MCHC در آزمایش خون به چه معناست ؟

MCHC در آزمایش خون

متوسط غلظت هموگلوبین (MCHC) یک شاخص آزمایشگاهی است که در آزمایش کامل شمارش خون (CBC) یافت می شود و متوسط غلظت هموگلوبین در حجم مشخصی از سلول های قرمز خون را نشان می دهد.

هموگلوبین ها به سلول های قرمز، رنگ می دهند و به همین دلیل غلظت بیشتری از هموگلوبین با MCHC بالا باعث می شود سلول ها رنگ تیره تری (هایپرکرومیک) داشته باشند و غلظت پایین MCHC باعث می شود سلول های خونی رنگ روشن تری داشته باشند (هیپوکرومیک).

حجم MCHC در آزمایش خون به تشخیص کم خونی کمک می کند اما این تشخیص در کنار شمارش گلبول قرمز خون (RBC) و دیگر شاخص های گلبول قرمز خون مثل MCH و RDW استفاده می شود.
علاوه بر نقش MCHC در بررسی اختلالات خونی، بررسی MCHC ممکن است حتی وقتی تعداد گلبول های قرمز خون نرمال است مفید باشد (در فردی که دچار کم خونی نیست)؛ این شاخص می تواند به پیش بینی پزشک بعد از یک حمله قلبی و … کمک کند.

دلایل تجویز آزمایش MCHC

از آنجایی که حجم متوسط غلظت هموگلوبین (MCHC) به عنوان قسمتی از آزمایش CBC انجام می شود، این آزمایش هم هر زمانی که آزمایش CBC تجویز شود انجام می شود.

این آزمایش ممکن است برای غربالگری معمول سلامت یا طی تشخیص و درمان یا برای پیگیری وضعیت بیماری های مختلف باشد.

دلایلی که ممکن است دکتر به طور مخصوص بخواهد MCHC را بررسی کند شامل موارد زیر است:

1. وقتی علائم کم خونی مثل خستگی، رنگ پریدگی یا گیجی در بیمار نشان داده شود.
2. وقتی پزشک به دنبال دلایل مختلف کم خونی باشد (وقتی شمارش گلبول های قرمز خون (RBC) و یا سطح هموگلوبین پایین باشد).
3. وقتی پیش شناختی از بعضی بیماری ها مثل حمله قلبی یا سرطان ریه در نظر گرفته شود.

MCHC در آزمایش خون نشانه چیست ؟

MCHC در آزمایش خون به معنای غلظت متوسط هموگلوبین خون، معیار غلظت هموگلوبین در گلبول ها است. از آنجایی که هموگلوبین مولکولی است که اکسیژن به آن متصل است، MCHC معیار میانگین ظرفیت حمل اکسیژن گلبول های قرمز جریان خون بدن است.

MCHC پایین (هیپوکرومیک) یعنی غلظت پایین تری از هموگلوبین ها در حجم مشخصی از گلبول های قرمز خون وجود دارد و به همین دلیل هموگلوبین ها ظرفیت کمتری برای حمل اکسیژن به بافت های بدن دارند.

MCHC نرمال (نورموکرومیک) یا بالا (هایپرکرومیک) یعنی ظرفیت حمل اکسیژن گلبول های قرمز خون نرمال است اما اگر تعداد گلبول های خون کافی نباشد ممکن است باز هم کمبود داشته باشد.

بیشتر بخوانید : LDL در آزمایش خون : تفسیر کامل کلسترول بد (LDL) در آزمایش چیست ؟

آزمایشات تکمیلی MCHC

علاوه بر MCHC، شمارش کامل خون اطلاعاتی مثل تعداد کل گلبول های قرمز خون (RBCs)، گلبول های سفید خون (WBCs) و پلاکت ها و همچنین دیگر شاخص های گلبول های قرمز خون را فراهم می کند:

• حجم متوسط گلبول های قرمز خون (MCV): MCV شاخص میانگین گلبول های قرمز خون است.
• دامنه پراکندگی گلبول های قرمز خون (RDW): RDW تعدادی است که تفاوت در اندازه گلبول های قرمز خون را نشان می دهد.
• متوسط غلظت هموگلوبین (MCH): MCH متوسط حجم هموگلوبین در هر گلبول قرمز خون را نشان می دهد.

علاوه بر این، ممکن است دیگر آزمایشات مثل اسمیر خون محیطی برای ریخت شناسی و شمارش رتیکولوسیت انجام شود و وقتی میزان آهن، ویتامین B12 و … بررسی شد ممکن است به روشن شدن اطلاعات بیشتر یافته شده در آزمایش CBC نیاز باشد.

سطح غیر طبیعی MCHC

سطح غیر طبیعی MCHC ممکن است در انواع مختلفی از کم خونی (آنمی نورموکرومیک) مثل موارد زیر طبیعی باشد:

• کم خونی ناشی از خونریزی
• کم خونی ناشی از بیماری های کلیوی
• کم خونی های ترکیبی
• کم خونی های چند گانه
• ضعف مغز استخوان
• کم خونی همولیتیک (انواع مختلف)

سطح پایین MCHC در آزمایش خون

دلایل سطح پایین MCHC خون

کمخونی با سطح پایین هموگلوبین مشخص می شود که ممکن است به دلایل شرایطی طبیعی مثل بارداری یا پیگیری یک رژیم با کمبود آهن باشد.

در مواردی نادر ممکن است کم خونی به دلیل بیماری های کشنده مثل سرطان باشد.

عواملی که باعث ایجاد کم خونی می شود عبارتند از:

• کاهش گلبول های تولید شده خون
• تخریب سریع تر از تولید گلبول های قرمز
• خونریزی

دلایل خونریزی شامل زخم، جراحت، انواع سرطان یا بواسیر است. خونریزی می تواند به دلیل اتفاقات طبیعی مثل اهدای خون مرتب و قاعدگی باشد.

انواع کم خونی های زیر به غلظت پایین هموگلوبین مربوط است.

1. کم خونی ناشی از فقر آهن: این شرایط می تواند به دلیل رژیم غذایی با کمبود آهن یا به دلیل ناتوانی در جذب آهن باشد. وقتی آهن کمی برای رشد گلبول های قرمز در دسترس باشد گلبول های قرمز کوچک تر و کم رنگ تر می شوند.
2. کم خونی وخیم: این نوع کم خونی می تواند به دلیل پیگیری رژیم غذایی با کمبود ویتامین B12 باشد. این کم خونی افرادی را هم که نمی توانند ویتامین B12 را جذب کنند تحت تاثیر قرار می دهد.
3. کم خونی آپلاستیک: این شرایط در اثر کاهش تعدادگلبول های خون، گلبول های سفید خون و پلاکت ها پیش می آید.
4. کم خونی همولیتیک: این نوع کم خونی وقتی پیش می آید که گلبول های قرمز خون قبل از پایان عمر خود در بدن از بین بروند و به سرعت توسط مغز استخوان جایگزین نشوند.

بیشتر بخوانید : mcv در آزمایش خون نشانه چیست ؟

سایر بیماری های مربوط به MCHC پایین

در مواردی نادر کم خونی ممکن است به دلیل شرایطی پیچیده مثل موارد زیر باشد:

• سرطان یا درمان سرطان خون
• ضعف مغز استخوان
• تومورهای گوارشی
• بیماری های کلیه و کبد
• اختلالات التهابی

بیماری های کلیوی ممکن است باعث کم خونی شود چون در صورت بروز کم خونی کلیه ها نمی توانند اریتروپوئیتین کافی تولید کنند.

اریتروپوئیتین هورمونی است که برای ساخت گلبول های قرمز خون به مغز استخوان سیگنال می فرستد.

شیمی درمانی برای معالجه سرطان هم ممکن است تولید گلبول های جدید قرمز خون را تحت تاثیر قرار دهد که منجر به کم خونی می شود.

بیماریهای زیر می توانند گلبول های قرمز خون را سریع تر از زمانی که می توانند تولید شوند تخریب کنند:

• بزرگ شدن طحال
• پورفیرى
• عفونت مجاری ادراری
• تالسمی
• واسکولیت
• همولیز یا خون کافت

علائم سطح پایین MCHC خون

غلظت تقریبی پایین هموگلوبین همیشه علائم قابل توجهی ندارد و ممکن است همیشه نشانه بیماری نباشد. بعضی از افراد تا زمانی که خونشان را مرتب آزمایش نکنند نمی دانند هموگلوبین پایینی دارند.

دیگر علائم قابل توجهی که ممکن است در اثر کم خونی بروز داده شود شامل موارد زیر می باشند:

• ضعف و خستگی
• تنگی نفس
• پوست و لثه های کم رنگ
• ضربان قلب سریع یا نا مرتب
• سردی دست و پاها
• سرگیجه یا سر درد
• ضعف در تمرکز
• درد قفسه سینه

این علائم به پزشک احتمال کم خونی را هشدار می دهد.

علائمی که ممکن است دلیل سطح پایین هموگلوبین خون باشد شامل موارد زیر می شود:

• گلبول های قرمز کمتر تولید شده در خون
• تخریب سریع تر از تولید گلبول های قرمز خون

تشخیص سطح پایین MCHC

شرایط اساسی مختلفی برای آنمی یا کم خونی وجود دارد. اولین گام در برنامه ریزی برای درمان کم خونی تشخیص نوع کم خونی و بررسی شدن آن است.

یک آزمایش MCHC پزشک را در مسیر درست درمان پیش می برد.

سطح پایین تر از حد نرمال MCHC (کم خونی)

1. مردان: هموگلوبین کمتر از 13.5 گرم در هر دسی لیتر (g/dL)
2. زنان: 12.0 گرم در هر دسی لیتر
3. کودکان: سطح نرمال هموگلوبین در کودکان نسبت به سنشان متفاوت است

پزشک ممکن است کمیت های زیر را هم بررسی کند:

1. ویتامین B12 و اسید فولیک یا ویتامین B9
2. فریتین (پروتئین آهن اندوز که در برخی بافت هاى بدن یافت می شود) و انباشتگی آهن

فولیک اسید و ویتامین B12 برای تولید گلبول های قرمز خون به بدن کمک می کنند. فری تین یک پروتئین آهن اندوز است در حالی که انباشتگی آهن میزان آهنی است که برای استفاده موجود است.

اگر خونریزی داخلی عامل کم خونی باشد ممکن است فرد به آندوسکوپی یا عکس برداری با اشعه ایکس احتیاج داشته باشد. در آندوسکوپی یک دوربین برای تشخیص دلایل احتمالی خونریزی در قسمت بالای مسیر گوارشی استفاده می شود.

جلوگیری از کم خونی با سطح پایین MCHC

از بعضی کم خونی ها می توان با پیگیری یک رژیم که دارای آهن، ویتامین B12 و ویتامین C برای تولید گلبول های سالم خون باشد پیشگیری کرد.

گوشت قرمز، گوشت ماکیان و غذاهای دریایی همگی منبع خوبی از آهن هستند. گیاهخوران و وگان ها احتمالا باید مصرف آهن را با انواع لوبیا، عدس، توفو (پنیر سویا) و نخود فرنگی افزایش دهند.

غذاها و خوراکی های حاوی آهن هم می توانند مفید باشند. غلات صبحانه، شیر سویا و آجیل و بعضی از برندهای آب پرتقال حاوی آهن هستند.

درمان کم خونی

درمان کم خونی ممکن است با تغییرات رژیمی، مکمل ها، داروها یا انتقالات خونی به نتیجه برسد. بعضی از این درمان ها ممکن است در بیمارستان انجام شود.

کم خونی ناشی از فقر آهن شدید ممکن است به تزریق خون، تزریق درون وریدی آهن یا انتقال خون احتیاج داشته باشد. هدف ترمیم میزان گلبول های قرمز خون، هموگلوبین و آهن است.

به طور میانگین، مردان بالغ روزانه به 8.7 میلی گرم (mg) و زنان بالغ به 14.8 میلی گرم آهن نیاز دارند. بعد از یائسگی زنان می توانند مصرف آهن را به 8.7 میلی گرم در هر روز کاهش دهند.

یک فرم ساختگی اریتروپوئیتین (مثل آمپول اریتروپوئیتین) از پروتئین اریتروپوئیتین انسان می تواند گاهی اوقات به جای انتقال خون استفاده شود. این دارو مغز استخوان را برای ساخت گلبول های قرمز و افزایش هموگلوبین تحریک می کند.

با اینکه به کار گرفتن این روش درمانی برای بعضی از کم خونی ها مثل کم خونی ناشی از شیمی درمانی مورد تایید سازمان غذا و دارو است تاثیر آن برای هر نوع کم خونی ثابت شده نیست.

با این حال برای جلوگیری از انتقالات خونی باز هم اگر لازم باشد تجویز می شود.

بیشتر بخوانید : علائم کم خونی داسی شکل چیست و چگونه درمان میشود ؟

دیدگاه کلی درباره سطح پایین MCHC

انواع مختلفی از کم خونی ها به آسانی درمان می شوند. بعضی از کم خونی ها ممکن است دوره طولانی داشته باشد اما با دارو و تغییرات رژیمی قابل کنترل است.

آزمایش MCHC می تواند به تشخیص پزشک در دلیل و شدت کم خونی کمک کند.

با اینکه سطح پایین هموگلوبین ممکن است به تشخیص کم خونی کمک کند اما درمان آن به عوامل مختلفی از جمله وضعیت کلی سلامت فرد و دیگر شرایط اساسی سلامت او بستگی دارد.

سطح بالای MCHC خون

دلایل MCHC بالای خون

1. کم خونی همولیتیک خود ایمنی: شرایطی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به گلبول های قرمز خود حمله می کند. گاهی اوقات ام سی اچ سی بالا به خودی خود گسترش می یابد اما این شرایط هم می تواند در کنار بیماری لوپوس یا لیمفوما پیش بیاید.
   همچنین می تواند نتیجه مصرف داروهایی خاص باشد.
2. کم خونی ماکروسیتیک: یک اختلال خونی است که در آن بعضی از گلبول های خون خیلی بزرگ تر از حد معمول است. گاهی اوقات کمبود ویتامین B12 می تواند دلیل کم خونی ماکروسیتیک باشد.
3. اسفروسیتوز ارثی: یک جهش ژنتیکی که باعث می شود غشای گلبول های قرمز خون آسیب پذیر شود. این شرایط معمولا از یکی از والدین به بچه انتقال پیدا می کند.
4. سوختگی شدید: سوختگی ها ممکن است فرد را دچار کم خونی همولیتیک و ام سی اچ سی بالا کند.
5. بیماری کبدی: کبد هموگلوبین ها را ذخیره و پردازش می کند به همین دلیل افرادی که بیماری کبدی دارند اغلب نوعی کم خونی هم دارند. اگر کبد آنها به گلبول های قرمز خون آسیب برساند ممکن است فرد MCHC بالا داشته باشد.
6. تیروئید پر کار: مشکلات تیروئیدی اغلب منجر به تغییراتی در گلبول های قرمز خون فرد می شود.
7. مصرف داروهای خاص: در مواردی نادر، میزان بالای MCHC در افرادی دیده می شود که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی یا شیمی درمانی مصرف می کنند.

علائم MCHC بالا در خون

MCHC بالا به خودی خود بیماری محسوب نمی شود اما ممکن است نشان دهنده یکی از بیماری هایی باشد که قبلا گفته شد.

علائم این بیماری ها متفاوت است. علائم کم خونی همولیتیک خود ایمنی که در اثر MCHC بالا پیش می آید ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خستگی
• بیماری یرقان
• ضعف
• رنگ پریدگی
• ناراحتی شکمی
• بزرگی طحال
• ضربان قلب سریع
• غش و ضعف

بعضی از علائم کم خونی ماکروسیتیک شبیه به کم خونی همولیتیک است اما موارد زیر هم ممکن است بروز داده شود:

• کاهش وزن
• کاهش اشتها
• موها و ناخن های شکننده
• اسهال
• مشکل در تمرکز
• مشکل در حافظه

علائم بیماری های کبدی اغلب شامل علائم معمول کم خونی است اما موارد زیر هم اضافه می شود:

• حالت تهوع
• استفراغ
• درد بالای سمت راست شکم

افراد مبتلا به اسفروسیتوز ارثی ممکن است علائم کم خونی داشته باشند و احتمال به وجود آمدن سنگ در کیسه صفرا هم وجود دارد. افرادی با MCHC بالا در خون به دلیل پر کاری تیروئید ممکن است موارد زیر را هم تجربه کنند:

• تعریق
• گرسنگی بیش از حد
• خستگی
• کاهش وزن
• تپش و لرزش
• بی قراری
• ضعف

درمان MCHC بالای خون

درمان MCHC بالا ممکن است به دلیلی زمینه ای بستگی داشته باشد.

پزشکان معمولا کم خونی خود ایمنی همولیتیک را با داروهای کورتیکواستروئید مثل پرد نیزون درمان کنند. در ابتدا، پزشکان یک دوز بالا تجویز می کنند و بعد به مرور زمان از آن کم می کنند.

برای کم خونی های شدید همولیتیک، پزشکان ممکن است برداشتن طحال را توصیه کنند. افزایش میزان ویتامین B12 و B9 می تواند به درمان افراد مبتلا به کم خونی ماکروسیتیک هم کمک کند.

افراد مبتلا به اسفروسیتوز ارثی هم می توانند از فواید مصرف این مواد مغذی استفاده کنند.

خوراکی هایی که منبع ویتامین B12 و فولیک اسید (B9) هستند شامل موارد زیر هستند:

• گوشت ماکیان
• تخم مرغ
• گوشت قرمز
• صدف
• عدس
• سبزیجات برگ دار با رنگ سبز تیره
• غلات کامل غنی شده
• مخمر غنی شده

اگر فرد اسفروسیتوز ارثی داشته باشد ممکن است پزشک موارد زیر را توصیه کند:

• انتقال خونی
• برداشتن طحال
• برداشتن کیسه صفرا

بیماری های کبدی اغلب با تغییراتی در سبک زندگی قابل کنترل است با این حال، ممکن است پزشک داروهایی به این منظور یا جراحی برداشتن بخشی از کبد را تجویز کند.

افرادی که دچار سوختگی شدید می شوند ممکن است برای جلوگیری از عفونت و شوک در صورت لزوم به درمان در بیمارستان نیاز داشته باشند. اگر سوختگی شدید دلیل MCHC بالا باشد دکتر احتمالا انتقال خون را تجویز می کند.

دیدگاه کلی درباره سطح بالا MCHC خون

دیدگاه کلی برای فردی با MCHC بالا بسته به دلیل اساسی که باعث بروز این شرایط می شود متفاوت است.

در بسیاری از موارد ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی ممکن است برای درمان کافی باشد. در بعضی موارد ممکن است شخصی به انتقال خون یا حتی جراحی نیاز پیدا کند.

هر فردی با سطح بالای MCHC باید با پزشک درباره عامل اساسی که می تواند به پایین آوردن سطح MCHC منجر شود صحبت کند.

بیشتر بخوانید:

خطرات بالا و پایین بودن آزمایش WBC خون

بالا و پایین بودن تست ESR در آزمایش خون نشانه چیست ؟

عوامل کاهش HDL در آزمایش خون چیست و چگونه افزایش میابد ؟

نتیجه گیری کلی:

بیشتر افراد می توانند سطح MCHC خون را با ایجاد تغییراتی در رژیمشان بهبود ببخشند. تزریق آهن ممکن است برای افراد مبتلا به اختلالاتی که از جذب آهن جلوگیری می کند مفید باشد. افراد دیگر ممکن است به انتقال خون مدام با خون سرشار از آهن نیاز داشته باشند.

افرادی که برای سطح غیر طبیعی MCHC خون به پزشک مراجعه می کنند باید در طول آزمایش و تشخیص، درباره آنچه می خورند و می نوشند با پزشک کاملا روشن صحبت کنند تا تشخیص و درمان تا حد ممکن به راحتی انجام شود.