علت بالا و پایین بودن Cu در آزمایش خون/ ادرار

تفسیر آزمایش Cu

Cu برای بررسی بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری ویلسون ، لوسمی،هموکروماتوز، سیروزصفراوی در خون مورد سنجش قرار می گیرد. Cu یا مس سرم در بیماری ویلسون همراه با سایر علائم بالینی، پایین تر از محدوده طبیعی است. استفاده بیش از حد کرم پروتز حاوی روی می تواند منجر به کمبود مس در خون (hypocupremia) شود. غلظت های سرم بالاتر از محدوده نرمال در سیروز صفراوی اولیه و کولانژیت (التهاب مجاری صفراوی) اسکلروزان اولیه همراه با سایر علائم بالینی مشاهده می شود.

افزایش سطح: لوسمی،هموکروماتوز، سیروزصفراوی، تب تیفوئید، بیماری هوجکین، پلاگر، سل ریوی، آنمی آیلاستیک و مگالوبلاستیک، تالاسمی های ماژور و مینور، آرتریت روماتوئید، لوپوس سیستمیک

کاهش سطح: بیماری ویلسون، اسپرو، سندرم نفروتیک ، سندرم منکز، سوختگی ها

مقادیر طبیعی:

• تا ۶ ماهگی: ۲۰ – ۷۰ µg/dl
• ۶ماه تا ۶ سال: ۹۰ – ۱۹۰ µg/dl
• ۶ سال تا ۱۲ سال: ۸۰ – ۱۶۰ µg/dl

بزرگسالان:

• مردان: ۷۰ – ۱۴۰ µg/dl
• زنان: ۸۰ – ۱۵۵ µg/dl

نوع نمونه قابل اندازه گیری: سرم، پلاسما (EDTA دار)، اریتروسیت، بیوپسی کبد، مو، ادرار

کاربردهای بالینی آزمایش Cu

1. کمک به تشخیص بیماری ویلسون، هپاتیت مزمن فعال شده و یا تماس محیطی
2. غربالگری نوزادان با سابقه فامیلی بیماری ویلسون، سیروز صفراوی اولیه و کولانژیت اسکلروزه اولیه

عملکرد Cu در بدن

مس مادهٔ معدنی مهمی است که نقش‌های فراوانی در بدن دارد؛ به حفظ سوخت‌وساز سالم کمک می‌کند، قوت و سلامت استخوان ها را افزایش می‌دهد، و روی عملکرد مناسب سیستم عصبی هم تأثیر دارد. کمبود مس در بدن به‌ندرت اتفاق می‌افتد، اما به نظر می‌رسد امروزه آدم‌های کمتری به‌اندازه کافی مواد معدنی کافی مصرف می‌کنند.

مصرف نکردن مس کافی، کم‌کم منجر به کمبود مس در بدن می‌شود، که خطرناک هم است. سایر علت‌های کمبود مس در بدن عبارت‌اند از بیماری سلیاک، جراحی‌هایی که بر دستگاه گوارش اثر می‌گذارند، و مصرف بیش از اندازهٔ روی، چون روی برای جذب بیشتر، با مس رقابت می‌کند.

خستگی و ضعف علت‌های فراوانی می‌توانند داشته باشند، که یکی از آن‌ها کمبود مس در بدن است. مس برای جذب آهن از روده ضروری است. وقتی سطح مس پایین است، بدن آهن کمتری هم جذب می‌کند. این امر می‌تواند باعث آنمی کمبود آهن (Iron Deficiency Anemia) بشود. در این بیماری، بدن نمی‌تواند اکسیژن کافی به بافت‌هایش برساند. کمبود اکسیژن هم می‌تواند باعث ضعف و خستگی بیشتر شود. چندین مطالعه روی حیوانات نشان داده‌اند که کمبود مس می‌تواند باعث آنمی شود.

علاوه بر این، سلول‌ها از مس برای تولید آدنوزین تری‌فسفات (ATP) استفاده می‌کنند، که منبع اصلی انرژی بدن است. این یعنی کمبود مس در بدن می‌تواند بر سطح انرژی هم اثر بگذارد و متعاقب آن، باعث خستگی و ضعف شود.

مس نقش مهمی در حفظ سلامت و تقویت سیستم ایمنی بدن ایفا می‌کند، بنابراین کسانی که مدام بیمار می‌شوند، احتمال دارد دچار کمبود مس در بدن باشند.

وقتی سطح مس پایین می‌آید، بدن نمی‌تواند مانند قبل، سلول‌های ایمنی بسازد. همین مسئله ممکن است تعداد گلبول‌های سفید را به‌طرز چشمگیری کاهش بدهد و روی توانایی بدن در مقابله با بیماری تأثیر بگذارد.

مطالعات حاکی از آن هستند که کمبود مس در بدن می‌تواند تولید نوتروفیل‌ها (Neutrophil) را هم کاهش دهد. نوتروفیل‌ها گلبول‌های سفیدی هستند که به‌عنوان خط مقدم دفاعی بدن عمل می‌کنند. خوشبختانه مصرف خوراکی‌های سرشار از روی می‌تواند این تأثیرها را برعکس کند.

شرایط نمونه گیری در آزمایش Cu

1. سرم: بعد از نمونه گیری ۳۰ دقیقه صبر می کنیم تا نمونه لخته گردد. سپس لخته را سانتریفیوژ کرده تا سرم از فراکسیون سلولی جدا گردد. جمع آوری سرم در ظرف عاری از فلز و نگهداری در ویال پلاستیکی
2. پلاسما: جداسازی سریع پلاسما و نگهداری در ویال پلاستیکی
3. اریتروسیت: خون کامل (هپارینه)، جداسازی سریع گلبول های قرمز و شستشوی آن در سالین.
4. ادرار ۲۴ ساعته: جمع آوری در ظروف پلاستیکی یا شیشه ای اسیدواش، اسیدی کردن تا PH:2 با اسید کلریدریک و نگهداری به مدت ۱۱ روز در دمای اتاق.
5. کبد: بیوپسی سوزنی
6. مو: بریدن مو نزدیک جمجمه به طول ۵-۲ سانتیمتر، شستشو در محلول استن و حل کردن در اسید نیتریک خالص (Ultra pure)

ملاحظات نمونه گیری در آزمایش Cu

1. حتماً باید از لوله های شیشه ای عاری از عناصر کمیاب ترجیحاً از ویال های پلاستیکی پلی پروفیلن استفاده گردد.
2. برای انتقال نمونه از پیپت های شیشه ای استفاده نشود.
3. شرایط نگهداری نمونه: نمونه در C◦ ۴ و در C◦۲۰- به مدت ۱۴ روز پایدار است.
4. موارد عدم پذیرش نمونه: نمونه ایکتریک شدید مورد قبول نمی باشد.

عوامل مداخله گر در آزمایش Cu

غلظت های بالای گادولینیوم، ید و باریم در نتیجه آزمایش اختلال ایجاد می کند.
قرص های ضد بارداری خوراکی ، استروژن ها، فنی توئین، کاربامازپین و فنوباربیتال منجر به افزایش سطح مس می شود.

توضیحات در رابطه با آزمایش Cu

• اندازه گیری مس در ادرار برای تشخیص و پیگیری درمان در بیماری ویلسون مفید است.
• به علت آلودگی با عوامل خارجی و فاکتورهای دیگر اندازه گیری مس مو واقعی نیست.