همه چیز در مورد داروی سوماتریپتان

آشنایی با داروی سوماتریپتان

سوماتریپتان (Sumatriptan) از داروهای ضدمیگرن است که باعث بهبود سردرد میگرنی حاد در بزرگسالان و سردردهای عروقی می‌شود. این دارو در اشکال مختلفی مثل قرص، کپسول و افشانه بینی وجود دارد.

سوماتریپتان برای درمان سردرد‌های میگرنی در بیمارانی به کار می‌رود که ضد درد‌ها و داروهای ضد التهاب های غیر استروئیدی قادر به تخفیف کافی درد در آنها نیستند .

نام تجاری: تریپتان

مکانیسم اثر سوماتریپتان

اثر تخفیف سردردهای میگرنی ممکن است به علت کاهش فعالیت اعصاب سروتونرژیک باشد. این دارو آگونیست‌ اختصاصی گیرنده 5-HT1D می‌باشد و احتمالا به علت انقباض عروق مغزی ناشی از تحریم این گیرنده موجب کاهش سردرد حاد می شود. همچنین این دارو قادر به کاهش آزادسازی نوروپیتیدها و سایرمیانجی‌های التهابی می‌باشد و به همین علت خروج پروتئین‌های پلاسما از عروق را کاهش می‌دهد.

فارماکوکینتیک سوماتریپتان

• جذب: زیست دستیابی ‌دارو به دنبال تزریق زیرجلدی، 97% از میزان تزریق شده است.
• زیست دستیابی دارو پس از مصرف خوراکی یا داخل بینی به‌طور متوسط به ترتیب 15 و 17 درصد است.
• پخش: این دارو ظرفیت اتصال پروتئینی پائینی دارد (حدود 21-14 درصد).
• متابولیسم: حدود 80 درصد از دارو در کبد، متابولیزه شده و عمدتاً به یک متابولیت ایندول‌استیک اسید غیر فعال تبدیل می‌شود.
• دفع: عمدتاً از طریق ادرار دفع می‌شود که بخشی از آن (22% ) به صورت ترکیب دست‌نخورده و بخش دیگری به فرم متابولیت ایندول‌استیک اسید می‌باشد. نیمه‌عمر حذف‌ دارو حدود 2 ساعت است.

موارد و مقدار مصرف سوماتریپتان

الف) حملات حاد میگرن (با یا بدون اورا).

بزرگسالان: فرم تزریقی دارو به میزان mg 6 از راه زیرجلدی مصرف می‌شود. حداکثر محدوده دوز توصیه شده انجام 2 تزریق 6 میلی‌گرمی در مدت زمان 24 ساعت است که بایستی دو تزریق با فاصله حداقل یک ساعت از همدیگر انجام ‌گیرد.

فرم خوراکی دارو ابتدا با مقدار mg 100-25 از راه خوراکی مصرف می‌شود. در صورتی که ظرف 2 ساعت پاسخ بالینی دیده نشود، می‌توان دوز دوم را به میزان mg 100-25 تکرار نمود. ممکن است با فواصل حداقل 2 ساعته به مصرف دوزهای بیشتری نیاز باشد. حداکثر مقدار مصرف مجاز mg 200 در روز می‌باشد.

فرم اسپری بینی را می‌توان با دوزهای 5، 10 یا 20 میلی‌گرم یک‌بار در روز مصرف نمود، می‌توان دوز دارو را پس از 2 ساعت تکرار کرد و حداکثر تا mg 40 در روز قابل استفاده می‌باشد. جهت دریافت یک دوز 10 میلی‌گرمی باید دوزها را به شکل 5 میلی‌گرم در هر کدام از مجاری بینی مصرف نمود.

ب) درمان حاد اپیزودهای سردرد خوشه‌ای.

بزرگسالان: مقدار mg 6 از راه زیرجلدی مصرف می‌شود. حداکثر مقدار توصیه شده 2 تزریق 6 میلی‌گرمی در 24 ساعت است که باید با فاصله حداقل یک ساعته تزریق شوند.

تنظیم دوز: در بیماران دچار نارسایی کبدی؛ تک‌دوز خوراکی نباید از 50 میلی‌گرم بیشتر مصرف شود.

مصرف سوماتریپتان در دوران بارداری و شیردهی

مصرف بارداری: این دارو برای جنین مضر می‌باشد و لازم است خانم‌های باردار و یا خانم‌هایی که قصد باردار شدن دارند، در طی درمان با این دارو حتماً در مورد خطرات و منابع دارو با پزشک خود مشورت کند.

مصرف در شیردهی: دارو در شیر ترشح شده و باید در دوران شیردهی با احتیاط مصرف شود.

عوارض جانبی سوماتریپتان

• اعصاب مرکزی: اضطراب، گیجی، خواب‌آلودگی، خستگی، سردرد، بی‌حالی، سرگیجه.
• قلبی – عروقی: فیبریلاسیون دهلیزی، وازواسپاسم شریان کرونر، انفارکتوس قلبی، احساس فشار یا گرفتگی در قفسه سینه، ایسکمی‌گذاری قلبی، فیبریلاسیون بطنی، تاکیکاردی بطنی.
• سر و گردن: اختلال بینایی، احساس ناراحتی در گلو، بینی، سینوس، دهان، فک و زبان.
• دستگاه گوارش: احساس ناراحتی شکمی، مشکل در بلع، اسهال، تهوع، استفراغ، طعم غیر طبیعی یا بد (با اسپری بینی).
• عضلانی – اسکلتی: کرامپ‌های عضلانی، درد عضلانی، درد گردن.
• تنفسی: التهاب مجاری تنفس فوقانی و تنگی نفس.
• پوست: تعریق بیش از حد، فلاشینگ، واکنش‌های محل تزریق(در تزریق زیر جلدی).
• سایر عوارض: احساس گرما یا گُرگرفتگی، احساس سوزش، سنگینی، احساس فشار یا گرفتگی، حس سرما و بی‌حسی.

مسمومیت با سوماتریپتان و درمان آن

در مصرف بیش از حد سوماتریپتان هیچ اطلاعات اختصاصی وجود ندارد. هر چند انتظار می‌رود که به دنبال مصرف بیش از حد، تشنج، ترمور، اریتم اندام‌ها، کاهش سرعت تنفسی، سیانوز، آتاکسی، میدریاز، واکنش‌های محل تزریق و پارالیز اتفاق بیفتد.

لازم است در صورت بروز علائم بیماران تا مدت حداقل 10 ساعت از شروع علائم تحت نظر باشند. اثر همودیالیز یا دیالیز صفاقی بر سطح سرمی سوماتریپتان مشخص نیست.

موارد منع مصرف و احتیاط در رابطه با سوماتریپتان

در موارد حساسیت مفرط به دارو یا سایر اجزاء فرمولاسیون، در کسانی که سابقه ، علائم یا نشانه‌های ا یسکمی قلبی دارند، سندرم‌های عروق مغزی (مانند استروک یا حملات‌گذرای ایسکمیک) یا عروق محیطی (مثل بیماری‌های ایسکیمیک روده‌ای)، بیماری‌های قلبی عروقی زمینه‌ای شامل آنژین، انفارکتوس قلبی و ایسکمی قلبی بدون علامت، هایپرتانسیون کنترل نشده، مصرف ظرف 24 ساعت از استفاده یک آگونیست سروتونین یا داروهای حاوی ارگوتامین، استفاده در طی 14 روز از درمان مهارکننده‌های MAO و نارسایی شدید کبدی منع مصرف دارد.

لازم است مصرف دارو در بیمارانی که در معرض خطر بیماری عروق کرونر قرار دارند (مانند CAD؛ خانم‌های یائسه یا مردان بالای 40 سال) یا در کسانی که عوامل خطرسازی همچون هایپرتانسیون، هایپرکلسترولمی، چاقی مفرط، دیابت، مصرف دخانیات یا سابقه فامیلی، مشکلات عروقی دارند با احتیاط صورت گیرد. مصرف دارو در خانم‌های باردار و در سنین باروری با احتیاط مصرف شود.

ملاحظات اختصاصی سوماتریپتان

1- نباید از این دارو جهت کنترل میگرن بازیلار یا همی‌پلژیک استفاده شود. اثربخشی و بی‌خطر بودن دارو جهت کنترل سردرد خوشه‌ای که عمدتاً در افراد مسن‌تر و مردان اتفاق می‌افتد ، به اثبات نرسیده است.
2- این دارو قابل تزریق به شکل داخل وریدی نیست، چرا که می‌تواند منجر به بروز وازواسپاسم کرونر گردد.
3- اسپری بینی دارو به خوبی تحمل می‌شود؛ هر چند عوارض جانبی با سایر فرم‌های دارویی اتفاق می‌افتد.
4- پاسخ بیماران به اسپری بینی، متغیر می‌باشد. انتخاب دوز بسته به بیمار بر این اساس صورت می‌گیرد که منافع دوز 20 میلی‌گرمی در مقابل احتمال بروز عوارض جانبی سنجیده شود.

نکات با اهمیت در رابطه با سوماتریپتان

• سوماتریپتان تزریقی ظرف پنج دقیقه بعد از تزریق تاثیرات خود را نشان می دهد. سوماتریپتان خوراکی ظرف 10 تا 20 دقیقه اثربخشی اش را نشان می دهد.
• سوماتریپتان تزریقی برای افراد زیر 18 سال تایید نشده است.
• سوماتریپتان در درمان حاد میگرن با یا بدون اورا در افراد بالغ موثر است.
• از آن جایی که سوماتریپتان به سرعت تاثیر می کند می تواند نیاز به استفاده از مسکن ها را کاهش داده و به فرد امکان می دهد سریع تر به فعالیت های روزمره بازگردد.
• افزایش دوز سوماتریپتان ریسک بروز تاثیرات جانبی را افزایش می دهد. متخصصین مطمئن نیستند سوماتریپتان 100 به اندازه قرص سوماتریپتان 50 موثر باشد.
• داروی سوماتریپتان نباید در میگرن های بازیلار و همی پلژیک استفاده شود.
• مصرف بیش از 200 میلی گرم سوماتریپتان در طول 24 ساعت مناسب نمی باشد.
• ریسک بروز سندرم سروتونین از عوارض سوماتریپتان محسوب می شود. در صورت بروز علائم این سندرم مصرف سوماترپیتان باید قطع شود.
• سوماتریپتان ممکن است در درمان افسردگی، به عنوان دارویی نارکوتیک و یا به منظور پیشگیری از تهوع و استفراغ نیز به کار رود.

نکات قابل توصیه به بیمار در طول مصرف سوماتریپتان

1- بیمار می‌تواند در هر زمانی از حمله میگرن دارو را مصرف کند، ولی شروع زود هنگام دارو در آغاز علائم توصیه می‌شود. در صورتی که علائم برگشت کند، می‌تواند دوز دوم را نیز تزریق نماید. نباید در 24 ساعت بیش از 2 تزریق مصرف شده و بایستی بین تزریق‌های انجام شده حداقل یک ساعت زمان باشد. به دنبال تزریق، در محل انجام تزریق درد و قرمزی ایجاد می‌شود که معمولاً کمتر از یک ساعت طول می‌کشد.
2- این دارو تنها در حملات میگرن و درمان علائم آن کاربرد دارد و جهت پیشگیری یا کاهش تعداد حملات میگرن کاربردی ندارد.
3- در صورتی که به دنبال مصرف دوز اول اسپری بینی پاسخ کافی دیده نشود، بهتر است بیمار قبل از تجویز دوز دوم با پزشک خود مشورت کند.
4- در صورت بروز درد قفسه سینه مداوم یا شدید بلافاصله مراجعه نماید. در صورت بروز درد و گرفتگی گلو، خس‌خس سینه، راش، کهیر یا تورم پلک‌ها، صورت و لب مصرف دارو را قطع نموده و به پزشک خود اطلاع دهد.
5- مصرف در کودکان: اثربخشی و بی‌خطر بودن مصرف دارو در کودکان به اثبات نرسیده است

توصیه های دارویی سوماتریپتان

1. قرص باید به طور کامل بلعیده و از شکستن ، خرد کردن و جویدن آن خودداری شود.
2. در صورت دراز کشیدن بیمار در یک اتاق تاریم و ساکت، تأثیر دارو بیشتر خواهد شد.
3. اگر با یک بار مصرف بهبودی حاصل نشد، از مصرف مقادیر اضافی خودداری و باید از داروهای جایگزین استفاده شود. در صورت عود سردرد بعد از بهبودی اولیه می‌توان مقادیر اضافی تجویز نمود.
4. بین دفعات مصرف سوماتریپتان باید 7-5 روز فاصله داشته باشد.

داروهای هم گروه سوماتریپتان

• آلموتریپتان مالات
• التریپتان
• فروواتریپتان
• ناراتریپتان
• ریزاتریپتان
• زولمی تریپتان

بیشتر بخوانید:

داروهای گیاهی مناسب میگرن درد

درمان سر درد های عصبی و میگرن با طب سنتی و گیاهان دارویی

رفع سردردهای میگرنی با اسپری میگرن کات