بیماری خطرناک سندرم ری و دلایل ابتلا به این بیماری

سندرم ری چیست؟

سندرم ری (Reye’s syndrome) نوعی اختلال نادر است که مغز و کبد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. با وجود اینکه، این سندرم می‌تواند برای افراد در سنین مختلف رخ بدهد، اما بیشتر در کودکانی رخ می‌دهد که عفونتی ویروسی مانند آنفولانزا یا آبله مرغان را پشت سر گذاشته‌اند. استفاده از آسپرین برای درمان عفونت‌های این‌چنینی خطر ابتلا به سندروم ری را افزایش می‌دهد.

سندرم ری به دنبال ریکاوری کودک از یک عفونت ویروسی مانند آنفولانزا، سرماخوردگی یا آبله مرغان ایجاد می شود. سندرم ری تمام اندام های بدن را تحت تاثیر قرار می دهد، اما بیشتر خطر آن برای مغز و کبد است. سندرم ری موجب متورم شدن مغز می گردد و مقدار زیادی چربی اغلب در کبد و سایر اندام ها تجمع می یابد. در صورت عدم درمان سندرم ری در کودکان، این بیماری به سرعت موجب نارسایی کبد، آسیب مغزی و حتی مرگ می شود.

سندرم ری ممکن است در هر سنی اتفاق بیافتد، اما شیوع بیشتر آن در کودکان بین 4-12 سال است. در حالی که سندرم ری ممکن است در هر موقعی از سال رخ دهد، میزان شیوع آن در ماه هایی که آنفولانزا شایع است یعنی زمستان، بیشتر خواهد بود. از آن جایی که بیماری سندرم ری بسیار نادر است، اغلب به اشتباه تشخیص داده می شود. برای مثال، سندرم ری در کودکان ممکن است با انسفالیت، مننژیت، اوردوز دارویی، سندرم مرگ ناگهانی نوزاد یا مسمومیت اشتباه گرفته شود. اگر به این که کودک شما به سندرم ری مبتلا باشد مشکوک هستید، سریعا به مراقبت های اورژانس مراجعه کنید. تشخیص سریع سندرم ری احتمال نجات یافتن را افزایش می دهد.

حقایقی درباره‌ی سندرم ری

• سندروم ری، مشکل حاد و نادری است که بیشتر در کودکان رخ می‌دهد.
• علت وقوع این سندروم به مصرف آسپرین و عفونت‌های ویروسی وابسته است.
• از علائم این مشکل می‌توان به استفراغ و تغییرات روانی اشاره کرد.
• تشخیص این سندروم وابسته به سوابق بالینی علائم در هر فرد است.
• از انجام آزمایش‌هایی برای بررسی سطح آنزیم‌های کبد، سطح گلوکز خون و سطح آمونیاک بدن برای تشخیص استفاده می‌شود.
• درمان قطعی برای این سندروم وجود ندارد و درمان می‌تواند از علائم و عوارض بکاهد، اما با وجود درمان هم برخی از افراد دچار آسیب‌های دائمی مغزی و بعضا مرگ می‌شوند.
• با توجه به افزایش سطح آگاهی والدین نسبت به پرهیز از دادن آسپرین به کودکان و نوجوانان، این مشکل کاهش بسیاری یافته است

نشانه‌ها و علائم سندرم ری چیست؟

نشانه‌های سندروم ری، خیلی سریع ظاهر می‌شود. در ظرف چندین ساعت، علائم این سندروم ظهور می‌کنند. اولین نشانه برای این سندروم، معمولا استفراغ کردن است. این علامت با کج‌خلقی و پرخاشگری کودکان همراه است. بعد از بروز این علائم، کودک دچار گیجی و بی حالی می‌شود. ممکن است، دچار تشنج یا کُما هم بشود. هیچ درمانی برای سندروم ری وجود ندارد، اما می‌توان علائم آن را مدیریت کرد. مثلا استروئیدها به کاهش تورم مغزی کمک می‌کنند.

دلایل ابتلا به سندرم ری چیست؟

متخصصان دقیقا نمی‌دانند علت وقوع این سندروم چیست. عوامل متعددی در این زمینه نقش دارند. برخی شواهد حکایت از آن دارند که درمان عفونت‌های ویروسی ازطریق آسپرین، موجب شکل‌گیری سندروم ری می‌شود. به‌نظر می‌رسد این مشکل در کودکان و نوجوانانی دیده می‌شود که دچار اختلال اکسیداسیون اسید چرب هستند. اختلال اکسیداسیو اسید چرب، نوعی اختلال در سوخت‌وساز بدن است که باعث ناتوانی بدن در تجزیه‌ی اسیدهای چرب می‌شود.

داروهای بدون نسخه‌ی دیگری هم وجود دارند که مانند آسپرین، حاوی سالیسیلات هستند. مثلا:

• بیسموت ساب‌ سالیسیلات (پِپتو-بیسمول، کائوپِکتات)
• محصولاتی که حاوی گیاه وینترگرین (wintergreen ) هستند (معمولا به‌شکل داروهای موضعی استفاده می‌شوند).

این داروها نباید به کودکی که عفونت دارد یا قبلا دچار عفونت ویروسی بوده، داده شود. چندین هفته پس از تزریق واکسن آبله‌مرغان هم باید از مصرف این داروها پرهیز کرد. علاوه‌براینها، قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی مانند علف‌کُش‌ها یا تینر نقاشی هم می‌تواند موجب ابتلا به سندروم ری بشود. روتاویروس (rotavirus ) هم که باعث اسهال، استفراغ و التهاب روده می‌شود، یکی از عوامل این بیماری به‌حساب می‌آید.

گفته می‌شود که عملکرد نامناسب کبد و در نتیجه، افزایش آمونیاک و مواد سمی در بدن هم می‌تواند باعث بروز سندروم ری بشود. از عوارض این مشکل می‌توان به آسیب مغزی و حتی مرگ اشاره کرد.

عوامل شیوع و خطر سندرم ری چیست؟

کودکان و نوجوانایی که دچار اختلال اکسیداسیون اسید چرب هستند، از همه بیشتر در معرض ابتلا به سندروم ری قرار دارند. آزمایش‌های غربالگری می‌توانند ابتلا به این مشکل را تشخیص بدهند. در بعضی موارد، سندروم ری می تواند ریشه در مشکل سوخت‌وساز بدن داشته باشد که تحت‌تأثیر ویروس‌ها ایجاد شده است. اگر از آسپرین برای درمان عفونت ویروسی کودک و نوجوان خود استفاده کنید، احتمال ابتلا به سندروم ری افزایش می‌یابد.

ابتلا به سندروم ری در موارد بسیار نادری رخ می‌دهد. به‌همین‌خاطر است که اطلاعات زیادی درباره‌ی آن در دسترس نیست. برای نمونه، در آمریکا، از سال ۱۹۸۸ به بعد، سالانه ۲۰ مورد مبتلا به این سندروم گزارش شده است. نرخ بقا برای این سندروم ۸۰ درصد است. هر کودکی که با اختلال عملکرد مغزی با علت ناشناخته (آنسفالوپاتی)، استفراغ و اختلال در عملکرد کبد به پزشک مراجعه کند، می تواند دچار این سندرم باشد.

سابقه عفونت ویروسی اخیر و استفاده از آسپیرین، یکی دیگر از راه های تشخیص است. به طور کلی، مطالعات آزمایشگاهی که افزایش مقدار آنزیم های کبدی و مقدار آمونیاک و کاهش مقدار قند خون (هیپوگلایسمی) رانشان دهد، نیز یکی دیگر از گزینه های تشخیص است.

گاهی برای ارزیابی علل دیگر که موجب مشکلات کبدی و اختلال عصبی می شود، آزمایشات بیشتری مورد نیاز است، از جمله:

• گرفتن مایع مغزی نخاعی : برای اطلاع از وجود عفونت مغز و نخاع (مننژیت) و یا التهاب و عفونت مغز (آنسفالیت)، مایع مغزی نخاعی برداشته شده و به آزمایشگاه برده می شود.
• بیوپسی کبد: برای شناسایی و یا رد کردن شرایط دیگر که ممکن است کبد را تحت تاثیر قرار دهد.
• سی تی اسکن و یا ام آر ای: برای شناسایی و یا رد کردن شرایط دیگر که ممکن است تغییرات رفتاری و یا کاهش هوشیاری را تحت تاثیر قرار دهد.
• بیوپسی پوست: برای اختلالات اکسیداسیون اسیدهای چرب و یا اختلالات متابولیکی لازم است.

درمان سندرم ری چگونه است؟

سندروم ری وضعیت و مشکلی جدی است و ممکن است نیاز به رسیدگی پزشکی فوری داشته باشد. بنابراین، درمان فوری آن ضروری است. برای پیگیری درمان، معمولا بیمار باید بستری شود. در موارد حاد نیز باید بیمار را در بخش مراقبت‌های ویژه نگهداری کرد. درمان خاصی برای رفع این مشکل وجود ندارد، فقط اقداماتی وجود دارد که می‌توان به‌کمک آنها از عوارض و علائم سندروم ری کاست. پزشکان برای کمک به بیمار باید مطمئن باشند که آب‌رسانی کافی به بدن او صورت می‌گیرد و الکترولیت‌های بدن متعادل می‌مانند. سلامت قلبی و تنفسی بیمار هم (در قسمت شُش و قلب) ارزیابی می‌شود. ضمن اینکه عملکرد کبد نیز به‌دقت بررسی می‌شود.

کودکانی که به‌واسطه‌ی سندروم ری دچار تشنج می‌شوند، باید از داروهایی استفاده کنند که عوارض تشنج را کم و وضعیت آنها را کنترل کند. سایر درمان‌هایی که برای سندروم ری استفاده می‌شود، از این قرار است:

• استفاده از انسولین برای افزایش سوخت‌وساز گلوکز
• استفاده از کورتیکواستروئیدها برای کاهش تورم مغزی
• استفاده از مُدر (داروی ادرارآور) برای دفع مایعات اضافی

در موارد حاد، درصورتی‌که بیمار برای تنفس دچار مشکل باشد، از دستگاه تنفس مصنوعی و ماسک استفاده خواهد شد. هر چقدر این سندروم، زودتر شناخته بشود، پیگیری درمان اثرگذارتر خواهد بود. در مراحل پیشرفته‌ی این سندروم، آسیب‌های جدی و دائمی به مغز وارد می‌شود.

بیشتر بخوانید: نارسایی تنفسی چیست و چه علائمی دارد؟

پیشگیری از سندرم ری ممکن است؟

ابتلا به سندروم ری خیلی کاهش پیدا کرده است. علت این است که پزشکان و والدین از دادن آسپرین به کودکان خودداری می‌کنند. اگر فرزندتان دچار سردرد شده است، به‌جای آسپرین بهتر است به او استامینوفن (تیلنول) بدهید. البته درباره‌ی این دارو هم باید مقدار مصرف مناسب را درنظر داشته باشید تا به کبد، آسیبی وارد نشود. اگر مصرف تیلنول هم در پایین آوردن تب تأثیر نداشته باشد، باید حتما به پزشک مراجعه شود.

این سندروم به‌ندرت باعث مرگ می‌شود، اما باعث درجات مختلفی از تخریب مغزی می‌شود. اگر دیدید که کودک‌تان دچار گیجی، بی‌حالی و سایر عوارض روحی است، سریعا به مرکز فوریت‌های پزشکی مراجعه کنید.

بیشتر تحقیقاتی که در زمینه‌ی این سندروم انجام شده است، به یافتن علت این بیماری و همچنین نقش آسپرین در ابتلا به آن تمرکز داشته است. درواقع، متخصصان در پی کشف این موضوع هستند که چرا برخی از افراد به‌سرعت دچار این مشکل می‌شوند و برخی دیگر به‌سادگی از آن نجات می‌یابند.

بیشتر بخوانید:

داروهای مضر برای نوزادان و کودکان