بیماری هیپرلیپیدمی (Hyperlipidemia) چیست ؟
هیپرلیپیدمی انواع مختلفی دارد ؛ برخی ارثی (فامیلیال) هستند و برخی ناشی از بیماریهای دیگر مانند دیابت ، بیماریهای کبدی یا رژیم نادرست غذایی. نوع چربی خون افزایش یافته می‌تواند کلسترول یا تری گلیسیرید یا انواع خاصتر مانند کیلومیکرونها باشد.
وقتی صحبت از کلسترول می شود ، دو اصطلاح وجود دارد که ارزش دانستن آنها وجود دارد. هایپرلیپیدمی به این معنی است که خون شما بیش از حد چربی مانند کلسترول و تری گلیسیرید دارد. یکی از انواع هایپرلیپیدمی ، مثل کلسترول LDL (بد) بیش از حد در خون شما است. این وضعیت باعث افزایش ذخایر چربی در شریان ها و خطر انسداد می شود.
خبر خوب این است که با تغیرات اندکی در سبک زندگی روزانه خود ، می توان کلسترول بالا را کنترل و خطر بیماری قلبی و سکته مغزی را کاهش دهید. اگر سن شما بالاتر از 20 سال است ، هر 6 ماه آزمایش های چربی خون انجام دهید و نتیجه آزمایش را با پزشک خود در میان بگذارید تا اگر نیاز به اقدامات درمانی باشد وی برای شما تجویز کند.
علایم هیپرلیپیدمی :
۱. بزرگ شدن طحال و کبد (در بعضی از انواع)
۲. حلقه‌های سفیدرنگ در اطراف مردمک چشم (در بعضی از انواع)
۳. گرهک‌های زرد رنگ چربی در پوست زیر چشم‌ها، پوست ناحیه آرنج و زانو، و نیز در تاندون‌ها
علل بیماری:
افزایش چربی های بد خون مانند کلسترول و تری گلیسیرید
کاهش چربی های خوب خون مانند HDL (این نوع چربی ها برای از بین بردن کلسترول و تری گلیسیرید کاربرد دارند)
خون حاوی انواع مختلف چربی (لیپیدها) است که با پروتئین‌های خون ترکیب می‌شوند و تشکیل لیپوپروتئین‌ها را میدهند.
لیپوپروتئین‌ها انرژی تأمین می‌کنند و مواد اولیه برای ساخته شدن بعضی از بافت‌ها و هورمون‌ها را فراهم می‌آورند. لیپوپروتئین‌ها حاوی کلسترول و تری‌گلیسرید هستند.
کلسترول خون در لیپوپروتئین‌های مختلف خون از جمله لیپوپروتئین پرچگال (HDL) ، لیپوپروتئین کم چگال (LDL) ، و لیپوپروتئین بسیار کم چگال (VLDL) پخش شده است.
اگر میزان LDL (کلسترول بد) فراتر از حد طبیعی باشد، در دیواره رگ‌ها رسوب می‌کند و باعث آترواسکلروز می‌شود. HDL (کلسترول خوب) نقش محافظتی دارد، به این ترتیب که از رسوب کلسترول بد جلوگیری می‌کند. هر کدام از انواع افزایش چربی خون ممکن است ارثی یا ثانویه به یک اختلال دیگر باشند.
عوامل افزایش‌دهنده خطر:
۱. الکلی بودن
۲. کم کاری تیرویید
۳. دیابت شیرین
۴. سابقه خانوادگی افزایش چربی خون
۵. مصرف قرص‌های تنظیم خانواده یا استروژن
۶. نفروز (یک نوع بیماری کلیوی که در آن کلیه به میزان زیادی پروتئین دفع می‌کند).
۷. رژیم غذایی نامناسب که حاوی چربی اشباع شده و کلسترول به میزان زیاد است.
راه های پیشگیری:
رژیم غذایی کم‌چربی داشته باشید. اگر دیابت دارید، برنامه درمانی خود را به دقت رعایت کنید. آزمایش اندازه‌گیری سطح کلسترول و انواع آن را بدهید.
عواقب مورد انتظار:
معمولاً با رعایت رژیم غذایی تا آخر عمر و دارو قابل درمان یا کنترل است.
عوارض احتمالی:
آترواسکلروز. این بیماری یکی از علل عمده بیماری قلبی (بیماری رگ‌های قلب)، سکته مغزی، نارسایی کلیه و خونرسانی ناکافی به اعضا به شمار می‌رود. التهاب حاد لوزالعمده.
درمان هیپرلیپیدمی :
جهت تشخیص، آزمایش خون برای اندازه‌گیری چربی‌های خون به‌طور ناشتا انجام می‌پذیرد. برای بعضی از بیماران، تنها تغییر رژیم غذایی ممکن است برای درمان کافی باشد؛ اما در بعضی دیگر ممکن است برای کاهش چربی‌های خون نیاز به دارو باشد.
استرس خطر بیماری قلبی که عارضه عمده افزیش چربی خون است را زیاد می‌کند. سعی کنید استرس زندگی‌اتان را کمتر کنید. راه‌های آرام‌سازی و تمدید اعصاب خود را فرا گیرید. سیگار را ترک کنید. سیگار کشیدن باعث تسریع رسوب چربی در رگ‌های خونی می‌شود.
داروها:
هم‌اکنون داروهای زیادی برای کنترل چربی‌های خون استفاده می‌شوند. با راهنمایی و همفکری پزشک خود مؤثرترین دارو را پیدا کنید. داروهایی برای درمان بیماریهای زمینه‌ساز، مثل دیابت یا بیماری هایی تیرویید قرص‌های تنظیم خانواده را کنار بگذارید. برای این کار از سایر روش‌ها استفاده کنید.
فعالیت:
محدودیتی برای آن وجود ندارد مگر این که تاندون‌ها در اثر رسوب چربی ضعیف شوند یا شما دچار بیماری رگ‌های قلب شوید. انجام ورزش منظم برای کاهش وزن و کنترل استرس کمک‌کننده است و امکان دارد در افزایش توانایی بدن در پاکسازی چربی خون پس از غذا نیز مؤثر باشد.
رژیم غذائی:
رژیم غذایی کم چربی (خصوصاً چربی اشباع شده) داشته باشید. برای کسب اطلاع در مورد رژیم غذایی مناسب با پزشکتان مشورت کنید. اگر اضافه وزن دارید، وزن خود را کم کنید. هر چقدر وزنتان زیادتر باشد، بدن شما چربی بیشتری تولید می‌کند. هرگز الکل ننوشید.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم ؟
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان علایم یا سابقه خانوادگی افزایش چربی خون رادارید. اگر دچار علایم جدید و غیر قابل توجیه شده‌اید. داروهای مورد استفاده در درمان ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشند.
