همه چیز در مورد داروی ضد سرطان اگزالی پلاتین

معرفی داروی اگزالی پلاتین

اگزالی پلاتین (Oxaliplatin) یک داروی ضد سرطان است که باعث از بین رفتن سلول های سرطانی و یا کند شدن رشد تومور می شود. اگزالی پلاتین یک ترکیب حاوی پلاتینوم است مشابه با سیس پلاتین در درمان سرطان کولورکتال متاستاتیک این دارو همراه با فلورواوراسیل و اسید فولینیک تجویز می گردد. جهت درمان سرطان تخمدان نقش این دارو در دست بررسی است.این دارو هم مانند دیگر داروهای ضد سرطان دارای عوارض زیادی می باشد که در ادامه در مجله دلگرم به آن خواهیم پرداخت.

موارد مصرف اگزالی پلاتین

• اگزالی پلاتین به همراه فلوئورواوراسیل و اسید فولینیک در درمان سرطان متاستاتیک کولورکتال به کار میرود.
• اگزالی پلاتین همچنین برای سرطان کولون مرحله سوم و تومور اولیه کاملا برداشته شده کاربرد دارد.

مکانیسم اثر اگزالی پلاتین

اکسالی پلاتین در محلولهای فیزیولوژیک تحت واکنش های غیرآنزیمی به مشتقات فعال تبدیل می شود. در این رابطه، چندین گونه فعال به طور موقتی تشکیل می شوند که به طور کووالانس به ماکرومولکول ها متصل شده و پیوند متقاطع داخل زنجیره ای و بین زنجیرهای با DNA تشکیل می دهند که باعث مهار بازنویسی و تقسیم DNA میشود.

فارماکوکینتیک اگزالی پلاتین

بعد از تجویز داخل وریدی، اگزالی پلاتین به طور وسیعی در بدن توزیع شده و به طور غیر قابل برگشتی به گلبول های سرخ متصل می شود. دارو به طور وسیعی به ترکیبات فعال و غیرفعال متابولیزه شده و عمدتاً از راه ادرار دفع میشود.

مقدار و موارد مصرف اگزالی پلاتین

سرطان پیشرفته کولون و رکتوم به همراه 5-فلورواوراسیل و لوکوورین

• بزرگسالان: روز اول: mg/m2 85 اگزالیپلاتین در 250 تا 500 سی‌سی محلول دکستروز 5% به اضافه لوکوورین mg/m2 200 در محلول دکستروز 5% به صورت وریدی همزمان در مدت 120 دقیقه از طریق کیسه‌های جدا و استفاده از Y-line تزریق می‌شود. به دنبال آن 5- فلورواوراسیل mg/m2 400 در مدت 2-4 دقیقه تزریق وریدی شده و سپس mg/m2 600 فلورواوراسیل در 500 میلی لیتر دکستروز 5% در مدت 22 ساعت انفوزیون وریدی می‌شود.
• روز دوم: لوکوورین mg/m2 200 به صورت وریدی در مدت 120 دقیقه تزریق می‌شود. به دنبال آن 5- فلورواوراسیل mg/m2 400 در مدت 2-4 دقیقه تزریق وریدی شده و سپس mg/m2 600 فلورواوراسیل در 500 میلی لیتر دکستروز 5% در مدت 22 ساعت انفوزیون وریدی می‌شود.
• این سیکل هر دو هفته یک بار تکرار می‌شود.
• تنظیم دوز: در بیماران با اختلالات حسی ـ عصبی درجه 2 که به صورت مداوم باشد، دوزاژ دارو به mg/m2 65 کاهش داده می‌شود. در بیماران با اختلالات مداوم حسی ـ عصبی درجه 3 ، دارو باید قطع شود. در بیماران بهبود یافته از اختلالات درجه 3 یا 4 گوارشی یا خونی، دوزاژ دارو به mg/m2 65 کاهش داده می‌شود. همچنین دوز 5- فلورواوراسیل نیز به اندازه 20% کاهش داده می‌شود.

درمان کمکی در سرطان کولون درجه 3 در بیمارانی که تومور اولیه به صورت کامل در آنها برداشته شده به همراه 5- فلورواوراسیل و لوکوورین

• بزرگسالان: روز اول: mg/m2 85 اگزالیپلاتین در 250 تا 500 سی‌سی محلول دکستروز 5% به اضافه لوکوورین mg/m2 200 در محلول دکستروز 5% به صورت وریدی همزمان در مدت 120 دقیقه از طریق کیسه‌های جدا و استفاده از Y-line تزریق می‌شود. به دنبال آن 5- فلورواوراسیل mg/m2 400 در مدت 2-4 دقیقه تزریق وریدی شده و سپس mg/m2 600 فلورواوراسیل در 500 میلی لیتر دکستروز 5% در مدت 22 ساعت انفوزیون وریدی می‌شود.
• روز دوم: لوکوورین mg/m2 200 به صورت وریدی در مدت 120 دقیقه تزریق می‌شود. به دنبال آن 5- فلورواوراسیل mg/m2 400 در مدت 2 تا 4 دقیقه تزریق وریدی شده و سپس mg/m2 600 فلورواوراسیل در 500 میلی لیتر دکستروز 5% در مدت 22 ساعت انفوزیون وریدی می‌شود.
• این سیکل هر دو هفته یک بار برای مدت 6 ماه تکرار می‌شود.
• پیش درمانی با داروهای ضدتهوع با یا بدون دگزامتازون انجام می‌شود.

تنظیم دوز: در بیماران با سمیت عصبی درجه 2 که به صورت مداوم باشد، دوزاژ دارو به mg/m275 کاهش داده می‌شود. در بیماران بهبود یافته از اختلالات گوارشی درجه 3 یا 4، نوتروپنی درجه 4، یا ترومبوسیتوپنی درجه 3 یا 4 ، دوزاژ اگزالیپلاتین به mg/m275 و 5- فلورواوراسیل به mg/m2 300 تزریق وریدی بولوس و mg/m2 500 انفوزیون وریدی 22 ساعته کاهش داده می‌شود. تا هنگامی که تعداد نوتروفیلها به L / 109 × 5/1 یا بالاتر و تعداد پلاکتها به L / 109×75 یا بالاتر برسد، مصرف دوز دارو به تاخیر می‌افتد.

مصرف اگزالی پلاتین در دوران بارداری و شیردهی

D ( در این گروه از داروها، مطالعات و نتایج حاصل از آن بیانگر وجود خطر برای جنین انسان است. زمانی که استفاده از دارو برای زنان باردار اجتناب ناپذیر است و خطرات احتمالی پذیرفته شده است، پزشک دارو را تجویز می کند. )

• مصرف در بارداری: دارو به جنین صدمه می‌رساند. در هنگام مصرف این دارو از حاملگی جلوگیری شود.
• مصرف در شیردهی: مقدار ورود این دارو در شیر مشخص نمی‌باشد. استفاده مطمئن از این دارو در این دوران اثبات نشده است.

عوارض جانبی اگزالی پلاتین

• اعصاب مرکزی: گیجی، خستگی، تب، سردرد، بی خوابی، درد، نوروپاتی محیطی.
• قلبی ـ عروقی: درد قفسه سینه، ادم، فلاشینگ، ادم محیطی، ترومبوآمبولی.
• گوش، حلق، بینی، چشم: اشک ریزش غیر نرمال، خونریزی از بینی، فارنژیت، رینیت.
• دستگاه گوارش: درد شکمی، بی اشتهایی، یبوست، اسهال، سوء‌هاضمه، نفخ شکمی، ریفلاکس، تهوع، التهاب زبان، تغییر مزه، موکوزیت، استفراغ.
• ادراری ـ تناسلی: دیزوری، هماچوری.
• خون: آنمی، نوتروپنی تب دار، لکوپنی، ترومبوسیتوپنی.
• متابولیک: دهیدراسیون، هیپوکالمی.
• عضلانی ـ اسکلتی: آرترالژی، درد پشت.
• دستگاه تنفسی: سرفه، تنگی نفس، سکسکه، سمیت ریوی، عفونتهای تنفسی فوقانی.
• پوست: راش جلدی، آلوپسی، واکنشهای محل تزریق.
• سایر موارد: واکنشهای آلرژیک، آنافیلاکسی، سندروم دست و پا، لرز.

اثر اگزالی پلاتین بر آزمایشهای تشخیصی

ممکن است سطح کراتینین، بیلی روبین، AST و ALT را افزایش و سطح پتاسیم، هموگلوبین، نوتروفیل، گلبولهای سفید و پلاکتها را کاهش دهد.

مسمومیت با اگزالی پلاتین و درمان آن

• تظاهرات بالینی: ترومبوسیتوپنی، میلوساپرشن، تهوع و استفراغ شدید و سمیت عصبی.
• درمان: معمولا به صورت اقدامات حمایتی شامل هیدراسیون، ساپورت الکترولیتها و ترانسفیوژن پلاکتها می‌باشد.

تداخلات دارویی اگزالی پلاتین

• اگزالی پلاتین با تضعیف کننده های مغز استخوان و با واکسن های حاوی ویروس زنده تداخل دارد.
• توپوتکان، تراستوزوماب، ستوکسی ماب، ویتامین آ، ویتامین ای، کلوزاپین، دی سولفیرام، سیدوفوویر

موارد منع مصرف اگزالی پلاتین

• اگزالی پلاتین نباید در بیمارانی که از قبل به نوروپاتیهای حسی یا تضعیف استخوان مبتلا هستند یا در بیماران مبتلا به اختلالات شدید کلیوی تجویز شود.
• در صورت وجود حساسیت مفرط، اکسالی پلاتین نباید مصرف شود.

هشدارها در رابطه با مصرف اگزالی پلاتین

• آزمایشات نورولوژیک بایستی در طی دوره درمان با دارو، در فواصل منظم انجام شود و در صورت نیاز مقدار مصرف اکسالی پلاتین کاهش یابد.
• شمارش منظم خونی باید در طول دوره درمان انجام شده و دارو درمانی تا زمان بازیابی سلولهای خونی، نباید مجددا تکرار شود.
• در صورت انجام ایمیونیزاسیون، مراتب باید به پزشک اطلاع داده شود.
• بیمار باید از تماس با افراد مبتلا به عفونت خودداری نموده و در صورت بروز علائم تب و لرز، سرفه، یا خشن شدن صدا، کمر درد یا ادرار دردناک، فورا به پزشک مراجعه نماید.
• در صورت بروز تهوع، استفراغ، دهیدراسیون، سرفه یا اشکال در تنفس، باید فورا به پزشک اطلاع داده شود.
• در صورت مشاهده خونریزی یا کوفتگی غیر معمول، مدفوع سیاه و Tarry، خون در ادرار یا مدفوع یا لک ههای قرمز ته سنجاقی در پوست ، با ید فورا به پزشک اطلاع داده شود.
• در صورت بروز قرمزی، درد یا ادم در ناحیه تجویز اکسالی پلاتین، باید فورا به پزشک اطلاع داده شود .
• برای کنترل نوروپاتی حسی، از مصرف نوشیدنی های خنک، قطعه های یخ همراه با نوشیدنی ها، قرار گرفتن در هوای سرد و تماس با اجسام سرد باید اجتناب شود .
  در صورت قرار گرفتن در معرض هوای سرد، پوست باید پوشیده باشد و از تنفس عمیق خودداری شود .
  برای خروج اجسام از یخچال و فریزر، باید از دستکش استفاده شود. در ضمن نبایستی قطعات یخ را روی بدن قرار داد .
  در هوای گرم، از سرعت بالای کولرها نباید استفاده نشود.
• برای انجام اعمال دندانپزشکی با ید با پزشک خود مشورت شود. در استفاده از مسواک، نخ دندان و خلال دندان نیز باید احتیاط کنید.
• قبل از لمس کردن چشمان یا بردن دست ها داخل حفرات بینی، دستها باید شسته شوند.
• بیمار باید مراقب بریدگی های ناگهانی با اجسام تمیز باشد.
• از انجام فعالیت هایی نظیر ورزش که خطر ایجاد آسیب و کوفتگی دارد، باید خودداری شود.

نکات قابل توصیه به بیمار هنگام مصرف اگزالی پلاتین

• عوارض جانبی دارو برای بیمار توضیح داده شود.
• از تماس با سرما یا اجسام سرد مانند آب سرد یا قالب یخ خودداری کنید.
• چراکه می‌تواند نوروپاتی حاد محیطی را ایجاد کرده یا علائم آن را بدتر کند. نوشیدنی گرم مصرف کنید، لباس گرم بپوشید و مناطق در معرض مانند صورت، سر و دستها را بپوشانید. با پوشیدن روسری یا کلاه اسکی هوایی که وارد ریه می‌شود را گرم کنید. در هنگام لمس کردن اجسام سرد مانند غذای داخل فریزر، دستگیره‌های خارجی در، یا صندوق پستی، از دستکش استفاده کنید.
• در صورت ایجاد مشکل در تنفس یا شواهدی از واکنشهای آلرژیک مانند راش، کهیر، التهاب لبها و زبان یا سرفه ناگهانی به پزشک اطلاع دهید.
• همچنین در صورت بروز تب، شواهد عفونت، استفراغ پایدار، اسهال یا شواهد کم آبی (تشنگی، خشکی دهان، منگی و کم شدن ادرار) نیز به پزشک اطلاع دهید.
• مصرف در سالمندان: اسهال، کم آبی، هیپوکالمی و خستگی در بیماران مسن بیشتر اتفاق می‌افتد.
• مصرف در کودکان: سلامت و کارایی این دارو در کودکان اثبات نشده است.

بیشتر بخوانید:

تاکسول (پاکلیتاکسل) داروی ضد سرطان را بیشتر بشناسید

همه چیز در مورد داروی ضد سرطان دوکسوروبیسین

فواید شگفت انگیز مصرف کپسول حصا.آ (HESA- A)

گردآوری توسط بخش سلامت

مجله دلگرم