ریسکهای سیستماتیک و غیر سیستماتیک در بورس
ریسکی که مربوط به کل بازار است، ریسک سیستماتیک نامیده میشود. این نوع ریسک که به «ریسک غیر قابل حذف» یا «ریسک بازار» نیز شناخته شده، بر کل بازار و نه فقط سهام یک شرکت یا صنعت خاص تأثیر میگذارد.
ریسک غیر سیستماتیک را «ریسک مشخص» هم میگویند. این ریسک یکی از انواع ریسکهای سرمایهگذاری بوده و ناشی از ریسک منحصر به فرد شرکت یا صنعتی خاص است که در آن سرمایهگذاری میکنید.
۱- ریسک سیستماتیک
ریسکی که مربوط به کل بازار است، ریسک سیستماتیک نامیده میشود. این نوع ریسک که به «ریسک غیر قابل حذف» یا «ریسک بازار» نیز شناخته شده، بر کل بازار و نه فقط سهام یک شرکت یا صنعت خاص تأثیر میگذارد. این نوع ریسک هم غیر قابل پیش بینی بوده و هم اجتناب کامل از آن امکانپذیر نیست.
در پرتفویی که به خوبی تنوعبخشی شده باشد، ریسک غیر سیستماتیک ناچیز است و به همین دلیل میتوان از آن صرف نظر کرد.
ریسک سیستماتیک در بازار سهام از طریق متنوع سازی حذف نمیشود، بلکه تنها راه کاهش آن از طریق به کارگیری استراتژیهای پوشش ریسک یا با استفاده از استراتژی تخصیص دارایی است.
برای مثال استراتژی قرار دادن مقداری از داراییهایتان در اوراق مشارکت یا سرمایهگذاری در املاک میتواند ریسک سیستماتیک ناشی از سرمایهگذاری در بورس را کاهش دهد؛ اما از سوی دیگر بر عملکرد بازده پرتفوی شما نیز اثر میگذارد.
ریسک سیستماتیک همواره با بازار سهام همراه خواهد بود، زیرا ریسک حاکم بر اقتصاد کلان بازار است؛ مانند جنگ، تحریمهای سیاسی- اقتصادی، نرخ بهره، تورم و…
اگر میخواهید بدانید یک اوراق بهادار خاص یا یک صندوق سرمایهگذاری یا یک پرتفوی سهام چقدر ریسک سیستماتیک دارد، میتوانید نگاهی به بتای آن بیندازید. بتا مشخص میکند که یک سرمایه گذاری در مقایسه با کل بازار چه میزان بی ثبات تر و نوسانپذیرتر است. به لحاظ آماری بتای بیشتر از یک یعنی سرمایهگذاری در سهام مورد نظر از ریسک بیشتری نسبت به بازار برخوردار است و بتای کمتر از یک به این معنی است که ریسک دارایی نسبت به بازار کمتر است و بتای برابر با یک یعنی ریسک دارایی و بازار با هم برابر هستند.
۲- ریسک غیر سیستماتیک
ریسک غیر سیستماتیک را «ریسک مشخص» هم میگویند. این ریسک یکی از انواع ریسکهای سرمایهگذاری بوده و ناشی از ریسک منحصر به فرد شرکت یا صنعتی خاص است که در آن سرمایهگذاری میکنید.
همانطور که اشاره شد ریسک غیر سیستماتیک مربوط به اخبار مختص یک سهم یا یک صنعت خاص است؛ مثلا وقتی کارکنان شرکتی که در آن سرمایهگذاری کردهاید، اعتصاب میکنند؛ ریسک غیر سیستماتیک بر قیمت سهام آن تاثیر گذاشته و از ارزش آن میکاهد. همچنین بحث تغییرات تعرفه واردات خودرو، تغییرات نرخ خوراک پتروشیمیها، تغییرات نرخ سوخت سیمانی ها و تغییرات نرخ بهره مالکانه سنگ آهنیها، نمونههایی از ریسک غیر سیستماتیک در صنایع مختلف هستند.
بد نیست بدانید به ریسک غیر سیستماتیک، ریسک حذف شدنی هم گفته میشود. این ریسک را میتوان از طریق متنوع سازی و تشکیل سبد سرمایهگذاری کاهش داد. در پرتفویی که به خوبی تنوعبخشی شده باشد، ریسک غیر سیستماتیک ناچیز است و به همین دلیل میتوان از آن صرف نظر کرد. اصولا ریسک چنین پرتفویی فقط تحت عنوان ریسک سیستماتیک قابل بررسی است.