عوارض خوابیدن در هنگام صبح و طلوع آفتاب
ممنوعیت خوابیدن در هنگام صبح
خواب بعد از نماز صبح در بعضی احادیث خواب غفلت گفته می شود ، خیلی از آدم‌های معروف نظیر بنجامین فرانکلین ، اُپرا وینفری ، ریچارد برانسون ، جک دُرسی و تیم کوک ، صبح‌ها زود از خواب بیدار می‌شوند.
شاید رابرت موگابه هم سحرخیز باشد!
در احادیث اسلام خواب در هنگام صبح زود ، خواب بین الطلوعین نامیده می شود.
بین الطلوعین یعنی بین دو دمیدین (طلوع) روشنایی ، یعنی بین طلوع فجر (نماز صبح) تا طلوع آفتاب و زمانی که هوا تقریبا گرگ و میش شده است.
در ساعات اولیه شب بخوابید و بین الطلوعین بیدار باشید.
متاسفانه در حاضر افراد، بسیاری از این گونه مسائل را صرفاً به عنوان دستورالعمل های ارشادی و اخلاقی در نظر می گیرند، در حالی که این دستورات صد در صد کاربردی می باشند.
مشکلات دیر بیدار شدن
مشکل دیر بیدار شدن این است که آدم را به عجله می‌اندازد و خیلی بد است که صبحِ آدم اینطوری شروع شود.
اگر بخواهی با عجله دکمه‌های لباست را سه تا یکی ببندی و هول‌هولَکی دنبال سوئیچ ماشین بگردی و کفشت را در راه‌پله پایت کنی ، از همان کله‌ی سحر ، بهره‌وری و آرامش خاطرت از بین خواهد رفت.
به قول روانشناس‌ها، دیر که بیدار شوید، دیدگاهتان نسبت به روزی که در پیش دارید، کاملا متفاوت خواهد بود و ذهن‌تان بیشتر بر روی افراد دیگر متمرکز می‌شود. یعنی :
- باید به موقع برسم سر کار (از ترس رئیس)
- امروز یک جلسه‌ی مهم دارم (برای مشتری)
- باید بچّه‌ها را آماده‌ی مدرسه رفتن کنم (برای بچّه‌ها)
اگر صبح‌ها زودتر بیدار شوید ، وقت کافی خواهید داشت تا با خیال راحت به خودتان فکر کنید :
- امروز می‌خواهم فلان کار را تکمیل کنم (تا در کارم پیشرفت کنم)
- برای جلسه‌ی مهمی که با مشتری جدید دارم باید آماده باشم (تا قرارداد بهتری ببندم)
- باید صبحانه‌ی بچّه‌ها را آماده کنم تا انرژی کافی برای درس خواندن داشته باشند (تا پدر/مادر بهتری باشم)
فقر و زرد شدن رنگ چهره بر اثر خوابیدن در زمان بین الطلوعین
خوابیدن در هنگام صبح زود موجب فقر و پریشانى دانسته شده است :
امام صادق(علیه السلام) فرمود:
« خواب صبحگاهان رزق را دور ، رنگ چهره را زرد و زشت مى کند و این خواب شومى است »
(بحارالانوار، ج ۸۶، ص ۱۲۹)
شاید از این جهت خواب بعد از نمازصبح خواب غفلت نامیده می شود که شخص از برکات زیادی که در بیداری این ساعات است، غافل بوده و خود را محروم می کند.
آثار مثبت بیدار بودن در هنگام طلوع آفتاب
بیداری بین الطلوعین دارای آثار و فواید بسیار است مانند نشاط درونی، طول عمر، برکت و وسعت روزی … باید دانست برکت و وسعت روزی حتی برای کسانی که حقوق ثابت دارند نیز مطرح است.
به طور مثال خرج های بی مورد، ضررها، بیماری ها و موفقیت تحصیلی فرزندان و … همگی می تواند بسیار پر هزینه باشد که به برکت بهره های معنوی چه بسا این گونه هزینه ها به سراغ فرد نیاید.
یکی از بهترین و نافع ترین لحظات عمر انسان هنگامه سحر و صبح است.
به همین دلیل برنامه ریزی برای آن نیز از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.
همچنین در روایات داریم که در صورت ضرورت اگر بعد از نماز صبح نیاز به خوابیدن باشد ، اشکالی ندارد که فرد بعد انجام از ذکر خدا بخوابد.
ترشح هورمون کورتیزول در زمان بین الطلوعین
یک سری از هورمون های استرس زا وجود دارند (البته در جای خود مفید می باشند) که به آنها “کورتیکواستروئید” گفته می شود، مانند هورمون “کورتیزول”.
بیشترین میزان ترشح این هورمون ها دو ساعت قبل از طلوع آفتاب می باشد؛ یعنی دقیقا هنگام بین الطلوعین (از طلوع فجر تا طلوع آفتاب).
این که خواب بعد از اذان صبح، باعث ناراحتی و کسلی و پریشانی انسان می شود، ولی بیدار شدن در موقع اذان حالت شادابی می آورد، به خاطر ترشح این هورمون هاست.
همچنین اگر زمانی که این هورمون ها حداکثر ترشح خود را دارند، انسان خواب باشد، احتمال سکته زیاد است. لذا بیشترین آمار مرگ در خواب، در ساعات بین الطلوعین می باشد.
حال اگر همین مسئله یعنی نخوابیدن بین الطلوعین را یک پزشک به ما توصیه می کرد، با شوق و اطمینان بیشتری به آن عمل می کردیم.
زیرا به کاربردی بودن آن معتقد بودیم، اما دستورات دینی را به عنوان مسائل صرفاً اخلاقی پنداشته و کمتر به آنها توجه می کنیم.
بلندی قد بر اثر زمان مناسب خوابیدن
اینکه خواب کافی در زمان مناسب، باعث بلندی قد می شود، به این دلیل است که در اوایل شب، این هورمون ترشح می شود و اگر کسی سر شب بخوابد، رشد متناسب و متعادلی پیدا می کند.
ترشح هورمون رشد بر اثر خواب مناسب
به عنوان نمونه یکی از فواید بیدار بودن قبل از طلوع آفتاب این است که هورمونی در بدن به نام هورمون رشد (سوماتوتوروپ) وجود دارد.
بیشترین میزان ترشح آن حدود دو ساعت بعد از غروب آفتاب می باشد (زیرا بدن انسان یک فیزیولوژی خاصی دارد که با عالم هماهنگ می باشد) و در رویات آمده که همان ساعت بخوابید.
تاثیرات روانشناختی سحرخیزی
شاید شنیدن چند مورد از نتایج تحقیقات در این زمینه برایتان جالب باشند :
پژوهش‌های انجمن روانشناسی امریکا نشان می‌دهد که داشتن عادت‌های منظم صبحگاهی، کمک می‌کند خوشحال‌تر، باانگیزه‌تر و خوش‌اخلاق‌تر باشید. علاوه بر اینها سحرخیزی باعث می‌شود :
- استرس کم‌تری داشته باشید
- اضطراب و نگرانی‌تان کاهش یابد
- میل به افسردگی در شما فروکش کند
نتایج تحقیقات دیگری در همین زمینه خاطرنشان می‌کند: آدم‌هایی که عادت‌های منظم صبحگاهی دارند، از بقیه پر انرژی‌تر هستند و افرادی که در عادت‌های صبحگاهی‌شان ورزش را هم گنجانده‌اند، تندرستترند و سلامت روانی بهتری دارند.
افزون بر این موارد، بررسی‌ها ثابت کرده است، افرادی که شب‌ها دیر می‌خوابند، هله‌هوله‌های بیشتری پس از شام می‌خورند که معمولا هم ارزش غذایی زیادی ندارند.
از دیگر یافته‌های دانشمندان می‌توان به این مورد اشاره کرد که ما انسان‌ها در ساعت‌های ابتدایی صبح، در مقایسه با ساعات دیگر روز، خلاق‌تر و کارآمدتر هستیم و قدرت اراده‌مان در اوّل صبح، در بالاترین حد خود قرار دارد.
یعنی اگر صبح زود بیدار شوید و تصمیم بگیرید کاری را انجام دهید، به احتمال زیاد انجامش خواهید داد.
حالا که می‌دانیم سحرخیزی، کُلی کامروایی در پی دارد ، بیایید چاره‌ای بیندیشیم برای اینکه چطور صبح زود از خواب ناز بیدار شویم و چطور از یک آدم خواب‌آلود به آدم سحرخیزی تبدیل شویم؟
شما می‌توانید خودتان را تعلیم بدهید تا سحرخیز شوید. در واقع می‌توانید به مرور، بیدار شدن در صبحهای علی‌الطلوع را برای خودتان به عادت تبدیل کنید.
چگونه صبح زود بیدار شویم ؟
چگونه صبح زود بیدار شویم ؟
مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها همیشه توصیه می‌کنند شب‌ها زود بخوابید و صبح اول وقت هم بیدار شوید.
البته این موضوع مربوط به کشور یا فرهنگ خاصی نیست و تقریباً همه مردم دنیا فواید سحرخیزی را تائید می‌کنند.
با این حال، اگر شما عادت دارید شب‌ها تا دیر وقت بیدار بمانید و کارهایتان را انجام دهید و این موضوع هم مشکلی برایتان ایجاد نکرده است، شیوه‌تان را تغییر ندهید؛ بعضی‌ها شب‌ها بهتر فکر می‌کنند و گروهی هم صبح‌ها.
اگر شما هم فکر می‌کنید از آن دسته انسان‌هایی هستید که شب‌ها راحت‌تر مشغول کار و فعالیت می‌شوند، همین که آن را درک کرده‌اید و مطابق آن عمل می‌کنید، بسیار خوب است.
اما اگر دوست دارید صبح زود از خواب بیدار شده و مشغول کارهایتان شوید، بهتر است این نکات را هم بدانید، شاید انگیزه بیشتری برای بیدار شدن و بیرون آمدن از رختخواب به شما بدهد :
- یکی از بهترین و لذت‌بخش‌ترین تجربه‌های زندگی، مشاهده طلوع خورشید است؛ بنابراین اگر صبح زودتر از رختخواب بیرون بیایید، می‌توانید به آغاز روز جدید خوش‌آمد گفته و از دیدن یک صبح زیبا شادمان شوید.
- در ساعات اول صبح، سکوت و آرامشی وصف نشدنی، در کوچه و خیابان حاکم است؛ ماشین‌ها هنوز شروع به حرکت در خیابان و بوق زدن نکرده‌اند، بچه‌ها خواب هستند و صدای گریه و جیغشان شنیده نمی‌شود، تلویزیون‌ها خاموش است، بچه همسایه موسیقی تمرین نمی‌کند و در کل همه جا آرام است و دلنشین.
- اگر هر روز صبح حتی چند دقیقه هم زودتر بیدار شوید، فرصت بیشتری برای تهیه صبحانه مورد علاقه‌تان خواهید داشت و می‌توانید در زمان مناسب آن را میل کنید.
خیلی‌ها این قدر دیر از رختخواب بیرون می‌آیند که حتی فرصت ندارند یک لیوان شیر بنوشند و به محل کارشان بروند؛ شاید این گروه از افراد نمی‌دانند متخصصان در مورد صبحانه چه نظری دارند، آنها می‌گویند صبحانه مهم‌ترین وعده غذایی است که به هیچ وجه نباید حذف شود. - با این کار علاوه بر فرصت کافی برای صرف صبحانه‌ای کامل و لذیذ، ورزش کردن هم برایتان میسر می‌شود؛ فقط کافی است از شب قبل فکر کنید و برای ورزش صبح فردا کمی زمان بگذارید.
علاوه بر تمام این مواردی که گفته شد، اگر صبح‌ها زودتر بیدار شوید، دیگر در ترافیک خسته‌کننده صبحگاهی گیر نمی‌افتید و می‌توانید به موقع در محل کارتان حاضر شوید، البته با توجه به مصرف صبحانه، ورزش کردن و همچنین عدم استرس ناشی از ترافیک و… بهره‌وری شما هم افزایش چشمگیری خواهد داشت.
ارسطو :
ما مجموعه‌ای از چیزهایی هستیم که تکرارشان میکنیم. پس فضیلت به عمل نیست، به عادت است.
همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، تبدیل هر کاری به عادت، نیازمند گذر زمان است و عادت‌ها یکهویی پدید نمی‌آیند.
پس سعی کنید به مرور زمان، زودتر و زودتر بیدار شوید.
برای مثال :
- هفته‌ی اول : ساعت ۶:۴۵ صبح
- هفته‌ی دوم : ساعت ۶:۳۰ صبح
- هفته‌ی سوم : ساعت ۶:۱۵ صبح
- هفته‌ی چهارم : ساعت ۶:۰۰ صبح
تا فهمیدید عادت صبحگاهی‌تان دارد جواب می‌دهد، سعی کنید آن را بهینه‌سازی کنید.
می توانید ترتیب کارها را عوض و بدل کنید، چیزهای جدیدی به عادت‌های صبحگاهی‌تان اضافه کنید و با صبح‌تان تفریح کنید.
بیشتر بخوانید :
فواید زود خوابیدن در شب و زود بیدار شدن در صبح
چگونه صبح زود به آسانی بیدار شویم؟
