علت بالا و پایین بودن Rh در آزمایش خون

دسامبر 14, 2023

0 خواندن این مطلب 5 دقیقه زمان میبرد

آزمایش Rh چیست؟

Rh یا فاکتور رزوس یک صفت ارثی است که به یک پروتئین خاص بر روی سطح سلول های قرمز خون اطلاق می شود. اگر خون شما این پروتئین را داشته باشد، شما Rh مثبت می باشید که بیشتر افراد نیز اینگونه هستند. اگر خون شما فاقد این پروتئین باشد، شما Rh منفی تلقی می شوید.

اگرچه عامل Rh بر سلامت شما تاثیری نمی گذارد، اما می تواند بارداری را تحت تاثیر قرار دهد. اگر خون شما Rh مثبت و همسرتان Rh منفی باشد، طی بارداری تان نیاز به مراقبت های ویژه دارید.

اگر باردار باشید، پزشک در جلسه اول معاینه آزمایش عامل Rh را حتماً توصیه می کند. آزمایش عامل Rh یک آزمایش خون ساده بوده که تعیین می کند آیا شما Rh مثبت هستید یا منفی.

فاکتور Rh خون چیست؟

فاکتور Rh نوعی پروتئین است که معمولا روی سلول‌های خونی وجود دارد. وقتی که این پروتئین را دارید Rh شما مثبت است. Rh حدود 85 درصد افراد مثبت است. سایر افراد که Rh خون آنها منفی است این پروتئین را ندارند. اگر Rh خون منفی باشد به طور طبیعی خطری فرد را تهدید نمی‌کند. اما اگر Rh خون مادر در بارداری منفی و Rhخون بچه مثبت باشد می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند. اگر خون بدن مادر و جنین ترکیب شود بدن جنین شروع به تولید آنتی بادی کرده که به سلول‌های قرمز خون جنین آسیب زده و باعث کم خونی و مشکلات دیگر می‌شود.

آزمایش Rh خون چگونه انجام می‌شود؟

آزمایش Rh به صورت نمونه‌گیری خون که همه می‌شناسید انجام شده و به بدن مادر و جنین آسیب نمی‌رساند.

تفسیر جواب آزمایش اندازه گیری فاکتور Rh

اگر Rh خون شما منفی و جنین مثبت باشد نباید نگران شوید. در حدود هفته 28 پزشک برای شما آمپول ایمونوگلوبینRh (روگام) را تجویز می‌کند. این دارو از تولید آنتی بادی در بدن شما تا انتهای بارداری جلوگیری می‌کند. ممکن است بعد از زایمان نیاز به دوز دیگری از این دارو باشد. اگر دوباره باردار شوید باز هم به این دارو احتیاج خواهید داشت. اگر هر گونه خونریزی یا لکه بینی در بارداری دارید ممکن است پزشک باز هم همین آمپول را تجویز نماید. در صورت داشتن لکه بینی در بارداری،‌ (به خصوص اگر Rh خون شما منفی است) حتما با پزشک خود مشورت نمایید.

اگر از قبل آنتی بادی‌های Rh در خون شما وجود داشته باشد این دارو اثر نمی‌کند. بجای آن، پزشک سلامت جنین را به دقت تحت نظر می‌گیرد. ممکن است بعد از زایمان نوزاد نیاز به انتقال خون داشته باشد. حتی گاهی وقتی داخل رحم است این کار باید انجام شود.

روش های انجام آزمایش Rh

تست Rh به روش اسلاید:

روی یک اسلاید تمییز یک قطره آنتی D و روی یک اسلاید دیگر یک قطره از محلول کنترل اضافه کرده و به هر اسلاید ۲ قطره از سوسپانسیون ۵۰-۴۰% RBC های تهیه شده از بیمار اضافه کرده و مخلوط را در سطح وسیعی روی اسلاید پخش می کنیم اسلاید ها را روی جعبه ی View box گذاشته و به آرامی جعبه را حول محورش حرکت می دهیم بعد از ۲ دقیقه واکنش آگلوتیناسیون را بررسی می کنیم .اگر کنترل منفی بود و اسلاید تست مثبت شد Rh را مثبت گزارش می کنیم .

تست Rh به روش لوله :

۲ لوله را انتخاب و علامت گذاری می کنیم در لوله تست یک قطره آنتی D ریخته و در لوله کنترل یک قطره آلبومین ۲۲% یا محلول های کنترلی خریداری شده ( محلولی است ماکرومولکولی با غلظت پروتئین بالا که حاوی آنتی D نیست.) می ریزیم به هر لوله یک یا دو قطره سوسپانسیون ۵-۳% اضافه کرده لوله ها را مخلوط کرده و با نیروی ۱۰۰۰ , برای مدت ۳۰ ثانیه سانتریفوژ می کنیم لوله ها را از سانتریفوژ بیرون آورده و به ارامی تکان می دهیم تا گلبول های ته نشین شده از ته لوله جدا شوند .

تفسیر:

حضور آگلوتیناسیون در لوله ی تست و منفی بودن واکنش در لوله کنترل به معنی مثبت بودن Rh است اگر هر دو لوله منفی بود نباید Rh بیمار را منفی گزارش کرد بلکه باید تست Du انجام داد.

روش تست Du :

یک قطره آنتی D در لوله تست و یک قطره محلول کنترل در لوله کنترل می ریزیم و به هر لوله ۲-۱ قطره از سوسپانسیون ۵-۳% RBC های بیمارضافه می کنیم لوله ها را ۳۰ دقیقه در بن ماری ۳۷ می گذاریم سپس با نیروی ۱۰۰۰ به مدت ۳۰ ثانیه سانتریفوژ می کنیم لوله ها را برای آزمایش آگلوتیناسیون بررسی می کنیم اگر لوله تست مثبت شده بود و لوله کنترل منفی باقی مانده بود Rh بیمار مثبت گزارش می شود و مراحل بعدی را ادامه نمی دهیم پس لوله تست را ۴-۳ بار شست و شو داده و بعد از دور ریختن کامل سرم فیزیولوژی در دور آخر ۲-۱ قطره آنتی هیومن گلوبولین اضافه کرده و لوله ها را مخلوط کرده و بها نیروی ۱۰۰۰ سانتریفوژ می کنیم سپس برای واکنش آگلوتیناسیون بررسی می کنیم .

تفسیر:

وجود آگلوتیناسیون در لوله تست در صورت منفی بودن لوله کنترل دال بر فنوتیپ Du است و چنانچه هر دو لوله از نظرواکنش آگلوتیناسیون منفی بود Rh فرد را منفی گزارش می دهیم. این افراد باید در موقع اهدای خون باید مثبت تلقی گردد و در مواقع دریافت خون باید منفی تلقی گردند.

در روش اسلاید برای تست Rh باید سوسپانسیون ۵۰-۴۰% استقاده کرد.سوسپانسیون در محلول پروتئین از قبیل سرم یا پلاسمای بیمار تهیه گردد و اگر نمونه رقیق باشد ( بیمار آنمیک باشد) نمونه را سانتریفوژ کرده مقداری از پلاسمای بیمار را دور می ریزیم . در مواقع وجود ژله وارتون از آنزیم های هیالورونیداز استفاده می کنیم و یا اینکه چند بار شست و شو می دهیم . به علت وجود شباهت رنگ آنتی D با آلبومین در مواقع آزمایش مواظب باشیم .

ابتدا آنتی سرم ها را درون لوله ریخته و بعد سوسپانسیون سلولی اضافه کنیم و لوله ها را با نیروی استاندارد سانتریفوژ کنیم . در هنگام آزمایش پدیده ی رولو ی RBC ها را باید در نظر داشت زیرا باعث واکنش مثبت کاذب در تست Rh می شود که به علت غلظت پروتئین زیاد مواد ماکرومولکولی است از عوامل مثبت کاذب دیگر وجود آنتی بادی های سرد قوی است که وجود لوله های کنترل را ضروری می سازد.

View boxرا در تمام ساعات شبانه روز روشن می گذاریم تا در دمای ثابت ۵۰-۴۰ درجه حفظ شود و اسلایدهای گروه بندی به دمای ۳۷ درجه برسد.

چنانچه لوله کنترل مثبت شود و در صورت ضرورت اگر بیماری به طور اورژانسی احتیاج به خون داشت از گروه خون منفی استفاده گردد. اگر واکنش مثبت کاذب به دلیل آگلوتینین های سرد باشد شست و شو را با سرم فیزیولوژی گرم یا ۳۷ درجه ادامه می دهیم سپس با محلول کنترل Rh مجاور کرده و بعد از منفی شدن کنترل می توان به تست اعتماد کرد اگر بعد ا شست وشو باز هم لوله کنترل مثبت بود می توان روی نمونه یک تست کومبز انجام داد.