همه چیز در مورد سرطان لنفوم غیر هوچکین

علت لنفوم غیرهوچکین

با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با سرطان لنفوم غیر هوچکین بیشتر آشنا شوید.

لنفوم ( Lymphoma)

گروهی از تومورهای یاخته‌های خونی است که از لنفوسیت‌ها به وجود می‌آید.گاهی واژهٔ لنفوم تنها به تومورهای سرطانی اشاره دارد و به همهٔ تومورها اطلاق نمی‌شود.نشانگان این بیماری شامل این موارد هستند: بزرگ شدن غدد لنفاوی که معمولاً بدون درد هستند، تب، تعرق، خارش، کاهش وزن، احساس خستگی و دیگر علائم.تعرق معمولاً در شب صورت می‌گیرد.

سیستم لنفاوی

این سیستم قسمتی از سازمان دفاعی بدن است که برای مبارزه بر علیه بیماریها تکامل یافته است. طحال، غدد لنفاوی، عروق لنفاوی، غده تیموس و مغز استخوان اجزای این سیستم اند. غدد لنفاوی اندامکهای کوچکی هستند که در مسیر عروق لنفاوی قرار گرفته، مسئول تصفیه جریان لنف می باشند. در این غدد، ویروسها، باکتریها و سایر مواد خارجی به دام افتاده، از ورود آنها به محیط درونی بدن جلوگیری می شود.سلولهای سیستم لنفاوی مسئول شناخت و تخریب ذرات بیماریزا هستند. این سلولها، لنفوسیت نامیده می شوند. لنفوسیتها در غده های لنفاوی، طحال و مغز استخوان تولید می شوند و سپس در تمام بدن جریان می یابند. لنفوسیتها شامل چند نوع اند که دو نوع اصلی آن، نوع B و نوع T نامیده می شوند. لنفوم حاصل بدخیم شدن این سلولها است.

لنفوم هوچکین

این بیمار اولین بار در سال 1832 توسط توماس هوچکین که یک پزشک انگلیسی بود شرح داده شد. دکتر هوچکین همچنین برای اولین بار تفاوت بین علائم و سیر بالینی لنفوم هوچکین و غیر هوچکین را به روشنی نشان داد. لنفوم هوچکین در سالهای قبل از 1970 سبب مرگ تقریباً تمام مبتلایان می شد. با تکامل روشهای درمانی، در حال حاضر این بیماری یکی از قابل درمان ترین بدخیمی هاست و قسمت عمده ای از بیماران مبتلا قابل علاج کامل هستند.

علت این بیماری مشخص نیست. ممکن است عواملی از محیط، خصوصیات ژنتیک فرد و همچنین عوامل عفونی در ایجاد بیماری دارای نقش باشند. سیر بیماری لنفوم از یک غده لنفاوی که بصورت پایدار بزرگ شده است شروع می شود. رشد این غده به آهستگی ادامه می یابد و به تدریج غدد اطراف خود را نیز درگیر می نماید. در موارد پیشرفته، با ورود سلولهای بدخیم به جریان خون، طحال، کبد و مغز استخوان نیز ممکن است درگیر شوند.

لنفوم هوچکین ممکن است در هر سنی بروز نماید. اما اکثر موارد در سالهای اول بلوغ (15 تا 40 سالگی) یا در میانسالگی (پس از سن 55 سال) دیده می شود. باید دانست که در 75% بیماران، علامت بیماری تنها بزرگ شدن غده لنفاوی بدون هیچ علامت دیگر است. از این رو، باید غدد لنفاوی بزرگ بدون درد، حساسیت و قرمزی که مدتی پایدار مانده باشد را جدی تلقی کرده، برای درمان آن به پزشک مراجعه نمود.

تشخیص این بیماری

با برداشت قطعه ای از غده غیر طبیعی و بررسی ساختمان سلولهای تشکیل دهنده آن با استفاده از میکروسکوپ انجام می شود. درمان این بیماری با شیمی درمانی ترکیبی از چند دارو، اشعه درمانی یا ترکیب آنها انجام شده، تقریبا در 90% موارد سبب شفای کامل بیمار می شود.این بیماری مجموعه ای از حدود 35 بیماری مختلف را تشکیل می دهد که همگی حاصل بدخیم شدن لنفوسیتهای طبیعی هستند. لنفومهای غیرهوچکین بر اساس اینکه از لنفوسیتهای B یا T منشاء گرفته باشند، به دو دسته بزرگ تقسیم می شوند.

در این گروهها، از بیماریهای به شدت تهاجمی و به سرعت کشنده تا بیماریهای دارای سیر کند چندین ساله دیده می شود. سیر طبیعی لنفوم غیر هوچکین از لنفوم هوچکین کمتر قابل پیش بینی است و این بیماری می تواند با سهولت بیشتری به نواحی خارج از غدد لنفی تهاجم یابد.پزشکان دربارۀ دلیل ابتلای یک فرد به لنفوم غیرهوچکین، و عدم ابتلای شخصی دیگر به آن چیز زیادی نمی‌دانند. اما بنابر تحقیقات، عوامل خطرزای خاصی احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش می‌دهند.

به‌طور کلی، عوامل خطرزای مربوط به لنفوم غیرهوچکین شامل این موارد است:

سیستم دفاعی ضعیف

ضعف سیستم دفاعی (مثلاً به‌دلیل ابتلا به یک بیماری ارثی یا مصرف داروهای خاصی که پس از پیوند عضو تجویز می‌شود)، خطر ابتلا به لنفوم غیرهوچکین را افزایش می‌دهد.

برخی عفونت‌های خاص

ابتلا به برخی از انواع عفونت‌ها خطر ابتلا به لنفوم غیرهوچکین را افزایش می‌دهد. با این حال، لنفوم غیرهوچکین مسری نیست یعنی امکان ندارد لنفوم غیرهوچکین را از کسی بگیرید.

در زیر عمدۀ عفونت‌هایی که خطر ابتلا به لنفوم غیرهوچکین را افزایش می‌دهند، آمده‌اند:

ویروس نقص سیستم دفاعی انسانی Human immunodeficiency virus) (HIV)

HIV ویروسی است که موجب بیماری ایدز(AIDS) می‌شود. خطر ابتلای کسانی که به عفونت HIV مبتلا هستند، به برخی از انواع لنفوم غیرهوچکین بسیار بیش‌تر از دیگران است.
ویروس اپشتاین- بار (EBV (Epstein Bar Virus: ابتلا به EBV را یکی از دلایل افزایش خطر ابتلا به سرطان لنفوم غیرهوچکین دانسته‌اند. در آفریقا، ابتلا به EBV را یکی از دلایل ابتلا به لنفوم بورکیت (Burkit) دانسته‌اند.

هلیکوباکتر پیلوری

هلیکوباکتر پیلوری، نوعی باکتری است که موجب زخم معده می‌شود. این باکتری خطر ابتلای فرد به لنفوم در غشای معده را نیز افزایش می‌دهد.
ویروس نوع ۱ لوسمی/ لنفوم سلول تی انسانی (HTLV-1 (Human T-Cell Lymphotropic Virus: ابتلا به HTLV-1، خطر ابتلای فرد به لنفوم وسرطان خون را افزایش می‌دهد.

ویروس هپاتیت سی

در برخی مطالعات به این موضوع پی برده‌اند که احتمال ابتلای به لنفوم در افرادی که به ویروس هپاتیت سی مبتلا هستند، بیش‌تر از دیگران است. برای پی-بردن به نقش ویروس هپاتیت سی در این میان، به تحقیقات بیش‌تری نیاز است.

سن

با اینکه سرطان لنفوم غیرهوچکین در افراد جوان نیز مشاهده شده است، احتمال ابتلا به این سرطان، با افزایش سن بیش‌تر می‌شود. بیش‌تر مبتلایان به لنفوم غیرهوچکین، بالای ۶۰ سال، سن دارند.محققان در حال بررسی چاقی مفرط و سایر عوامل خطرزای احتمالی مربوط به لنفوم غیرهوچکین هستند. کسانی که با سموم علف‌کُش‌ها یا برخی مواد شیمیایی خاص دیگر کار می‌کنند بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به لنفوم غیرهوچکین هستند. همچنین، محققان در پی بررسی ارتباط احتمالی بین استفاده از رنگ مو پیش از سال ۱۹۸۰ و لنفوم غیرهوچکین هستند.داشتن یک یا چند عامل خطرزا به معنای ابتلای قطعی فرد به لنفوم غیرهوچکین نیست. بیش‌تر افرادی که عوامل خطرزا دارند، هرگز به لنفوم غیرهوچکین مبتلا نمی‌شوند.

علائم لنفوم غیرهوچکین بطور کل علائم متعددی دارد:

1. غدد لنفاوی متورم و بدون درد در ناحیۀ گردن، زیربغل‌ها یا کشالۀ ران.
2. کاهش وزن بدون دلیل.
3. تب.
4. تعرق شبانۀ شدید.
5. سرفه، مشکلات تنفسی یا درد قفسۀ سینه.
6. خستگی و ضعفی که برطرف نمی‌شود.
7. وجود درد، تورم یا احساس اشباع شدن شکم.

بیش‌تر موارد، این علائم ناشی از سرطان نیستند. عفونت‌ها یا مشکلات دیگر مربوط به سلامتی نیز موجب بروز چنین علائمی می‌شوند. در صورت بروز هر یک از این علائم که ظرف مدت دو هفته برطرف نشود، باید به پزشک مراجعه کرد تا مشکلات مشخص و درمان شوند.نین علائمی می‌شوند. در صورت بروز هر یک از این علائم که ظرف مدت دو هفته برطرف نشود، باید به پزشک مراجعه کرد تا مشکلات مشخص و درمان شوند.

شاید هم برخی از این آزمایش‌ها و فرایندها را برای شما تجویز کند:

معاینۀ فیزیکی

پزشک گردن، زیربغل‌ها و کشالۀ ران شما را، در جست‌وجوی نقاط متورم، معاینه می‌کند. وی همچنین وجود تورم در طحال یا کبد شما را نیز بررسی می‌کند.

آزمایش‌های خون

در آزمایشگاه آزمایش شمارش کامل سلول‌های خون برای شما انجام می‌دهند تا تعداد گلبول‌های سفید خون را بررسی کنند. در آزمایشگاه سایر سلول‌ها و مواد موجود در خون – مانند لاکتات دی هیدروژناز (lactate dehydrogenase) (LDH)- را بررسی می‌کنند. لنفوم غیرهوچکین موجب افزایش میزان LDH می‌شود.عکس‌برداری از قفسۀ سینه با اشعۀ ایکس: از قفسۀ سینۀ شما با استفاده از اشعۀ ایکس عکس‌برداری می‌کنند تا بروز تورم در غدد لنفاوی یا سایر نشانه‌های لنفوم غیرهوچکین را در قفسۀ سینۀ شما بررسی کنند.

نمونه‌برداری

نمونه‌برداری تنها راه قطعی تشخیص لنفوم غیرهوچکین است. شاید پزشکتان یک غدۀ لنفاوی را به‌طور کامل بردارد (نمونه‌برداری کلی (escisional biopsy)) یا تنها بخشی از یک غدۀ لنفاوی را بردارد (نمونه‌برداری جزئی (incisional biopsy)). معمولاً نمی‌توان با استفاده از یک سوزن ظریف (مکش با استفاده از سوزن ظریف (fine needle aspiration)) به آن میزانی که برای آسیب‌شناس جهت تشخیص لنفوم غیرهوچکین کفایت کند، نمونه‌برداری کرد. برداشتن کامل یک غدۀ لنفاوی بهترین راه است. آسیب‌شناس از میکروسکوپ جهت بررسی وجود سلول‌های سرطانی در بافت استفاده می‌کند.

علائم اولیه لنفومهای غیر هوچکین مشابه لنفوم هوچکین با بزرگی غدد لنفاوی در نقاط مختلف بدن یا درگیری بعضی از اندامهای غیر از سیستم لنفاوی (درگیری مغز، پستان، بیضه،…) است. با پیشرفت بیماری، ارگانهای متفاوتی ممکن است درگیری پیدا کنند. تشخیص این بیماری نیز با بررسی میکروسکوپی قطعات بافت غیر طبیعی صورت می گیرد. درمان این طیف بیماریها نیز با ترکیبی از شیمی درمانی، اشعه درمانی یا هر دوی آنها صورت می گیرد. باید دانست که عاقبت لنفومهای غیر هوچکین به خوبی لنفوم هوچکین نیست اگرچه که هریک از انواع این بیماری دارای پاسخ به درمان و سیر متفاوتی از سایرین است.

چه انتطاراتی باید از پزشک داشته باشید

آزمایش‌ها و روش‌های مورد استفاده برای تشخیص لنفوم غیرهوچکین عبارتند از:

معاینه جسمانی. پزشک برای تعیین اندازه و وضعیت غدد لنفاوی و فهمیدن اینکه آیا کبد و طحال بزرگ‌شده، یک معاینه جسمانی انجام انجام خواهد داد.آزمایش خون و ادرار. آزمایش خون و ادرار ممکن است به رد احتمال عفونت یا بیماری‌های دیگر کمک کند.تصویربرداری. پزشک شاید آزمایشات تصویربرداری را به دنبال تومورها در بدن‌تان توصیه کند.

آزمایشات تصویربرداری شامل اشعه ایکس، توموگرافی کامپیوتری یا سی‌تی‌اسکن، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) و یا توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) می‌شود.برداشت نمونه از بافت غدد لنفاوی برای تست. پزشک شاید انجام بافت‌برداری از نمونه گره لنفاوی را برای تست و یا حذف آن توصیه کند. تجزیه و تحلیل بافت گره‌های لنفاوی در آزمایشگاه نشان خواهد داد که آیا مبتلا به لنفوم غیرهوچکین شده‌اید، در این صورت، به چه نوعی.

جستجو برای سلول‌های سرطانی در مغز استخوان. برای فهمیدن این که آیا بیماری گسترش یافته یا خیر، پزشک شاید درخواست نمونه‌برداری از مغز استخوان کند. این فرایند شامل وارد کردن یک سوزن به استخوان لگن برای به دست آوردن یک نمونه از مغز استخوان می‌شود.گزینه‌های درمانی پیش رو بر اساس نوع و مرحله پیشرفت لنفوم، سن شما و سلامتی کلی‌تان تعیین می‌شود.

درمان همیشه لازم نیست

اگر به نظر می‌رسد که لنفوم به‌آهستگی در حال رشد است (تنبل)، رویکردِ “صبر می‌کنم تا ببینم چه می‌شود” شاید گزینه مناسبی باشد. لنفوم تنبل که باعث هیچ علائم و نشانه‌هایی نمی‌شود تا سالها به درمان نیاز نخواهد داشت.تأخیر در درمان بدین معنا نیست که به حال خود تنها گذاشته می‌شوید. پزشک به احتمال زیاد هر چند ماه یکبار، برنامه معاینات منظمی را صورت می‌دهد تا بر وضعیت بالینی شما نظارت داشته باشد و اطمینان حاصل کند که سرطان در حال پیشرفت نیست.

اگر لنفوم غیرهوچکین تهاجمی باشد و یا باعث علائم و نشانه‌های بیماری شود، پزشک شاید شیوه درمانی خاصی را توصیه کند. گزینه‌های احتمالی عبارتند از:

شیمی‌درمانی. شیمی‌درمانی نوعی درمانی دارویی است که به صورت خوراکی یا تزریقی به فرد داده می‌شود تا سلول‌های سرطانی را نابود کند. داروهای شیمی‌درمانی هم می‌توانند به تنهایی تجویز شوند و هم در ترکیب با سایر داروهای شیمی‌درمانی و یا در ترکیب با شیوه‌های درمانی دیگر.
پرتودرمانی. پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی، مانند اشعه ایکس، برای کشتن سلولهای سرطانی و کوچک کردن تومور بهره می‌گیرد. در فرایند پرتودرمانی، برروی یک میز قرار و دستگاه بزرگی قرار می‌گیرید که تابش را به نقاط دقیقی از بدن‌تان هدایت می‌کند.

پرتودرمانی می‌تواند به تنهایی یا در ترکیب با سایر روش‌های درمان سرطان انجام شود.پیوند سلول‌های بنیادی. پیوند سلول‌های بنیادی به روشی اطلاق می شود که شامل دوزهای بسیار بالا از شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی با هدف کشتن سلول‌های لنفوم می‌شود، چون با دوز استاندارد نابود نمی‌شدند. پس از آن، سلول‌های بنیادی سالم خودتان و یا اهداکننده به بدن‌تان تزریق می‌شود تا در آنجا بتوانند سلول‌های خون جدید و سالم تشکیل دهند.

داروهایی که توانایی دستگاه ایمنی بدن را در مبارزه با سرطان بالا می‌برند. داروهای بیولوژیک به دستگاه ایمنی بدن کمک می‌کنند با سرطان مبارزه کند. ریتوکسیمات (Rituxan) نوعی آنتی‌بادی مونوکلونال است که به سلول‌های B متصل می‌شود و آنها را در برابر دستگاه ایمنی قابل‌مشاهده‌تر می‌کند تا بعد مورد حمله قرار بگیرند. ریتوکسیمات تعداد سلول‌های B، از جمله سلول‌های B سالم را کاهش می‌دهد، اما بدن سلول‌های جدید B سالم تولید می‌کند تا جایگزین شوند. سلولهای سرطانی B به احتمال کمتری عود می‌کنند.

داروهایی که به طور مستقیم تابش به سلول‌های سرطانی گسیل می‌کنند. داروهای درمان رادیودرمانیِ ایمنی از جنس آنتی‌بادی مونوکلونال ساخته شده‌اند که حامل ایزوتوپهای رادیواکتیو هستند. این شیوه فرصتی فراهم می‌آورد تا آنتی‌بادی به سلول‌های سرطانی متصل شود و پرتوها را به طور مستقیم به سلول‌ها بتاباند. دو داروی رادیودرمانیِ ایمنی عبارتند از ایبریتوموماب (Zevalin) ) و توسیتوموماب (Bexxar)که برای درمان لنفوم استفاده می‌شوند.

تشخیص سرطان می‌تواند بسیار گیج‌کننده باشد. به مرور زمان، راه‌هایی برای کنار آمدن با اضطراب و عدم‌اطمینان درباره سرطان پیدا می‌کنید. تا آن زمان، اقدام‌های زیر شاید مفید واقع شود:درباره بیماری لنفوم به اندازه کافی یاد بگیرید تا در مورد شیوه مراقبتی خود به‌خوبی تصمیم‌گیری کنید. از پزشک در مورد لنفوم غیرهوچکین از جمله گزینه‌های درمانی موجود بپرسید و اگر دوست داشتید، پیش‌بینی آینده بیماری را جویا شوید. همانطور که اطلاعات بیشتری درباره لنفوم غیرهوچکین کسب می‌کنید، اعتماد به نفس بیشتری در تصمیم‌گیری روی شیوه‌های درمانی پیدا خواهید کرد.

دوستان و اعضای خانواده را نزدیک نگه دارید. قوی نگه داشتن روابط کمک خواهد کرد راحت‌تر از لنفوم غیر هوچکین مراقبت کنید. دوستان و خانواده می‌توانند حمایت عملی که نیاز دارید مهیا کنند، مانند کمک به رسیدگی به کارهای خانه در صورتی که در بیمارستان بستری باشید. آنها همچنین زمانی حمایت عاطفی خواهند کرد که به خاطر سرطان سردرگم و مشوش شده‌اید.کسی را برای صحبت پیدا کنید. یک شنونده خوب بیابید که بتوانید امیدها و ترس‌هایتان را در میان بگذارید. این فرد شاید یکی از دوستان یا اعضای خانواده باشد.

توجه و درک از طرف مشاور، مددکار اجتماعی پزشکی، عضو روحانیت یا گروه حمایتی سرطان نیز مفید خواهد بود. از پزشک در مورد گروه‌های حمایتی در منطقه زندگی‌تان سوال کنید. همینطور دفترچه تلفن خود را مرور کنید و به جستجوی کتابخانه‌ها یا سازمان‌های مربوط به سرطان، مانند «موسسه ملی سرطان» یا «جامعه سرطان خون و لنفوم» در آمریکا بپردازید.

گردآوری شده مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی