آشنایی با ام آر آی (MRI) و کاربردهای شگفت انگیز آن

دسامبر 13, 2023

0 خواندن این مطلب 4 دقیقه زمان میبرد

ام آر آی (MRI) چیست ؟

ام آر آی یا روش تصویر برداری با تشدید مغناطیس (Magnetic Resonance Imaging (MRI یکی از روش های پیشرفته تصویر برداری پزشکی است. با استفاده از این روش می توان تصویر بافت های درونی بدن را دید و از آن طریق مشکلات و بیماری های اعضاء بدن را تشخیص داد.

همانطور که می دانیم در روش های تصویر برداری با اشعه ایکس مانند رادیوگرافی ساده و یا سی تی اسکن بدن تحت تابش مقدار معینی از اشعه یونیزه کننده قرار می گیرد که اگر از حد مشخصی بیشتر باشد می تواند موجب اشکالاتی در کارکرد سلول ها شود.

ولی در ام آر آی از اشعه ایکس استفاده ای نمی شود و بنابراین نسبت به رادیوگرافی و سی تی اسکن بسیار کم ضررتر است.

طرز کار ام آر آی چیست ؟

امواج مورد استفاده در ام آر آی از جنس امواج رادیویی و مغناطیسی هستند که ضرری برای بدن ندارند. ام آر آی از این واقعیت فیزیکی استفاده می کند که پروتون هایی که در هسته اتم ها قرار گرفته اند مانند کره زمین در حول محور و با سرعت زیادی می چرخند و در نتیجه یک میدان معناطیسی در اطراف خود تشکیل می دهند.

در ام آر آی بیمار در یک میدان مغناطیسی بسیار قوی قرار می گیرد. این میدان موجب می شود محور چرخش پروتون های هسته اتم ها در تمام بافت های بدن (بخصوص پروتون هایی که در هسته مولکول آب قرار دارند) در امتداد خطوط میدان مغناطیسی ام آر آی قرار گیرند.

سپس امواج رادیویی خاصی به سوی بدن بیمار تابانده می شود. این امواج که به صورت پالس فرستاده می شوند موجب می گردند تا محور چرخش پروتون ها کمی تغییر کند.

با اتمام پالس رادیویی، محور چرخش پروتون مجددا در امتداد خطوط میدان مغناطیس برمی گردد. این برگشت موجب ایجاد یک موج رادیویی (الکترومغناطیسی) جدید می شود.

کاربرد روش ام آر آی (MRI)

امروزه M.R.I در تشخیص بسیاری از بیماری ها و ضایعات اعضاء مختلف بدن به کار می رود .

از این روش می‌توان برای تشخیص، درمان و دنبال کردن مسیر بیماری استفاده نمود. مثلا تمام ناهنجاری های مغز و نخاع به وسیله MRI نشان داده می‌شود.

با این روش می‌توان تشخیص داد که درد کمر به علت درد عضله است و یا به علت فشار روی عصب می‌باشد. همچنین در درمان و تشخیص و روند توسعه سرطان از این روش استفاده می‌شود. موارد کاربرد MRI بسیار زیاد است که در این جا فقط چند نمونه ذکر می شود:

1. MRI مغز

M.R.I در بررسی مغز و نخاع و چشم، گوش و بسیاری از دیگر اعضاء موجود در ناحیه سر و گردن به کار می رود. باید یادآور گردید که نخستین بار از این روش در بررسی مغز و نخاع استفاده شد و M.R.I به میزان زیادی به یاری متخصصین و جراحان مغز و اعصاب آمد.

از این روش در تشخیص پارگی و جابجایی دیسک های بین مهره های ستون فقرات، صدمات و تومورهای نخاع، تومورهای مغز ، خونریزی ها و به خصوص سکته های مغزی استفاده می شود.

در برخی موارد خاص که تشخیص آن برعهده پزشک معالج شماست، ممکن است نیاز به استفاده از ماده گادولینیوم جهت تصویربرداری در روش M.R.I باشد.

در این نوع تصویربرداری، تصاویر کاملا تفکیک‌ شده‌‌‌‌ ای از بخش‌‌‌‌ های مختلف مغز گرفته می‌‌‌‌شود. وضعیت بیماران مبتلا به سردرد حمله‌‌‌‌ای و ناگهانی؛ ضعف و دوبینی، با MRI مغز قابل بررسی است.

MRIمغز برای تکمیل تصویربرداری به وسیله سی‌‌‌‌ تی‌ اسکن و در مواردی نامشخص بودن تصاویر دریافتی به وسیله سی‌‌‌‌ تی‌ اسکن نیز استفاده می‌‌‌‌شود.

2. MRI ستون مهره‌‌‌‌ ها

ام آر آی معمولا برای بررسی بیرون‌ زدگی یا تورم غیر عادی دیسک،‌ تنگ شدن و ناراحتی کانال میانی ستون مهره‌‌‌‌ ها کاربرد دارد.

علاوه بر این، این نوع تصویر برداری بهترین شیوه برای بررسی وضعیت آسیب‌‌‌‌ها و مشکلات عودکننده (بازگشت‌کننده) ستون مهره‌‌‌‌ ها در بیمارانی است که مورد عمل جراحی ستون مهره‌ها قرار گرفته‌‌‌‌اند.

3. MRI استخوان و مفصل‌‌‌‌ ها

در این نوع تصویربرداری، وضعیت تمام استخوان‌‌‌‌ها و مفصل‌ ها، حتی بافت‌‌‌‌های نرم به ویژه بخش‌‌‌‌ های متصل به آن‌‌‌‌ ها قابل‌بررسی است.

وضعیت تاندون‌ها، رباط‌‌‌‌ ها، عضلات، غضروف‌‌‌‌ها و آسیب‌ های احتمالی استخوان‌‌‌‌ها نیز با این تصویربرداری مورد بررسی قرار گیرد.

4. MRI حفره شکم

معمولا زمانی که استفاده از سی‌‌‌‌ تی‌ اسکن و اولتراسون پاسخ‌ گوی نیاز پزشک برای تشخیص بیماری نباشد، از MRI حفره شکم برای بررسی دقیق وضعیت اندام‌‌‌‌ های درونی حفره‌ شکم استفاده می‌‌‌‌کنند. شاخص‌‌‌‌ترین کاربرد MRI حفره شکم، بررسی وضعیت کبد، غدد فوق کلیه و پانکراس است.

5. MRI ویژه دستگاه گردش خون

MRA ویژه دستگاه گردش خون و بررسی وضعیت قلب و رگ‌‌‌‌ هاست. رگ‌‌‌‌ های مرتبط با گردن (کاروتید) و مغز نیز با این نوع MRI بررسی می‌‌‌‌شوند.

برای بررسی وضعیت رگ‌‌‌‌ های محوطه شکم، به ویژه رگ‌‌‌‌ های مرتبط به کلیه‌‌‌‌ ها نیز از MRA استفاده می‌‌‌‌کنند.

ام.آر.آی تصویربرداری به شیوه تشدید مغناطیسی با MRI ، شیوه دیگری برای تصویربرداری از اندام‌‌‌‌ها و بافت‌‌‌‌های درونی بدن با کمک امواج مغناطیسی و امواج رادیویی است.

اجسامی که نباید هنگام ام آر آی همراه مراجعه کننده باشد:

پول یا کارت اعتباری
اجسام الکترونیک مانند تلفن همراه
سمعک
ساعت یا جواهرات
کلید، سکه و یا قلم
گیره های مو
لباس هایی که حاوی دکمه، گیره، قلاب، زیپ و یا نخ هایی باشند که در آن ها فلز وجود داشته باشد
کفش و یا کمریند

برای اطمینان از وارد نشدن اجسام فلزی به اطاق ام آر آی معمولا از بیمار می خواهند تا تمام لباس های خود را خارج کرده و یک دست لباس طبی یک بار مصرف به وی داده تا بر تن کند.

سپس بیمار بدون هیچ چیز دیگری وارد اطاق ام آر آی می شود. با این وجود ممکن است به هر دلیلی اشیاء فلزی درون بدن بیمار باشند. پس از هر بیماری که قصد انجام ام آر آی دارد در مورد وجود اجسام زیر در بدن وی از او سوال می شود.