تاریخچه‌ی جالب و پر فراز و نشیب چای!
امروزه چای بعد از آب دومین نوشیدنی پرمصرف در جهان است که حتی در روزهای داغ تابستان هم نمی‌توانیم از آن بگذریم، اما تاریخچه‌ی چای چیست و این برگ‌های افسون‌کننده اولین بار در کجا کشت شدند؟ جالب است بدانید که شواهد باستان‌شناسی نشان می دهد که چای برای اولین بار در چین کشت شده است و احتمالا بسیار تعجب خواهید کرد اگر بدانید که تاریخ کشت آن به 6000 سال پیش یا 1500 سال قبل از ساختن اهرام بزرگ جیزه توسط فراعنه می‌رسد.
با این حال چای از همان اوایل کشت به این شکل مصرف نمی‌شد بلکه به عنوان غذا مورد استفاده قرار می‌گرفت و برگ‌های آن با دیگر غلات پخته و سرو می‌شدند. درواقع فرآیند تبدیل چای از غذا به نوشیدنی در 1500 سال پیش اتفاق افتاده است و آن درست در زمانی بود که مردم متوجه شدند، ترکیبی از گرما و رطوبت می تواند طعم پیچیده و متنوعی‌ای را در این ماده ایجاد کند.
چای و نقش آن در قدرت چین
پس از کشف و کاشت این گیاه در چین، کم کم چای به یکی از سه کالای اصلی و صادراتی چینی‌ها همراه با چینی و ابریشم تبدیل شد و به همین دلیل هم این کشور قدرت و نفوذ اقتصادی زیادی با گسترش نوشیدن چای در سراسر جهان پیدا کرد؛ درواقع این گسترش به طور جدی در اوایل دهه 1600 با ورود چای به اروپا توسط تاجران هلندی شروع شد.
بسیاری از مورخان علاقه‌ی شخصی ملکه کاترین براگانزا به چای را عامل مهمی در رواج نوشیدن چای در میان اشراف و مردم انگلیسی می‌دانند. در آن زمان، بریتانیای کبیر در بحبوحه گسترش نفوذ استعماری خود و تبدیل شدن به قدرت جهانی جدید بود، بنابراین با رشد بریتانیای کبیر، علاقه به چای در سراسر جهان هم گسترش یافت. جالب است بدانید که در سال 1700، چای در اروپا حتی ده برابر قیمت قهوه فروخته می‌شد.
در دوره‌ای که گیاه چای فقط در چین رشد می کرد، تجارت چای بسیار سودآور بود و حتی ساخت سریع‌ترین قایق بادبانی جهان، کشتی کلیپر، یکی از دستاوردهای رقابت شدید بین شرکت‌های تجاری غربی برای تجارت چای بود، چراکه در آن بازه‌ی زمانی همه در حال مسابقه برای رساندن چای خود به اروپا بودند تا سود خود را به حداکثر برسانند.
در ابتدا، انگلیس تصمیم گرفت که هزینه تمام چای صادراتی چینی را با نقره پرداخت کند، اما با افزایش قیمت نقره پیشنهاد شد که چای را با ماده‌ی دیگری، یعنی تریاک، معامله کنند. طبیعتا چنین دادوستدی باعث ایجاد یکسری مشکلات در رابطه با بهداشت عمومی در چین شد و کم کم مردم به مواد مخدر معتاد شدند.
شروع جنگ تریاک بین بریتانیا و چین
پس از این اتفاق‌ها در سال 1839 بود که یک مقام چینی دستور به از بین بردن محموله های عظیم تریاک به عنوان بیانیه ای علیه نفوذ بریتانیا در چین داد و همین اقدام هم عاملی برای آغاز جنگ اول تریاک بین چین و بریتانیا شد که تا سال 1842 در سواحل چین ادامه داشت. سپس با شکست سلسله‌ی چینگ، بندر هنگ کنگ به انگلیسی ها واگذار شد و تجارت چای با شرایط نامطلوبی برای این کشور از سر گرفت شد. چنین جنگی جایگاه جهانی چین را برای بیش از یک قرن تضعیف کرد.
از طرفی کمپانی هند شرقی بریتانیا که علاقه‌مند به کشت چای و کنترل بیشتر بازار بود، گیاه شناس خود رابرت فورچون را مأمور کرد تا طی یک عملیات مخفیانه چای را از چین بدزدد. او با لباس مبدل سفری خطرناک را آغاز کرد و از طریق مناطق کوهستانی چین و در نهایت قاچاق درختان چای و کارگران باتجربه این محصول را به دارجلینگ، هند انتقال داد و اینگونه انحصار چین از روی چای برداشته شد و امروزه هر کشوری قادر به تولید چای به شکل بومی است.
