همه آنچه که باید در مورد کیست هیداتیک بدانید

در مورد کیست هیداتیک بیشتر بدانید.

با دلگرم همراه باشید تا در مورد علائم و راه های پیشگیری از کیست هیداتیک بیشتر بدانید.

مقدمه در مورد کیست هیداتیک

بیماری هیداتیدوز یکی از مهمترین و قدیمی ترین بیماری های مشترک انسان و دام می باشد.که عامل آن یک نوع انگل از دسته کرمهای پهن بنام Echinococcus granulosus می باشد

.یکی از خطرناکترین بیماریهای قابل انتقال از حیوانات به انسان است واژه هیداتیس به معنی یک قطره آب است بیماری توسط نوزاد یک انگل روده ای سگ که وارد بدن انسان و دام می شود بروز می کند.کرم بالغ در روده سگ و نوزاد در بدن انسان و حیوانات اهلی نشخوارکننده زندگی می کند.عامل ایجاد بیماری مرحله نوزادی انگل اکینوکوکوس گرانولوزوس است.

چرخه زندگی انگل کیست هیداتیک

چرخه زندگی این انگل بین سگ سانان و گیاهخواران تکمیل می شود. کرم بالغ در روده کوچک گوشتخواران مخصوصا سگ ها زندگی می کند و تخم های خود را از طریق مدفوع به محیط بیرون می رساند. تخم های دفع شده در مدفوع سگ بلافاصله برای دام و انسان آلوده کننده است.

گوسفند، گاو و بز نیز به هنگام چریدن و خوردن علف های آلوده تخم های اکینوکوک را همراه علوفه آلوده وارد دستگاه گوارش خود می کنند و تخم ها پس از ورود به دستگاه گوارش میزبان باز شده و جنین قلابدار به درون بافت روده مهاجرت نموده و از طریق عروق روده یا مجاری لنفاوی، به کبد می رسند.

تعدادی از آنها در کبد می مانند و تعدادی به ریه می رسند، تعداد کمتری نیز به سایر ارگانها مانند کلیه، طحال، عضلات و مغز حمل می شوند در این مرحله انگل پس از استقرار در بافت شروع به رشد و نمو کرده و طی چند ماه کیست های در اندازه های مختلف ایجاد می کنند حال درصورتی که سگ سانان از احشاء آلوده به این کیست نشخوار کنندگان تغذیه نمایند دوباره سیکل بیماری تکرار می شود.

یک مشکل اقتصادی و بهداشتی برای کشور هایی است که بیماری بصورت بومی در آن جا وجوددارد .پراکندگی انگل در سطح جهان وسیع بوده ولی شایعترین مناطق درگیر ساحل مدیترانه، جنوب روسیه -شمال ایران-استرالیاوبلغارستان میباشد. روده سگ و حیوانات دیگر مثل گرگ و گربه سانان مخزن اصلی کرم بالغ است در روده سگ کرم بالغ تخم ریزی می کند تخم ها دارای چند لایه و لایه هااز جنس کراتین و نسبت به تغییرات محیط بسیار مقاوم و می توانند .

در 2 درجه سانتی گراد به مدت 2 سال و در طبیعت بر حسب درجه حرارت و شرایط جوی بین 3تا8ماه زنده بمانند.هر 7 تا 14 روز یکبار تخمها توسط سگ تولید و دفع می شوندتخمها توسط نشخوارکنندگانی مثل گوسفند خورده می شود در روده گوسفند جنین داخل تخم کمی تمایز پیدا می کند واین تخم قدرت نفوذ در دیواره روده راپیدا میکند.

در این حالت بنام oncospheres نامیده میشود. بعد از نفوذ وارد جریان خون شده و به قسمتهای مختلف بدن مهاجرت می کند ولی مهمترین جاهایی را که انتخاب میکند کبد وریه است.در 75 درصدموارد کبد درگیر می شود. در 80 درصد موارد تنها یک کیست در یک ارگان تشکیل می شود.

ولی در 20 درصد موار کیستهای متعدد در یک یا چند ارگان تشکیل می شود.در محلهای جدید این انگلهابیشتر تغییر شکل می دهند و تبدیل به فرم لارو میشوندکه این فرم بنام larval
echinococcal cys نامیده می شود.

در این حالت این انگل قدرت تکثیر غیر جنسی پیدا میکند و انگلهای جدید که به این روش بوجود می آید بنام protoscolices نامیده می شود. در این زمان گوشت آلوده به انگل اگر توسط سگ خورده شود protoscolices به دیواره روده سگ می چسبد و بعد از 40 تا 50 رور تبدیل به کرم بالغ شده و شروع به تخم ریزی می کند و
بدین ترتیب سیکل مجدد تکرار می شود.

اهمیت بیماری کیست هیداتیک

پراکندگی انگل در سطح جهان وسیع بوده ولی شایعترین مناطق درگیر ساحل مدیترانه، جنوب روسیه ، ایران، استرالیا وبلغارستان میباشد. میزبانان اصلی آن گوشتخواران بویژه سگ سانان هستند اما انگل در سایر حیوانات اهلی و وحشی از جمله گاو، گوسفند، روباه، خوک و شتر نیز دیده می شود.

علائم بیماری کیست هیداتیک

پس از بلع تخم هر اندامی از بدن می تواند محلبوجود آمدن کیست باشد و بسته به اینکه در چه اندامی کیست ایجاد شده اختلال درعملکرد همان عضو را داریم.

کیست های ریوی و کبدی شایع تر هستند. علایم این بیماری از دردساده در محوطه راست شکمی گرفته تا تنگی نفس ، سرفه های خشک، عفونتهای ثانویه بدنبال پاره شدن کیست در اعضای داخلی و شوک آنافیلاکسی متغییر است گاهی تعداد این کیست ها به حدی در کبد افزایشمی یابند که موجب از کار افتادن کبد خواهد شد که در صورت درمان نشدن منجر به مرگ می شود.

علائم این بیماری بستگی به محل استقرار کیست (کبد، ریه، مغز، استخوان) ، بزرگی کیست و موقعیت کیست دارد. به عنوان مثال در مغز و چشم سریعاً ایجاد علامت می کند در حالیکه در کبد سالها طول می کشد تا ایجاد علامت نماید.

در حال حاضر جراحی کیست های هیداتیک در انسان تنها راه اساسی معالجه بیماری است اما این بیماری به راحتی از طریق جلوگیری از کشتار دام به روش غیر بهداشتی، کنترل تعداد سگهای ولگرد، درمان مستمر سگهای گله، جلوگیری از ورود سگهای ولگرد به زمینهای کشاورزی و آموزش همگانی مردم به پیشگیری و کنترل این بیماری قابل پیشگیری است.

نکات ساده پیشگیری از این بیماری

1- رعایت بهداشت فردی و محیط
2- ضد عفونی نمودن سبزیجات با توجه به اینکه سبزیجات،صیفی جات و میوه های بوته دار زمینی مثل توت فرنگی از عمده ترین فاکتورهای آلودگی به تخم این انگلمی باشند حتما باید قبل از مصرف به خوبی با آب شستشو گردیده و برای اطمینان از جداشدن تخم انگل از سبزیجات، چند قطره مایع ظرفشوپی به داخل ظرف شستشو اضافه شود،سبزیجات چند لحظه در داخل آب تکان داده شود تا آب کف نماید.

درمان کیست هیداتیک

بیماری تنها راه درمان بیماری در انسان عمل جراحی و خارج کردن کیست از داخل بدن است که آن هم بایستی با ظرافت خاصی انجام شود زیرا اگر در هنگام جراحی مایع موجود در کیست ها و یا قطعاتی از آن در بدن پخش شود شوک شدید یا کیست های ثانویه و جدید ایجاد می گردد.

گاهی به علت گسترش کیستها در اعضاء مختلف بدن و یا وجود کیست درمنطقه حساس و خطرناک که دسترسی و عمل جراحی آن مشکل است از داروی آلبندازول جهت درمان استفاده می شود ضمناً‌بعد از عمل جراحی نیز برای حذف کامل کیستها از داروی فوق استفاده می گردد.

داروی فوق با دوز 400میلیگرم هر 12 ساعت 3دوره چهار هفته ای میدهیم و بین هر دوره دو هفته دارو نمیدهیم.از داروهای دیگر مورد استفاده مبندازولو Praziquantel (به عنوان داروی کمکی)را میتوان نام برد.

• پیشگیری و کنترل: با توجه به میزان بالای آلودگی در دامها چنانچه در هنگام ذبح اندامهای آلوده در دسترس سگها قرار گیرد چرخه انتقال بیماری برقرار و سالیانه دهها نفر گرفتار این بیماری می گردند
• آموزش بهداشت:آگاه نمودن مردم در زمینه استفاده از سبزیجات به نحوی که سبزی باید کاملاً با مواد ضدعفونی کننده شسته و بعد مصرف گردد.
• کسانی که دارای سگ خانگی و گله هستند، می بایست تماس محدودی با آنها داشته باشند.(زیرا موی بدن آنها ممکن است به تخم انگل آلوده باشد.)نگهداری این حیوانات باید تحت نظر دامپزشک با معاینه دوره ای مرتب و استفاده از داروهای ضد انگل همراه باشد و از لمس کردن آنها نیز خودداری گردد.
• از کشتار حیوانات(گاو، گوسفند و بز ) در خارج از کشتارگاه اکیداً خودداری شود و این کار باید در کشتارگاههای بهداشتی صورت پذیرد.ضمناً مردم در این خصوص همکاری لازم را باید معمول دارند و از خرید گوشت و فراورده های دامی که معاینه نشده و مهربهداشتی ندارند خودداری کنند.
• بازرسی لاشه و اندام ها در موقع کشتار، ضبط و معدوم نمودن اندام های آلوده به کیست به نحوی که اندام آلوده از دسترس سگ دور نگه داشته شده و حتماً سوزانده و یا دفن بهداشتی گردند.
• . مبارزه با سگ های ولگرد شامل معدوم نمودن آنها از طرق مختلف و همچنین جمع آوری و دفن صحیح زباله نقش مهمی در کاهش جمعیت سگ ها و مبارزه با این بیماری و سایر بیماری هایی که از طریق سگ به انسان منتقل می شود را خواهد داشت.
• آموزس به مردم در مورد اهمیت شستشوی دستها با آب و صابون .

نکته :یکی از اشتباهاتی کهدر موقع شستشوی سبزیجات وجود دارد این است که بعد از شستشو ،کل ظرف محتوی سبزیجاترا روی آبکش میریزند که با این کار تخمهای انگل ته نشین شده در داخل ظرف دوباره رویسبزیجات پخش میشود،باید سبزیجات را از سطح آب برداشته شوند و آب باقیمانده دورریخته شود.

• در صورتی که سگ دارید داروهای ضد انگلی به سگها داده و برای آنها شناسنامه تهیه نمایید و هر چند وقت یکبار آنها به دامپزشک ببرید.
• اگر کشتار دام مثل قربانی کردن و نذری دارید در صورت مشاهده کیست های کبدی در گاو و بخصوص گوسفند هرگز آنها را پاره نکنید چون باعث کیست هیداتیک چشمی در انسان میشوند و همچنین کبد حیوان را بطور بهداشتی دفن کنید چون اگر سگی این احشاء آلوده را بخورد دوباره سیکل انگل تکرار می گردد.
• محصور نمودن مزراع و جلوگیری از ورود سگ ها به آنها
• عدم تماس با سگ ها