اختلال شخصیت وسواسی جبری (OCPD) | علت و درمان

اختلال شخصیت وسواسی جبری چیست؟

اختلال شخصیت وسواسی جبری (OCPD) متعلق به اختلال شخصیت کلاستر C است.وجه مشترک اختلالات این گروه، ترس و اضطراب می‌باشد. هسته مرکزی اختلال وسواسی عبارت است از کمال طلبی و انعطاف ناپذیری به صورت الگویی نافذ و فراگیر. افراد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی اجباری نیاز شدیدی به اِعمال استانداردهای خود در محیط خارج خود می کنند.

در این مقاله از دلگرم به بررسی علائم، نحوه تشخیص و درمان اختلال شخصیت وسواسی می پردازیم.

علائم اختلال شخصیت وسواسی جبری

اختلال شخصیت وسواسی جبری از انواع اختلال شخصیت است که مشخصه های اصلی آن؛ محدود بودن هیجانات، منظم و مرتب بودن، مداومت و پافشاری، سرسختی و یک دندگی است. به شدت به قوانین حساس هستند و به طور افراطی به انجام قوانین می پردازند. این افراد معمولا افرادی متعصب، انعطاف ناپذیر می باشند.

کمال گرایی آن ها به گونه ای است که به خاطر وسواس ها و حساسیت های بیش از حد، نمی توانند کار خود را به طور کامل به اتمام برسانند.از خطر کردن در هراسند.

این ترس از خطر کردن با کوشش شخصیت وسواسی – اجباری جهت اجتناب از احساس گناه و مسئولیت در ارتباط است. این افراد از وجدان اخلاقی سختگیرانه برخوردار هستند. رفتارهایشان بسیار خشک و جدی است.

اگر چه بیماران مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی – جبری اکثر اوقات وضعیت زناشویی پایداری دارند و در کار خود نیز کفایت و شایستگی از خود نشان می دهند،‌ اما دوستان زیادی ندارند.

هر چیزی که روال زندگی عادی این افراد را بخواهد بر هم بزند، ممکن است سبب بروز اضطراب شدید و یک سلسله اعمال آیینی (رفتارهای وسواسی) که آنها بر زندگی خود و دیگران تحمیل می کنند؛ منجر شود.

ویژگی‌های فرد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی-جبری

فرد تقریباً در همه جنبه‌های زندگی به فکر کنترل شخصی و کنترل میان فردی است و در این میان صرفه جویی در وقت و انرژی قربانی می‌شود. این وضعیت قبل از اوایل بزرگسالی شروع شده‌است و در شرایط مختلف حضور دارد و چهار مورد (یا بیشتر) از موارد زیر آن را نشان می‌دهند:

• فرد دائماً به فکر جزئیات، قواعد، فهرست‌ها، نظم، سازمان، یا جدول‌های زمانی است، تا جایی که هدف اصلی فعالیت مورد نظر فراموش می‌شود.
• کمال‌گرایی باعث می‌شود در به پایان رسیدن پروژه‌ها اختلال ایجاد شود (چون استانداردهایش رعایت نشده‌اند، نمی‌تواند پروژه را کامل کند).
• به شدت خود را وقف کار می‌کند و شدیداً در تلاش است تا عملکرد خوبی در شغلش داشته باشد؛ تا جایی که فعالیت‌های تفریحی و دوستی‌های خود را کنار می‌گذارد (در صورت مضیقه مالی این معیار در نظر گرفته نمی‌شود).
• بیش از حد وجدان کاری دارد، مته به خشخاش می‌گذارد و دربارهٔ رعایت اخلاق، اصول، یا ارزش‌ها انعطاف‌پذیری ندارد. (آداب و رسوم مذهبی و فرهنگی جزو این معیار محسوب نمی‌شوند).
• نمی‌تواند اشیای کهنه یا بی‌ارزش را دور بیندازد؛ حتی اگر هیچ ارزش معنوی برایش نداشته باشد.
• دوست ندارد قسمتی از کارش را به دیگران بسپارد یا با دیگران همکاری کند؛ مگر این که کارها را دقیقاً همان‌طور که او می‌خواهد، انجام دهند.
• در خرج کردن پول، هم برای خود و هم برای دیگران، خسیس است و اعتقاد دارد که پول را برای روز مبادا جمع کرد.
• در افکار و عقایدش سرسخت است و اصلاً حاضر نیست کوتاه بیاید.

ملاک ها تشخیصی اختلال شخصیتی وسواسی جبری

اگر قصد ازدواج و زندگی با شخصیت وسواسی جبری را دارید؛ اطلاع از ملاک های تشخیصی اختلال شخصیت وسواسی به شما در تشخیص این اختلال بسیار کمک می کند. از مهمترین ملاک هایتشخیص اختلال شخصیت وسواسی می توان به موارد زیر اشاره داشت:

1. ذهنش به جزئیات، قواعد، فهرست ها، ترتیب،‌ سازمان یافتگی، یا برنامه ها و جدول زمانی امور به قدری مشغول باشد که رشته اصلی امور را از دست بدهد.
2. به قدری کمال طلبی از خود نشان دهد که نتواند تکلیف محول شده را به اتمام برساند (مثلا نتواند طرحی را به طور کامل اجرا کند و به پایان برساند،‌ چون ملاک های بیش از حد دقیقی که دارد، قابل پیاده کردن نیستند).
3. به شکلی افراطی خود را وقف کار و بهره وری کرده باشد، به طوری که نتواند به تفریح و روابط دوستانه اش بپردازد.
4. بیش از حد با وجدان،‌اخلاقی و تقوا پیشه باشد و در مورد مسایل اخلاقی و ارزشی به هیچ وجه انعطاف پذیر نباشد.
5. نتواند چیزهای کهنه و از رده خارج یا بی ارزش را دور بیندازد،‌ حتی اگر هیچ گونه ارزش عاطفی هم نداشته باشند.
6. از واگذاری وظایف خود به دیگران یا کار کردن با آنها اِبا داشته باشد،‌ مگر آنکه آنها به روش او برای انجام امور کاملا تسیلم شده باشند.
7. در پول خرج کردن چه برای خودش و چه برای دیگران خست بورزد،‌ یعنی پول را چیزی بداند که باید برای روز مبدا پس انداز شود.
8. سرسختی و یکدندگی از خود نشان دهد.

اختلالات مرتبط با اختلال شخصیت وسواسی جبری

این اختلال با اختلال وسواس فکری- عملی هم آیندی و نزدیکی زیادی دارد به گونه ای که گاهی وسواس های فکری یا عملی هم ممکن است در او راه پیدا کند. اگر چه با افزایش سن علائم اختلال شخصیت وسواسی ممکن است برطرف شود.

اما در برخی افراد این اختلال می تواند مقدمه اختلال اسکیزوفرنی باشد. از دیگر اختلالاتی که ممکن است همراه این اختلال نمود کنند، اختلال اضطرابی و علائم افسردگی است.

همچنین بخوانید:

اختلال وسواس فکری – عملی چقدر خطرناک است؟

راه‌های درمان وسواسی : چگونه وسواس نباشیم ؟

علائم وسواس خطرناک در روابط زناشویی

درمان اختلال شخصیت وسواسی

اختلال شخصیت وسواسی هم مانند سایر اختلالات شخصیتی برای تشخیص و درمان به کمک روانشناس و یا روانپزشک نیاز دارد. به طور کلی می توان گفت چشم انداز درمان اختلال شخصیت وسواسی جبری از سایر اختلالات بهتر است و درصد بهبودی در این اختلال بالاست.

بیماران مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی – جبری بر خلاف بیماران دچار سایر اختلالات شخصیت اغلب خود نمی دانند که بیمارند و لذا خودشان به جست و جوی درمان بر نمی آیند.

یکی از اهداف اصلی درمان، پرت کردن حواس این افراد از نشخوارهای فکری و جزئیات امور است، بنابراین تکنیک رفتار درمانی می تواند گزینه درمانی مناسب باشد.

از درمان های دیگری که برای کمک به این افراد استفاده می شود، درمان شناختی-رفتاری و گروه درمانی است. دارو درمانی در کنار سایر روان درمانی ها برای کاهش استرس استفاده می شود.

داروهای درمان اختلال شخصیت وسواسی

داروها می توانند علائم اختلال شخصیت وسواسی – جبری شدید را تخفیف دهند، ولی هنوز اثر درمانی آن ها بر اختلال شخصیت وسواسی – جبری معلوم نیست. از داروها تنها برای کاهش افکارهای وسواسی استفاده می شود.