آشنایی با مهم ترین دلایل کاهش رزق و روزی

علت کم شدن رزق و روزی

امروزه با وجود مشکلات اقتصادی بسیاری از ما در خرج و هزینه های خود دچار مشکل هستیم. برخی افراد هستند که با وجود همه ی مشکلات اقتصادی، باز هم در رزق و روزی شان هیچ اختلالی وجود نداشته و زندگی پربرکتی دارند.

در اطراف خود افرادی را می بینیم که با وجود درآمد کم و هزینه های بالا، باز هم زندگی خوبی داشته و همان درآمد کم آن ها برکت دارد. اما در عوض افرادی نیز هستند که با وجود درآمد بسیار بالا، باز هم آرامشی نداشته و همیشه دچار مشکلاتی در رزق و روزی خود هستند. دلیل این امر چیست ؟

در ادامه با عواملی که موجب کاهش رزق و روزی فرد می شود، آشنا خواهید شد.

موانع رزق و روزی

دلایل فقر و عوامل کاهش رزق و روزی

عوامل زیادی در ایجاد فقر نقش دارند. برخی از این عوامل اختیاری هستند و برخی غیر اختیاری. همچنین می توان گفت بعضی از این عوامل فردی هستند و بعضی از آن ها مربوط به جامعه است.

در وهله اول، مهم ترین دلیل فقر و نیازمندی، ساختار ناسالم نظام اقتصادی حاکم بر جوامع و وجود روابط ظالمانه بین افراد است. اما در برخی موارد، خود فرد موجب ایجاد فقر و نیازمندی خودش می شود.

بحث ما مربوط به عوامل اقتصادی جامعه نیست چون این بحث نیاز به فرصت بیشتری دارد. ما در این مطلب به عوامل فردی کاهش رزق و روزی از نظر دینی خواهیم پرداخت.

عوامل کاهش رزق و روزی (عوامل فردی)

عوامل فردی که موجب کاهش رزق و روزی می شوند، عبارتند از:

بیکاری و تنبلی عامل فقر

بعضی از افراد در خانه می نشینند و انتظار ثروت و رزق بالا دارند. همانگونه که کار و تلاش موجب افزایش نعمت و روزی است، بیکاری و تنبلی باعث فقر و تنگدستی است. در اسلام بسیار بر کار و تلاش سفارش شده و توصیه می گردد.

بنا به فرموده امام صادق علیه السلام: «مَنْ کَسَلَ عَنْ طَهُورِهِ وَصَلاتِهِ فَلَیْسَ فِیهِ خَیْرٌ لاَِمْرِ آخِرَتِهِ وَمَنْ کَسِلَ عَمّا یَصْلَح بِهِ اَمْرُ مَعِیشَتِهِ فَلَیْسَ فِیهِ خَیْرٌ لاَِمْرِ دُنْیاهُ؛

کسی که نسبت به پاکیزگی و نماز خود، تنبلی و کسالت ورزد، در او خیری برای آخرتش نیست، و کسی که نسبت به انجام اموری که معاشش را اصلاح می کند تنبلی ورزد، در او خیری برای دنیایش نیست.»

بعضی افراد عادت دارند زحمت خود را بر دوش دیگران می اندازند. یا اینکه بدون انجام کار و تلاش برای کسب روزی، تنها به دعا کردن می پردازند. چنین دعایی هرگز مستجاب نخواهد شد.

امام صادق علیه السلام فرموده است: «ثَلاثَهٌ تَرُدُّ عَلَیْهِمْ دَعْوَتُهُمْ… وَرَجُلٌ جَلَسَ فِی بَیْتِهِ وَقالَ یا رَبِّ ارْزُقْنِی فَیُقالُ لَهُ: اَلَمْ اَجْعَلْ لَکَ السَّبِیلَ اِلی طَلَبِ الرِّزْقِ؛ دعای سه گروه مستجاب نخواهد شد:… و دعای مردی که در خانه خود بنشیند و بگوید: خدایا! روزی مرا برسان. پس به او خطاب شود: آیا راهی برای تأمین رزقت، قرار نداده ام؟»

علل بی برکتی در زندگی

بی برنامگی باعث کاهش رزق و روزی می شود

یکی از دلایل کاهش رزق و روزی، بی برنامه بودن است. فردی که در زندگی خود برنامه و تدبیر نداشته باشد نمی تواند کارها را به نحو احسن انجام دهد و این عامل تهیدستی است.

امام علی علیه السلام همین نکته را از جمله عوامل فقرآور دانسته اند. «وَتَرْکُ التَّقْدِیرِ فِی الْمَعیشَهِ یُورِثُ الْفَقْرَ؛ «[برنامه ریزی نکردن و] عدم اندازه گیری در معاش، موجب فقر می شود.»

همچنین در جای دیگر می فرماید: «حُسْنُ التَّدْبِیرِ یَنْمِی قَلِیلَ الْمالِ وَسُوءُ التَّدْبِیرِ یَفْنِی کَثیرَهُ؛ برنامه ریزی نیکو در امور [اقتصادی]، مال اندک را افزایش می دهد و برنامه ریزی بد، مال فراوان را نابود می کند.»

چرا رزق و روزی کم می شود ؟

دلیل کم شدن رزق و روزی: توکل بر غیر خدا

روزیِ همه مخلوقات فقط و فقط به دست خداوند متعال است. اگر ما از خداوند طلب رزق و روزی کنیم به آن خواهیم رسید. متاسفانه برخی از افراد چشمشان به دست غیر خداست و از دیگران روزی طلب می کنند.

توکل بر خدا موجب افزایش رزق و روزی می شود و در عوض توکل بر غیر خدا موجب کاهش رزق و روزی می شود.

امام علی علیه السلام به نقل از پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمود:

«یَقُولُ اللّهُ عَزَّ وَجَلَّ: مامِنْ مَخْلُوقٍ یَعْتَصِمُ بِمَخْلُوقٍ دُونِی اِلاَّ قَطَعْتُ اَسْبابَ السَّموات وَاَسْبابَ الاَْرْضِ مِنْ دُونِهِ فَاِنْ سَاَلَنِی لَمْ اَعْطِهِ وَاِنْ دَعانِی لَمْ اَجِبْهُ وَما مِنْ مَخْلُوقٍ یَعْتَصِمُ بِی دُونَ خَلْقِی، اِلاَّ ضَمِنْتُ اَسْبابَ السَّمواتِ وَالاَْرْضِ رِزْقَهُ، فَاِنْ دَعانِی اَجِبْتُهُ وِاِنْ سَاَلَنِی اَعْطَیْتُهُ وَاِنْ اِسْتَغْفَرَ غَفَرتُ لَهُ؛

خداوند عزّ و جل می فرماید: هر کس که نه بر من، بلکه بر مخلوق من تکیه کند، اسباب آسمان ها و زمین را برای او قطع می کنم. پس اگر از من چیزی بخواهد به او نمی بخشم

و اگر مرا بخواند پاسخش را نمی دهم و هر کس که نه بر بنده من، بلکه بر خود من تکیه کند، اسباب آسمان ها و زمین را پشتوانه رزق او قرار می دهم. پس اگر مرا بخواند پاسخش می دهم واگر از من چیزی بخواهد، به او عطا می کنم و اگر از من پوزش بخواهد، از او درگذرم.»

اگر در همه امور تنها از خداوند درخواست کنید، درهای رحمت الهی برایتان گشوده می شود. اما اگر از مردم درخواست کنید، درهای رحمت الهی بسته خواهد شد و این یکی از مهم ترین دلایل کاهش رزق و روزی است.

عوامل ایجاد فقر

گناه و نافرمانی دلیل فقر

شاید بعضی از افراد با وجود کار و تلاش باز هم به فقر دچار شوند. ممکن است یکی از دلایل آن، نافرمانی از خداوند و گناه باشد. همه ی ما مثلی که خداوند گفته از تو حرکت، از من برکت را شنیده ایم. اگر ما تلاش کنیم اما از فرمان های خدا سرپیچی کنیم، خداوند چگونه برکت دهد ؟

گاهی خداوند به دلیل وجود گناه و نافرمانی، برکت را از مخلوقاتش دریغ می کند تا شاید آن ها رو به پروردگار آورند و بر او توکل کنند.

امام علی علیه السلام فرمودند: «تَوَقُّوا الذُّنُوبَ فَمَا بَلِیَّهٌ اَشَدُّ وَأفْظَعُ مِنْهَا وَلاَ یَحْرُمُ الرِّزْقُ اِلاَّ بِذَنْبٍ حَتَّی الْخَدْشِ وَالنَّکْبَهِ وَالْمُصِیبَهِ. قَالَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ: وَمَا أصَابَکُمْ مِنْ مُصِیبَهٍ فَبِمَا کَسَبَتْ أیْدِیکُمْ وَیَعْفُوا عَنْ کَثِیر؛

از گناهان دوری کنید که هیچ بلایی شدیدتر و زشت تر از آن نیست و رزق باز داشته نمی شود، مگر به دلیل انجام گناهی، حتی در حدّ ایجاد خراش و جراحت و ناراحتی [در دیگران]؛ چرا که خداوند فرمود: هر مصیبتی که به شما رسد، به سبب اعمالی است که انجام داده اید و بسیاری را نیز عفو می کند.»

به همین دلیل، تنگی در رزق و روزی نوعی کفاره گناه شناخته شده و راه ورود به بهشت به شمار می رود. گناهان زیادی موجب کاهش رزق و روزی می شود. یکی از گناهانی که آثار بسیار بدی به همراه دارد و موجب فقر می شود، زنا است.

برقراری ازدواج و روابط سالم موجب افزایش رزق و روزی فرد می گردد و در مقابل زنا و برقراری روابط نامشروع باعث کاهش رزق و روزی می شود و رحمت الهی را کم می کند.

همچنین یکی دیگر از گناهانی که موجب کم شدن رزق و روزی افراد می شود، خیانت در امانت است. همانطور که امانت داری باعث افزایش روزی می شود، خیانت در امانت مردم، روی را کم می کند.

پیامبر مکرّم اسلام صلی الله علیه و آله در این باره فرمود: «ألاَْمَانَهُ تَجْلِبُ الْغِنَاءَ وَالْخِیَانَهُ تَجْلِبُ الْفَقْرَ؛ امانتداری باعث بی نیازی و خیانت [در امانت،] سبب فقر می شود.»

رابطه میان گناه و رزق و روزی

اخلاق بد عامل ایجاد فقر و تنگدستی

اخلاق یکی از مهم ترین عواملی است که در اسلام خیلی به آن توجه شده است. اخلاق خوب موجب رحمت و محبت خداوند می شود و فرد را بین مردم محبوب می کند. همچنین باعث افزایش رزق و روزی می گردد.

اما در مقابل، اخلاق بد باعث ناخشنودی خداوند و نارضایتی مردم از فرد می شود و رزق و روزی او را کاهش می دهد. امام علی علیه السلام در این باره می فرماید: «مَنْ سَاءَ خُلْقُهُ ضَاقَ رِزْقُهُ؛ هرکس بد اخلاق باشد، رزقش تنگ می شود.»

و بنا بر روایتی دیگر: «مَنْ فَحَشَ عَلَی اَخِیهِ الْمُسْلِمِ نَزَعَ اللّهُ مِنْهُ بَرَکَه رِزْقِهِ وَوَکَّلَهُ اِلَی نَفْسِهِ وَأَفْسَدَ عَلَیْهِ مَعِیشَتَهُ؛ هرکس به برادر مسلمانش فحاشی کند، خداوند برکت روزیش را از او بر می دارد و او را به خودش وامی گذارد و زندگیش را تباه می کند.»

چه چیزهایی باعث کم شدن رزق و روزی می شود ؟

اسراف در مصرف و انفاق عامل کاهش رزق و روزی

مؤمنان خردمند همواره در زندگی خود میانه روی می کنند و در هیچ کاری اسراف نمی کنند. افراط و تفریط در هیچ کاری توصیه نمی شود. کسانی که میانه روی می کنند و انفاق مال دارند، برکت و رحمت خداوند شامل حالشان می شود.

قرآن کریم ضمن آنکه مؤمنان را به انفاق مالشان توصیه می کند، آنان را از این برحذر داشته است که خود را بر اثر زیاده روی در بخشش مال به گرفتاری بیندازند:

«وَلاَ تَجْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَهً إلَی عُنَقِکَ وَلاَ تَبْسُطْهَا کُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُوما مَحْسُورا»؛ «هرگز دستت را بر گردنت زنجیر مکن [و ترک انفاق و بخشش منما] و بیش از حد [نیز] دست خود را مگشای تا سرزنش شوی و از کار فرو مانی.»

این آیه قرآن اشاره به این موضوع دارد که به اندازه مالت را انفاق کن. اگر فردی همه ی اموالش را انفاق کند و فقیر شود، با دعا و نیایش نمی تواند مالش را برگرداند چون خود کرده را تدبیر نیست. پس افراط و تفریط حتی در انفاق نیز توصیه نمی شود.

آیا اسراف موجب فقر می شود ؟

دلیل کاهش رزق و روزی: شرم ناروا

یکی از مواردی که در کسب و کار و تجارت بسیار مهم است، صراحت لهجه و قدرت چانه زنی می باشد. اما متاسفانه برخی از افراد به دلیل نداشتن این قدرت و کم رو بودنشان نمی توانند قیمت مطلوب را بیان کنند و این امر باعث ضرر آن ها می شود.

همچنین ممکن است اجناس را با قیمت بالایی که بعضی از تولید کنندگان می گویند، بخرند و اینگونه کم کم از درآمدشان کم می شود. چنین مواردی به دلیل شرم نابجای فرد است.

پس توصیه می شود که از افراط در نگه داشتن حرمت های اخلاقی بپرهیزند و مطالبات اقتصادی خود را به صراحت بیان کنند. پس می توان گفت یکی از عوامل کاهش رزق و روزی، حیای بی جا است.

امام علی علیه السلام می فرمودند: «اَلْحَیَاءُ یَمْنَعُ الرِّزْقَ؛ حیای [نابجا] از رزق جلوگیری می کند.»