آیا خوردن گوشت خوک در اسلام حرام است؟

چرا گوشت خوک حرام است؟

ممنوعیت گوشت خوک و حرام بودن گوشت خوک در قرآن کریم مطرح شده است اعجاز علمی انحصاری این کتاب آسمانی نیست چرا که این مطلب در کتب آسمانی قبلی مطرح شده بود.

بلکه حرمت و حرام بودن گوشت خوک به عنوان اعجاز علمی برای انبیاء الهی مطرح می شود چرا که در شرایطی حرمت و نجاست خوک را مطرح کرده اند که بشریت هنوز همه ضررهای بهداشتی و معنوی آن را کشف نکرده بود. ما در این مقاله به فلسفه و حکمت های حرام بودن گوشت خوک با علوم عقلی و پزشکی خواهیم پرداخت.

تاریخچه حرام بودن گوشت خوک

حرام بودن گوشت خوک به عنوان غذا تاریخچه ای چندین هزارساله دارد به طوری که مصرف گوشت خوک در بین یهودیان نیز ممنوع است.و یکی از غذاهای حرام در شریعت موسی(علیه السلام) است.

آنجا که می فرماید:خوک زیرا شکافته سم است و شکاف تمام دارد لیکن نشخوار نمی کند این برای شما نجس است.(کتاب مقدس،سفر لاویان،باب یازدهم) در انجیل حضرت عیسی(علیه السلام)نیز گناهکاران به خوک تشبیه شده اند و در ضمن داستانها خوک به عنوان مظهر شیطان معرفی شده است.

با این همه تأکید از طرف أدیان الهی هنوز مصرف این ماده غذائی در برخی نقاط دنیا (با وجود اثبات ضررهای جسمی و روحی آن) رواج دارد. در کشورهای اسلامی در اثر مبارزه جدی اسلام گوشت این حیوان مصرف نمی شود و لذا پیامدهای بهداشتی آن نیز مشاهده نمی شود. امّا در کشورهای غربی (اروپا و آمریکا) این ممنوعیت اعمال نمی شود. ولی با این حال بسیاری از مردم از مصرف آن دوری می گزینند.

در برخی کشورها مثل برخی قسمتهای روسیه در اثر شیوع بیماری های وابسته به خوک(کرم ترکین یا ترشین)مصرف گوشت آن را ممنوع اعلام کرده اند.

حرام بودن گوشت خوک در قرآن

این حرمت در چهار سوره قرآن (مائده، 3 و انعام، 145 و نحل، 115). .که دو بار در مکه و دو بار در مدینه نازل شده است. آیه اول :

إِنَّما حَرَّمَ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَةَ وَ الدَّمَ وَ لَحْمَ الْخِنْزِیرِ وَ ما أُهِلَّ بِهِ لِغَیْرِ اللَّهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَیْرَ باغٍ وَ لا عادٍ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ‌

همانا خداوند مردار و خون و گوشت خوک و آنچه را که (هنگام ذبح) نام غیر خدا بر آن برده شده، حرام کرده است، (ولى) آن کس که ناچار شد (به خوردن اینها) در صورتى که زیاده طلبى نکند و از حدّ احتیاج نگذراند، گناهى بر او نیست، همانا خداوند بخشنده و مهربان است. آیه دوم:

حُرِّمَتْ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنْزِیرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَیْرِ اللَّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّیَةُ وَالنَّطِیحَةُ وَمَا أَکَلَ السَّبُعُ إِلَّا مَا ذَکَّیْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَأَنْ تَسْتَقْسِمُوا بِالْأَزْلَامِ ۚ ذَٰلِکُمْ فِسْقٌ ۗ…. فَمَنِ اضْطُرَّ فِی مَخْمَصَةٍ غَیْرَ مُتَجَانِفٍ لِإِثْمٍ ۙ

برای شما مؤمنان گوشت مردار و خون و گوشت خوک و آن ذبیحه‌ای که به نام غیر خدا کشتند و همچنین هر حیوانی که به خفه کردن یا به چوب زدن یا از بلندی افکندن یا به شاخ زدن به هم بمیرند و نیم‌ خورده درندگان جز آن را که قبلاً تذکیه کرده باشید حرام است.

نیز آن را که برای بتان می‌کشند و آن را که به تیرها قسمت می‌کنید، که این کار فسق است…. پس هر گاه کسی در ایام قحطی و سختی از روی اضطرار نه به قصد گناه از آنچه حرام شده مرتکب شود، خدا بخشنده و مهربان است. آیه سوم:

قُلْ لَا أَجِدُ فِی مَا أُوحِیَ إِلَیَّ مُحَرَّمًا عَلَىٰ طَاعِمٍ یَطْعَمُهُ إِلَّا أَنْ یَکُونَ مَیْتَةً أَوْ دَمًا مَسْفُوحًا أَوْ لَحْمَ خِنْزِیرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقًا أُهِلَّ لِغَیْرِ اللَّهِ بِهِ ۚ فَمَنِ اضْطُرَّ غَیْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَإِنَّ رَبَّکَ غَفُورٌ رَحِیمٌ

بگو: در احکامی که به من وحی شده من چیزی را که برای خورندگان طعام حرام باشد نمی‌یابم جز آنکه میته باشد یا خون ریخته (جهنده) یا گوشت خوک که پلید است و یا حیوانی که بدون ذکر نام خدا از روی فسق و نافرمانی ذبح کنند.

و (در همین ها که حرام شده) هرگاه کسی به خوردن آنها مضطر گردید صرف کند، در صورتی که از روی ستم و از راه تعدی (از فرمان خدا) نباشد، همانا خدای تو بسیار بخشنده و مهربان است. آیه چهارم:

إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزِیرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَیْرِ اللَّهِ بِهِ ۖ فَمَنِ اضْطُرَّ غَیْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ

خدا بر شما بندگان تنها مردار و خون و گوشت خوک و آنچه را که به نام غیر خدا ذبح کنند حرام گردانید، و اگر کسی مضطر و ناچار شود بی‌آنکه قصد تجاوز (از اندازه) و تعدی (از حکم خدا) نماید (باز از همین حرامها به قدر ضرورت تناول کند) خدا البته بسیار آمرزنده و مهربان است.

حرمت گوشت خوک در روایات

امام صادق علیه السلام فرمود: گوشت مردار، سبب ضعف بدن و قطع نسل و مرگ ناگهانى مى‌شود و خوردن خون، سبب سنگدلى و قساوت قلب مى‌گردد.

حضرت امام رضا (ع) : در جهت تحریم خوردن گوشت خوک می فرماید: ( خداوند خوردن خوک را حرام فرموده چون حیوان است مهیب و زشت صورت که خدا او را برای پند و عبرت گرفتن خلق آفریده ( یعنی از دیدنش بفهمند که خدا بر هر چیزی توانا است و خدای را بر زیبایی صورت بشری خود شکر کنند) .

و بترسند از شهوترانی و بی بند و باری که موجب این میشود که خدای تعالی صورت زیبای بشری را از ایشان گرفته و به صورت خوکشان کند و مسخ شوند

( چنانچه با جماعتی از پیشینیان در دنیا چنین فرمود و سایرین در عالم برزخ و قیامت در اثر داشتن خوی خوک بصورت او محشور می شوند) و خوک را در بین بشر گذارد تا دلیلی برای گذشتگانی که با این صورت در آمده بودند باشد.

و جهت دیگر حرمت گوشت خوک آن است که خوراکش پلیدترین پلیدیها و کثیف ترین کثافتها است با مفاسد و زیانهای بسیاری که در خون او است).

امام صادق (ع) : خداوند عده ای را بصورت های گوناگون مسخ کرد شبیه خوک ، بوزینه ، خرس و هرچه از مسوخات دیگر است و آنگاه از خوردن این نمونه ها نهی فرمود تا از این جور حیوانات بهره مند نگردند و عقوبت آنرا خوار و سبک نشمرند !

امام صادق (ع) : مردی از امام (ع) سوال نمود چرا خداوند گوشت خوک و شراب را حرام نموده است ؟ امام (ع) در پاسخ فرمودند :

خداوند تبارک و تعالی چیزی را حلال ننموده و چیزی را حرام نکرده مگر برای حفظ مصالح خود مردم. نه آنکه بنا بر میل خود نسبت به چیزی آن را حلال نموده و به خاطر بی میلی خود نسبت به امری آنرا حرام کند. زیرا خداوند که خالق بندگانش میباشد ، می داند چه چیزهائی سبب قوام جسم و روح ایشان می شود.

پس آنها را حلال نموده و می داند چه چیزهائی برای روح و جسم انسان ضرر دارد ، آنها را حرام فرموده. برای مثال گوشت خوک را حرام نموده .

زیرا سبب بی غیرتی و بی تعصبی و فساد اخلاق می شود. و شراب را حرام نمود ، زیرا شرابخواری موجب ارتعاش و لرزش بدن است و مروت و جوانمردی را از شخص زائل می کند و شخص مشروبخوار را به تمام امور زشت و قبیح از قبیل زنا با محارم و آدم کشی و هر فتنه ای می کشاند.

امام صادق (ع) : چهارچیز سبب پیری زودرس است : خوردن گوشت خوک . نشستن بر جای نمناک . بالارفتن از پله . و آمیزش با پیر زن.

امام رضا (ع) در حدیثی گوشت خوک را از مواردی می شمارد که برای جسم انسان ضرر دارد. (13) همچنین وقتی خداوند اقوامی را به جهت انجام گناهان مسخ کرد، آنها را به شکل حیوان در آورد، از جمله آن حیوانات، خوک بوده که بعضی از انسان ها به شکل این حیوان در آمدند.

در مذمت خوک همین بس که پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم در روایتی فرمودند: «مَنْ لَعِبَ بِالنَّرْدَشِیرِ فَکأَنَّمَا صَبَغَ (غَمَسَ) یدَهُ فِی لَحْمِ الْخِنْزِیرِ وَ دَمِهِ» کسی که با نردشیر بازی کند، مانند کسی است که دست خود را در گوشت و خون خوک فرو برده است.

وقتی دست در گوشت خوک فرو بردن این چنین سمبل انزجار و تنفّر است، مسلماً خوردن گوشت خوک بسیار مطرود و مبغوض شارع مقدس بوده است.

در چه مواردی خوردن گوشت خوک حرام نیست؟

کسى که براى حفظ جان خود هیچ غذایى نداشته باشد، مى‌تواند به خاطر اضطرار از غذاى حرام استفاده کند، مشروط بر اینکه از روى سرکشى و نافرمانى و ستمگرى نباشد.

یعنى فقط به همان مقدارى مصرف کند که خود را از مرگ برهاند، نه اینکه خواهان لذّت باشد.این اجازه به خاطر لطف و مهربانى خداوند است. در هر 4 آیه فوق موارد اضطراربه واضع اتصریح شده است. به این معنا که در حالت اضطرار استفاده از گوشت خوک اشکالی ندارد..

امام صادق علیه السلام فرمود: اگر انسان عمداً در حال اضطرار از خوردنى‌هاى ممنوع نخورد و بمیرد، کافر مرده است.

از امام صادق علیه السلام سؤال کردند که پزشک به مریضى دستور استراحت و خوابیدن داده است، نماز را چه کند؟ امام این آیه را تلاوت نموده و فرمود: نماز را خوابیده بخواند.

نکات مهم در مواردی که باید در حالت اضطرار خوردن گوشت خوک رعایت شود.

قاعده‌ى اضطرار، اختصاص به خوردنى‌ها ندارد و در هر مسئله‌اى پیش آید، قانون را تخفیف مى‌دهد.
اضطرار غیر اختیارى، مجوّز مصرف حرام است، پس انسان نباید به اختیار خود را مضطر کند. «اضْطُرَّ» (فعل مجهول است.)
قانونى کامل است که به همه‌ى حالات و شرایط انسان توجّه داشته باشد، مخصوصاً حالت اضطرار و مخمصه. آرى، در احکام اسلام، بن‌ بست نیست.
شرایط ویژه‌ى اضطرار، نباید زمینه‌ساز گناه و آزاد سازى مطلق شود؛ بلکه باید به همان مقدار رفع اضطرار اکتفا کرد.
از تسهیلاتى که براى افراد مضطرّ قرار داده مى‌شود، سوء استفاده نکنیم.
از نظر اسلام، احکام مضطرّ شامل حال کسى مى‌شود که خود را از راه ستمگرى و گردن‌کشى و گناه مضطرّ نکرده باشد، «غَیْرَ باغٍ» وآنگاه تنها به مقدار رفع اضطرار، تصرّف مجاز است نه بیشتر از آن. اصل و قانون اوّلیه، حلال بودن حیوانات است.

تنها محرّمات ابلاغ شده در آیات و روایات تکلیف‌آور است، پس اگر با جستجو و تتبّع، دلیلى بر حرمت چیزى نیافتیم، براى ما حلال است.
دلیل تحریم گوشت خوک، آلودگى و پلیدى آن است.
احکام تغذیه، براى مرد و زن یکسان است. در مقابل آن عقیده خرافى در آیه 139 که براى مردان گوشت همه‌ى حیوانات را حلال و براى‌ زنان برخى موارد را حرام مى‌دانستند.
در قانون، باید اهمّ و مهمّ رعایت شود. حفظ جان، مهم‌ تر از حرام بودن مصرف مردار و کوشت خوک است.
در اسلام بن‌ بست نیست، وقتى اضطرار پیش آید مصرف حرام‌ ها مجاز مى‌شود.
سوء استفاده از قانون در موارد استثنا، ممنوع است و باید به همان مقدار اضطرار، بسنده شود.
در جایى که اضطرار به طور قهرى پیش آید، مى‌توان از گوشت حرام استفاده کرد، ولى اگر با دست خودمان کارى کردیم که مضطر شدیم استفاده مجاز نمى‌شود.

وجود قوانین تخفیفى و اضطرارى، جلوه‌اى از مغفرت و رحمت الهى است.
حرام کردن چیزى تنها بدست خداست و کسى حقّ ندارد از پیش خود یا براساس خرافات و موهومات چیزى را حرام یا حلال کند.
دلیل و فلسفه‌ى تحریم بعضى خوردنى‌ها، تنها مسائل بهداشتى و مادى نیست، بلکه دورى از پلیدى‌هاى معنوى، همچون شرک نیز یک معیار است.
از قانون الهى و تبصره‌هاى آن مثل اضطرار سوء استفاده نکنید. اسلام بن‌بست ندارد. در شرایط اضطرار، کیفر گناه بخشیده مى‌شود.