اختلال فراموشی گسسته چیست و چگونه درمان می شود ؟
همه چیز درمورد اختلال فراموشی گسسته
شاید تا به حال برای شما اتفاق افتاده باشد که یکی از اطرافیانتان بخشی از خاطرات زندگی اش را فراموش می کند و هر چقدر برای او یادآوری می کنید باز هم نمی تواند آن ها را به یاد آورد. آیا می توان گفت که او آلزایمر دارد ؟ آیا هر نوع فراموشی خاطرات برابر با آلزایمر است.
به طور قطع پاسخ منفی است. نمی توان هرگونه فراموشی را آلزایمر دانست. گاهی یک فرد جوان بدون هیچگونه علامت قبلی ناگهان مبتلا به فراموشی می شود پس نمی توان بیماری او را آلزایمر دانست.
این ناشی از نوعی اختلال به نام آمنزیای گسسته یا فراموشی تجزیه ای است که در ادامه با آن آشنا خواهید شد.
آمنزیای گسسته یا فراموشی تجزیه ای (Dissociative Amnesia) چیست ؟
آمنزیای گسسته را فراموشی تجزیه ای یا فراموشی گسسته هم می نامند. این نوع اختلال یکی از شاخه های اختلالات گسستگی است و در آن فرد یک بخش از خاطرات زندگی اش را فراموش می کند.
اما نکته قابل توجه این است که این اختلال پس از یک رویداد استرس زا یا یک حادثه ایجاد می شود و فرد آن موقعیت و خاطرات تلخ را برای فرار از استرس و پریشانی فراموش می کند.
این نوع فراموشی اصلا شبیه به آلزیمر نبوده و فرد دست به انتخاب زده و تنها یک بخش از حوادث تلخ زندگی را فراموش می کند. این نوع اختلال را می توان به بریدن یک فیلم تشبیه کرد.
درست مانند اینکه بخشی از وسط یک فیلم را ببرید و دو سر آن را به هم وصل کنید. فرد تنها یک بخش از میان زندگی اش را به یاد نمی آورد. البته ممکن است او رویدادهای پیش از فراموشی را نیز نتواند به یاد آورد و یا حتی توانایی به یاد سپردن خاطرات تازه به طور بلندمدت را از دست بدهد.
این نوع فراموشی هیچ ارتباطی با آسیب مغزی نداشته و این ناتوانی ها بیش تر به دلیل تجربه ی رویدادهای استرس زا یا تروماتیک مانند آزار جسمانی، مرگ، بلایای طبیعی، شکنجه، جنگ، تصادفات شدید رانندگی و … بروز پیدا می کنند.
اختلال فراموشی تجزیه ای چیست ؟
تفاوت آمنزیای گسسته و اختلال استرس پس از سانحه
شاید فکر کنید اختلال فراموشی گسسته همان اختلال استرس پس سانحه است. در صورتی که این دو اختلال کاملا با هم متفاوت هستند. اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) به انواع اختلالات تروما و استرس مربوط است اما اختلال فراموشی گسسته یکی از اختلالات گسستگی است.
درست است که هر دو آن ها استرس را دربرمی گیرند اما در اختلال استرس پس سانحه، فرد مدام رویداد استرس زا یا تروماتیک را به یاد می آورد. او نمی تواند آن سانحه را فراموش کند و برای او آزاردهنده است.
اما در اختلال فراموشی گسسته، فرد نمی تواند آن رویداد استرس زا را به یاد آورد و همه یا بخشی از آن را به طور کامل فراموش کرده است.
علائم اختلال آمنزیای گسسته
قبل از اینکه شما را با نشانه ها و معیارهای تشخیص اختلال فراموشی گسسته آشنا کنیم، لازم به ذکر است که تشخیص این اختلال باید توسط روانشناس انجام شود و با خواندن علائم و نشانه ها نمی توانید بگویید که شخصی به این اختلال مبتلا شده است.
معمولا اختلالات روانی، نشانه های نزدیک به هم دارند. مثلا اختلال فراموشی گسسته شباهت زیادی به اختلال‌هایی مانند اختلال استرس پس از سانحه، اختلال هویت گسسته، اختلال استرس حاد، اختلال سوماتیک سمپتوم دارد ولی نباید آن ها را با هم اشتباه بگیرید.
معمولا علائم اختلال فراموشی گسسته عبارتند از:
فردی که به این نوع اختلال دچار می شود، نمی تواند هیچ اطلاعاتی درمورد خاطرات تروماتیک یا استرس زا به یاد آورد اما این ناتوانی در به یاد آوردن، با فراموشی طبیعی تناسب و مطابقت ندارد.
به دلیل ناتوانی ها و سمپتوم ها، فرد در زندگی فردی، خانوادگی، شغلی، اجتماعی و… دچار نابسامانی شده و مدام رنج و پریشانی را تجربه می کند.
ممکن است گاهی اوقات به دلیل برخی از بیماری های جسمانی یا تاثیر مصرف مواد یا الکل، بعضی افراد دچار فراموشی خاطرات شوند اما اگر نتوان فراموشی را با این دلایل و یا سایر اختلالات توجیه کرد، می توان گفت فرد به اختلال فراموشی گسسته مبتلا شده است.
اما اگر نشانه ها و علائم فرد با سایر اختلالات بهتر توجیه شوند، نمی توان برچسب اختلال آمنزیای گسسته را به فرد زد.
نشانه های اختلال فراموشی تجزیه ای
درمان اختلال آمنزیای گسسته یا فراموشی گسسته
سوال اینجاست که آیا می توان اختلال فراموشی تجزیه ای را درمان کرد ؟ پاسخ بله است. این اختلال قابل درمان است اما مانند بسیاری از اختلالات روانی، با روش روان درمانی می توان آن را درمان کرد.
البته به دلیل اینکه گاهی همراه با این اختلال، اختلالات دیگری همچون اضطراب و افسردگی هم دیده می شود، از داروهایی برای کاهش این نشانه ها می توان استفاده کرد اما این به معنی درمان اختلال فراموشی گسسته با دارو نیست.
اولین قدم برای درمان اختلال فراموشی گسسته، این است که فرد مبتلا به روانشناس مراجعه کند.
دارو درمانی اختلال آمنزیای گسسته
همانگونه که ذکر شد، داروها تأثیری در درمان اختلال فراموشی گسسته ندارند و فقط برای کاهش مشکلات جانبی مانند افسردگی و اضطراب کاربرد دارند. روانشناس با بررسی علائم بیمار، برای او دارو تجویز می کند.
ممکن داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب برای او تجویز شود تا هم نشانه های او کاهش یابد و هم خلق او بهبود پیدا کند.
هشدار: به هیچ وجه خودسرانه از دارو استفاده نکنید و حتما با پزشک و روانشناس مشورت نمایید.
روش های درمان اختلال فراموشی تجزیه ای
روان درمانی اختلال آمنزیای گسسته
بهترین روش های درمان اختلال فراموشی گسسته، روانکاوی و هیپنوتیزم درمانی است. هیپنوتیزم می تواند خاطرات فراموش شده را بازگرداند. چون این خاطرات در بخش ناهشیار فرد وجود دارند اما فرد برای فرار از استرس آن ها را به کمک مکانیسم های دفاعی فراموش کرده است.
برای درمان اختلال فراموشی گسسته، رفتار درمانی تأثیر چشمگیری ندارد اما برای تغییر افکار منفی و کاهش اثرات استرس و تروما، خالی از لطف نیست.
در فرآیند روانکاوی نیز مکانیزم های دفاعی که به کمک آن، خاطرات فراموش شده اند، شناسایی می شوند و فرد آن خاطرات را به یاد می آورد. ممکن است در ابتدای این روش های درمانی، رنج و پریشانی زیادی به بیمار منتقل شود اما به مرور زمان این رنج برطرف می شود.
وقتی بیمار خاطرات تلخ را به یاد می آورد، ممکن است استرسی به اندازه لحظه وقوع آن حادثه برای او ایجاد شود اما این مشکل تنها در هنگام شروع درمان است و با گذشت زمان همه چیز درست می شود.
