کاربردهای درمانی داروی متوکسالن 

موارد مصرف و عوارض جانبی متوکسالن

متوکسالن (Methoxsalen) همراه با نور ماوراء بنفش کنترل شده (UVA) برای برگرداندن رنگ پوست در بیماران مبتلا به بیماری پوستی ویتیلیگو استفاده می‌شود. متوکسالن حساسیت پوست به نور UVA را افزایش داده و این ترکیب باعث افزایش تعداد سلول‌های تولید کننده رنگدانه (ملانوسیت‌ها) در پوست می‌شود.

اشکال دارویی: متوکسالن به صورت خوراکی و موضعی موجود است

مکانیسم اثر متوکسالن

متوکسالن یک مشتق پسورالن است و همان طور که از ساخت DNA ، تقسیم سلولی و ساخت و تخریب سلول‌های اپیدرم ممانعت می‌کند، ممکن است باعث افزایش فعالیت تیروزیناز در سلول‌های سازنده ملانین شود. رنگدانه‌سازی موفقیت‌آمیز نیازمند حضور ملانوسیت‌های فعال است.

فارماکوکینتیک متوکسالن

جذب متوکسالن از دستگاه گوارش خیلی متغیر است و پاسخ ضعیف برخی به درمان با این دارو ممکن است ناشی از جذب ناقص آن باشد، متوکسالن توسط اشعه ماوراء بنفش A با طول موج بلند (UVA) در محدوده طول موج 400-320 نانومتر(حداکثر اثر در 365 نانومتر) فعال شده است و در کبد متابولیزه می‌شود.

نیمه عمر متوکسالن در فرمولاسیون کپسول‌های ژلاتینی سخت 1/1 ساعت است و زمان لازم برای شروع اثر آن در درمان ویتیلگو حداکثر تا شش ماه، در درمان پسوریازیس تا 30 بار مصرف دارو(10 هفته یا بیشتر) برای حساسیت پوست به نور آفتاب تا یک ساعت و برای برنزه کردن پوست چند روز می‌باشد. 90-80 درصد این دارو طی هشت ساعت و 95 درصد آن طی 24 ساعت به صورت متابولیت از طریق کلیه‌ها 10-4 درصد آن از راه مدفوع دفع می‌شود. پیوند پرتئین دارو زیاد می‌باشد.

مقدار و موارد مصرف متوکسالن

خوراکی: بزرگسالان و کودکان با سن بیشتر از ۱۲ سال:

برای درمان ویتیلیگو مقدار mg/day۲۰ برای ۳-۲ بار در هفته (۴-۲ ساعت قبل از قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش) مصرف می‌شود. بین دفعات مصرف دارو حداقل ۴۸ ساعت فاصله لازم است. زمان اولیه قرار گرفتن در معرض آفتاب نباید از ده دقیقه برای پوست‌های گندم‌گون تجاوز نماید. ممکن است براساس میزان اریتم یا حساسیت پوست، هرروز پنج دقیقه به این زمان افزوده شود.

در مورد نور مصنوعی، زمان اولیه نباید از مصرف مدت زمانی که در نتیجه قرار گرفتن در معرض نور آفتاب باعث بروز اریتم می‌شود، تجاوز کند یا اینکه براساس حداقل مقدار سمیت نوری و دستورالعمل کارخانه سازنده دارو برای منابع خاصی از نور تنظیم شود

برای درمان مایکوزیس فونگوئیدز یا پسوریازیس مقدارmg/kg/day۰/۶ برای ۳-۲ بار در هفته (با حداقل ۴۸ ساعت فاصله بین دفعات مصرف) ۳-۲ ساعت قبل از قرار گرفتن در معرض نور براساس نوع پوست وپاسخ به درمان و همچنین بر حسب دستورالعمل کارخانه سازنده دارو برای استفاده از منابع خاصی از نور تعیین می‌شود.

مقدار مصرف دارو پس از ۱۵ بار تجویزمی‌تواند بهmg۱۰ براساس دستورالعمل کارخانه سازنده افزایش یابد دفعات استفاده از دارو را می‌توان به تدریج تا میزان لازم برای درمان نگهدارنده کاهش داد و مدت زمان قرار گرفتن در معرضUVA را براساس پاسخ بیمار به دارو تنظیم کرد.

موضعی: بزرگسالان:

مقدار کمی از لوسیون روی ضایعات ویتیلیگو مالیده می‌شود. مدت ۲-۱ دقیقه صبر کرده تا خشک شود و سپس مصرف دارو تکرار می‌شود. این عمل۲/۵-۲ ساعت قبل از قرار گرفتن در معرضUVA انجام می‌شود. متعاقب در معرض قرار گفتن، ضایعات باید با آب و صابون شستشو داده شوند و توسط یک کرم محافظ ضد افتاب محافظت شوند. زمان اولیه قرار گرفتن در معرض آفتاب نباید از یک دقیقه تجاوز نماید و این زمان با احتیاط زیاد می‌شود.

در مورد نور مصنوعی، زمان اولیه نباید از نصف مدت زمانی که در نتیجه تماس با افتاب باعث بروز اریتم می‌شود تجاوز کند و یا این که براساس حداقل مقدار سمیت نوری و دستورالعمل کارخانه سازنده برای منابع خاصی از نور تنظیم شود. درمان پیشنهادی کارخانه سازنده هفته‌ای یک بار است، با این حال برخی از پزشکان درمان در هر ۵-۳ روز را توصیه می‌کنند.

عوارض جانبی متوکسالن

بروز آب مراورید با مصرف دارو گزارش شده است، اما چنانچه به هنگام قرار گرفتن در معرض نور آفتاب یا اشعه ماوراء بنفش تا مدت 24 ساعت بعد از مصرف دارو از عینک‌های آفتابی جاذب UVA استفاده شود، خطر بروز این بیماری خیلی کاهش می‌یابد. علائم مصرف بیش از حد دارو یابیش از حد قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش شامل تاول زدن یا پوسته‌ریزی پوست، قرمزی و زخم شدن پوست وورم به ویژه در پا یا قسمت تحتانی ساق پا می‌باشد. عوارض شایعی مانند خارش پوست و تهوع نیز گزارش شده است.

پیری زودرس پوست ممکن است متعاقب درمان طولانی مدت با PUVB بروز نماید . این اثر دائمی است و مشابه قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید است. هپاتیت سمی نزد بیماران تحت درمان بامتوکسالن گزارش شده است، لیکن ارتباط آن با مصرف دارو روشن نمی‌باشد.

تداخلات دارویی متوکسالن

مصرف همزمان سیستمیک یا موضعی متوکسالن باسایر داروهای حساس‌کننده به نور مانند قطران زغال‌سنگ یا مشتقات آن، مدرهای تیازیدی، گریزئوفولوین، اسیدنالیدیکسیک، فنوتیازین‌ها، سولفونامیدها و تتراسایکلین‌ها می‌تواند باعث حساسیت بیشتر به نور شود.

مصرف همزمان فنوتیازین‌ها با متوکسالن به صورت سیستمیک ممکن است باعث تشدید آسیب فتوشیمیایی به مشیمیه، شبکیه و عدسی شود. مصرف همزمان متوکسالن با مواد غذایی حاوی فوروکومارین ماند لیمو، انجیر، جعفری، هویج فرنگی، خردل، هویج و کرفس به دلیل خطر بروز مسمومیت اضافی ناشی از نور توصیه نمی‌شود.

هشدار ها در مورد متوکسالن

1- در صورت وجود زالی، هیدرآ، کاهش رنگدانه‌سازی پوست با منشأ عفونی، لوپوس اریتماتوز حاد، پورفیری یا خشکی پوست، پیگمانتوز، آب مراورید، سابقه ابتلای به سرطان پوست، مصرف آرسنیک، یا درمان با داروهای سیتوتوکسیک، قطران زغال سنگ، اشعه ایکس و UVB باید با احتیاط مصرف شود.
2- مصرف متکوسالن و UVA در انسان باعث افزایش خطر بروز سرطان سلول‌های سنگفرشی پوست شده است.این خطر در بیماران دارای عوامل مساعدکننده از قبیل داشتن پوست نازک یا حساسیت مفرط، نور آفتاب، سابقه ابتلای به سرطان پوست، قرار گرفتن در معرض نور یونیزه کننده، قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور آفتاب یا سابقه درمان با قطران زغال‌سنگ و UVB به مدت طولانی و آرسنیک یا تماس موضعی با گاز خردل بیشتر می باشد.
3- منافع مصرف دارو در برابر مخاطرات آن موارد بیماری‌های زالی، هیدره آ یا لکودرما با منشأ عفونی، لوپوس اریتماتوز حاد و پورفیریایی که با افزایش حساسیت به نور همراه می‌باشد، باید سنجیده شود.

توصیه های دارویی متوکسالن

1- اثربخشی دارو ممکن است نیازمند 8-6 هفته زمان باشد، لذا نباید مقدار دارو یامدت قرار گرفتن در معرض اشعه را(به دلیل خطر بروز سوختگی‌های وخیم) افزایش داد.
2- چنانچه مصرف یک نوبت از دارو فراموش یا به تأخیر افتاد، برای برنامه‌ریزی مجدد درمان با نور، باید به پزشک مراجعه شود.
3- از قرار دادن پوست در معرض آفتاب (حتی از شیشه پنجره یا در روز ابری) برای حداقل 24 ساعت قبل از مصرف دارو و 8 ساعت پس از درمان بایدخودداری شود.
4- در طول روز (حتی در نور مستقیم) باید تا 24 ساعت پس از مصرف دارو از عینک آفتابی استفاده گردد و لب‌ها تا 15 ساعت بعد از درمان با مواد محافظت‌کننده در برابر آفتاب پوشانیده شوند.
5- بهتر است دارو بر نواحی محدودی از پوست استعمال شود و متعاقب قرار گرفتن در معرض آفتاب یااشعه ماوراء‌بنفش از روی پوست برداشته شود.
6- دارو با غذا یا شیر مصرف شود.

شرایط نگهداری متوکسالن

• دارو را از دسترس کودکان دور نگه دارید.
• دارو را در جایی خشک و خنک و به دور از گرما و تابش نور مستقیم نگه‌ دارید.

بیشتر بخوانید:

بهترین راه درمان بیماری پوستی ویتیلیگو چیست؟

تاثیر اعجاب انگیز قارچ گانودرما در درمان بیماری پیسی

علت بیماری پوستی ویتیلیگو چیست؟ آیا این عارضه قابل درمان است؟