حکم شرعی مبطلات و شکیات نماز چیست ؟
حکم شکیات نماز
شکیات بر 23 قسم است ، برخی از شک هایی که در حال نماز ایجاد می شود اهمیتی ندارند و نباید به آن ها اعتنا کرد ولی برای برخی دیگر از شک ها وظایفی برای نمازگزار بیان شده است .
شک های باطل نماز
اگر نمازگزار یکی از شک های زیر برایش پیش آید نماز او باطل می گردد . منظور از باطل شدن نماز با این شک ها این است که نمازگزار با وجود این شک ها نمی تواند نماز را تمام کند، بلکه باید فکر کند و اگر شک او برطرف شد نمازش صحیح است و آن را ادامه می دهد ولی اگر شک او مستقر شد و ذهنش به هیچ طرف نرفت نمازش باطل است.
این شک های باطل عبارتند از :
- اگر نمازگزار در شماره رکعت های نماز دو رکعتی شک کند نمازش باطل است.
- اگر نمازگزار در شماره رکعت های نماز سه رکعتی شک کند باید دوباره نماز را به جا آورد .
- اگرنمازگزار در نمازهای چهار رکعتی پیش از تمام شدن سجده دوم شک کند نماز او باطل است.
- اگر نماز گزار بین 2 و 5 یا 2 و بیشتر از 5 شک کند نمازش باطل است.
- اگر نماز گزار بین 3 و 6 یا 3 و بیشتر از 6 شک داشته باشد باید دوباره نمازش را اداکند.
- اگر نماز گزار بین 4 و 6 و یا 4 و بیشتر از 6 شک کند نماز او باطل است و باید دوباره به جا آورد.
- اگر نمازگزار نداند چند رکعت نماز خوانده یا در تعداد رکعت ها شک کند نمازش باطل است و باید دوباره به جا آورد.
شک هایى که نباید به آن ها اعتنا کرد
- شک در چیزى که نمازگزار از محل آن گذشته است مثل اینکه در رکوع شک کند که آیا حمد و سوره را خوانده یا نه .
- شک بعد از سلام نماز
- شک بعد از گذشتن وقت نماز
- شک کسى که زیاد در نماز شک مى کند که به او کثیرالشک مى گویند.
- شک امام در شماره رکعتهاى نماز در صورتى که ماءموم آن را بداند و یا شک ماءموم در رکعتهاى نماز در صورتى که شماره آن را امام بداند که در صورت اول ، امام با رجوع به ماءموم رفع شک از خود مى کند و در صورت دوم ، ماءموم ، با رجوع به امام ، وظیفه خود را انجام مى دهد.
- شک در نمازهاى مستحبى
مبطلات نماز
از بین رفتن یکی از چیزهایی که باید در حال نماز رعایت شود، مثل پوشش واجب یا غصبی نبودن مکان.
باطل شدن وضو.
پشت به قبله نماز خواندن.
حرف زدن.
دست بسته نماز خواندن آن گونه که بعضی از فرق اسلامی انجام می‌دهند.
آمین گفتن بعد از حمد.
خندیدن.
گریه کردن.
به هم خوردن صورت نماز، مانند کف زدن و به هوا پریدن.
خوردن و آشامیدن.
شک‌هایی که نماز را باطل می‌کند، مانند شک در رکعتهای نماز دو رکعتی یا سه رکعتی.
کم و زیاد کردن ارکان، مانند کم وزیاد کردن رکوع.
طریقه به جای آوردن نماز احتیاط
1- نماز احتیاط یک رکعتی
بدون آنکه سرتان را از قبله برگردانید، حمد را آهسته می خوانید و رکوع می روید و دو سجده، تشهد وسلام را می خوانید و نماز تمام می شود .
2- نماز احتیاط دو رکعتی ایستاده
بدون آنکه سر را از قبله برگردانید، مانندنماز دورکعتی صبح در هر رکعت حمد را بدون سوره خوانده و رکوع می کنید.
استفتائات شکیات نماز
سوال : کسی که در رکعت سوم نماز شک کند که قنوت را بجا آورده یا خیر، چه حکمی دارد، آیا نمازش را تمام کند و یا از هنگام شک آن را قطع نماید؟
جواب: به شک مذکور اعتنا نمىشود و نماز صحیح است، و در این مورد چیزى بر مکلّف واجب نیست.
سوال : آیا در نماز نافله به شک در غیر از رکعتهای آن مثل شک در این که یک سجده انجام داده یا دو سجده، اعتنا می‌شود؟
جواب: شک در اقوال و افعال نماز نافله همان حکم شک در اقوال و افعال نماز فریضه را دارد، یعنى اگر از محل آن تجاوز نکرده است، به آن اعتنا مىشود و اگر از محل انجام آن تجاوز کرده است، به آن اعتنا نمىشود.
سوال : با توجه به این که کثیر الشک نباید به شک خود اعتنا کند، اگر برای او در نماز شکی پیش آمد، وظیفهاش چیست؟
جواب: باید بنا بر انجام کارى بگذارد که در آن شک کرده است، مگر آنکه انجام آن موجب بطلان نماز شود که در این صورت بنا بر عدم انجام آن مىگذارد، بدون این که در این مورد فرقى بین رکعتها و افعال و اقوال نماز باشد.
دو نکته در ارتباط با شکیات نماز
- تعداد رکعتهای نماز احتیاط (که برای شک در رکعتهای نماز به جا آورده می‌شود) به تعداد کمبود احتمالی در نماز است، بنابراین در شک بین دو و چهار، دو رکعت نماز احتیاط، واجب است، و در شک بین سه و چهار، یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته واجب است.
- گر کلمه‌یی از ذکرهای نماز یا آیات قرآنی یا دعاهای قنوت، سهواً غلط خوانده شود سجده‌ی سهو واجب نیست.
