرد.
کمردردتان را به حال خود رها نکنید
دردهای ناحیه کمر حتما باید تحت بررسی قرار بگیرند و علت یابی شوند. درد نشانه وجود یک اختلال در بدن است. مصرف داروهای مسکن و تزریق کورتون، درد و التهاب را به طور موقت کاهش می دهد اما عامل اصلی آن را برطرف نمی کند. برای رفع علائم و دردهای ناشی از تنگی کانال نخاعی نیز باید ابتدا علت آن را پیدا کنیم. در غیر این صورت فرد مدتی پس از تزریق کورتون یا حتی جراحی ممکن است دچار مشکل شود. به همین دلیل است که اغلب بیماران مجبور می شوند تزریق را 2 یا 3 بار تکرار کنند و در معرض عوارض آن از جمله آرتروز زودرس و پوکی استخوان قرار بگیرند.
متاسفانه اغلب افراد، کمردرد را جدی تلقی نمی کنند و صرفا با استراحت به رفع آن کمک می کنند. اگرچه ممکن است کمردرد با استراحت کاهش یابد اما در اغلب موارد پس از مدتی عود می کند زیرا فرد همچنان عادت های اشتباه خود را ادامه می دهد.
جراحی تنگی کانال نخاع کمر
درمان تنگی کانال نخاع کمر
در تنگی کانال نخاعی بنابه عللی فضای استخوانی درون مهره تنگ شده و در نتیجه به ریشه های عصبی که درون این فضل قرار دارند فشار وارد میشود. این فشار موجب بروز علائم ناشی از بیماری میشوند.
گرچه این درمان ها فضای مورد نیاز عصب را برای آن بیشتر نمیکنند ولی بسیاری از بیماران با این درمان ها احساس راحتی بیشتر میکنند. مهمترین آنها عبارتند از :
فیزیوتراپی : شامل انجام نرمش هایی برای افزایش قدرت انعطاف ستون مهره و افزایش قدرت عضلات شکم و عضلات اطراف ستون مهره
کشش ستون مهره : تاثیر آن در افراد مختلف متفاوت است و همه به آن عقیده ندارند
دارو های ضد التهاب : مثل بروفن یا سلکسیب با کاهش التهاب در اطراف عصب میتوانند شدت علائم را کاهش دند.
تزریق کورتیکوستروئید : با تزریق این داروها در اطراف نخاع به توسط پزشک معالج ممکن است التهاب کاهش پیدا کرده و درد و علائم حسی کمتر شوند
طب سوزنی : ممکن است در بعضی افراد درد و علائم را کاهش دهد.
مانیپولاسیون : ممکن است در بعضی افراد بتواند درد را کاهش دهد
جراحی تنگی کانال نخاع کمر
در افرادی که به درمان های غیر جراحی جواب کافی نمیدهند و درد و علائم حسی زندگی روزمره آنها را مختل کرده است استفاده میشود. دو نوع درمان جراحی برای این بیماران استفاده میشود.
لامینکتومی Laminectomy : در این روش قسمتی از استخوان های طبیعی مهره، استخوان های اضافی تشکیل شده و لیگامان های کلفت شده خارج میشوند. این جراحی را دکمپرشن Decompression هم میگویند چون موجب رفع فشار و کمپرشن از روی اعصاب میشود.
جوش دادن با فیوژن مهره ها Spinal fusion :در کسانی انجام میشود که در آنها سائیدگی مفاصل بین مهره ای موجب ناپایداری مهره ها شده است. در این روش جراحی بعد از دکمپرشن و برداشتن فشار از روی اعصاب، مهره های مجاور به هم جوش داده میشوند. در این روش از پیوند استخوان و از وسایل فلزی مانند پیچ و میله ممکن است استفاده شود تا مهره ها زودتر و بهتر جوش بخورند.
تهیه شده مجله اینترنتی دلگرم
مرضیه ملایری
