هر آنچه باید در مورد قرص اگزازپام بدانید!
موارد مصرف قرص اگزازپام
اگزازپام یکی از داروهای ضد اضطراب است که معمولا برای درمان بیخوابی، اضطراب و از بین بردن علائم محرومیت از الکل تجویز می شود. این دارو به دلیل ماهیت آن، شدیدا اعتیاد آور بوده و هرگز نباید خودسرانه مصرف یا ترک شود. به علاوه مصرف این دارو دارای عوارضی است که ممکن است برای فرد خطرناک باشد. تجویز این دارو کاملا به عهده پزشک بوده و او با توجه به میزان مشکل و شرایط بدنی بیمار، دوز و مقدار خاصی را تجویز می کند.
اسامی تجاری: Ox-Parn, Serax, Zepex
مکانیسم اثر اگزازپام
اگزازپام اثرات مهاری گابا را افزایش می دهد. به این ترتیب تاثیرات آرام بخش بودن و خواب آور بودن اگزازپام مشخص می شود. سیستم عصبی مرکزی را در دستگاه لیمبیک و ساب کورتیکال تضعیف می کند.
فارماکوکینتیک اگزازپام
- اگزازپام با پروتئین های پلاسما باند می شود.
- اگزازپام جذب گوارشی خوبی دارد.
- اگزازپام مدت اثر 6 الی 12 ساعته دارد.
- اگزازپام دفع ادراری دارد.
پیش از مصرف اگزازپام
- از مصرف بیش از اندازه یا طولانی تر از مدت توصیه شده توسط پزشک جدا خودداری کنید.
- درصورت داشتن حساسیت نسبت به اگزازپام و یا استفاده از سایر بنزودیازپین ها مانند (آلپرازولام، دیازپام، لورازپام، میدازولام و…) نباید از این دارو استفاده کنید.
- برای حصول اطمینان از مضر نبودن مصرف اگزازپام، درصورت داشتن هریک از موارد زیر پزشک را در جریان بگذارید:
- سابقه افسردگی، بیماری های روانی، افکار و رفتار های مرتبط با خودکشی
- سابقه اعتیاد به الکل یا مواد مخدر
- بیماری کبدی یا کلیوی
- مصرف داروهای حاوی مخدر
اگر باردار هستید نباید از اگزازپام استفاده کنید. این دارو میتواند سبب بروز نقایص مادرزادی شود. همچنین کودک شما میتواند نسبت به این دارو عادت کرده شود. این وضعیت میتواند سبب بروز علایم ناشی از ترک دارو در نوزاد شود. نوزادانی که با اعتیاد به یک دارو به دنیا می آیند ممکن است هفته ها به مراقبت های پزشکی نیاز داشته باشند. اگر باردار هستید و یا قصد باردار شدن دارید به پزشک اطلاع دهید. درطول مصرف اگزازپام برای جلوگیری از بارداری، از روش های موثر در پیشگیری از حاملگی استفاده کنید.
مقدار و موارد مصرف اگزازپام
اضطراب و تنش خفیف تا متوسط
اگزازپام 10 میلی گرم یا 15 میلی گرم به طور روزانه سه تا چهار بار استفاده می شود. در سالمندان 10 میلی گرم اگزازپام خوراکی سه بار در روز سپس تا 15 میلی گرم می توان دوز اگزازپام را سه تا چهار بار در روز افزایش داد.
محرومیت از الکل و اضطراب شدید
15 تا 30 میلی گرم اگزازپام روزی سه تا چهار بار تجویز می شود.
نکات با اهمیت در رابطه با اگزازپام
- ساختار شیمیایی اگزازپام شبیه به دیازپام می باشد. به عبارتی تفاوت اگزازپام و دیازپام در این است که اگزازپام متابولیت کوتاه اثر دیازپام محسوب می شود.
- عوارض قرص اگزازپام در مقایسه با دیازپام کمتر است اما فعالیت ضد تشنج آن به اندازه دیازپام قوی نیست.
- تاثیرات خواب آور اگزازپام کمتر از بقیه بنزودیازپین هاست.
- عملکرد اگزازپام در مقایسه با سایر بنزودیازپین ها کوتاه اثر تر می باشد.
موارد منع مصرف اگزازپام
- حساسیت شدید به دارو
- گلوکوم
- کما
- سایکوز
- مسمومیت حاد با الکل
موارد احتیاط در مصرف اگزازپام
- اختلال شدید در عملکرد کلیه و کبد
- میاستنی گراویس (MG)
- پارکینسون
- سوء مصرف مواد
- سالمندان
مصرف اگزازپام در بارداری و شیردهی
مصرف اگزازپام در بارداری: اگزازپام در بارداری نباید استفاده شود زیرا احتمال بروز نقص در جنین را افزایش می دهد.
مصرف اگزازپام در شیردهی: اگزازپام در شیر مادر ترشح می شود اما نیمه عمر اگزازپام در مقایسه با سایر بنزودیازپین ها در شیر مادر کوتاه می باشد. خانم های مبتلا به افسردگی که با اگزازپام تحت درمان بودند خواب آلودگی را در نوزادان شان گزارش کرده اند. به طور کلی نتایج تحقیقات تناقضاتی را نشان داده است اما برای احتیاط مصرف اگزازپام در شیردهی توصیه نمی شود.
اثر اگزازپام بر آزمایشهای تشخیصی
اگزازپام ممکن است نتایج آزمون عملکرد کبد را افزایش دهد. تغییرات الکتروانسفالوگرام (EEG) (معمولاً کاهش ولتاژ و تسریع فعالیت) ممکن است در طول درمان با اگزازپام و پس از آن پیش بیاید.
عوارض جانبی اگزازپام
- اعصاب مرکزی : گیجی، افسردگی، خواب آلودگی، لتارژی، آتاکسی، سرگیجه، سنکوپ، کابوس‌های شبانه، خستگی، اختلال در تکلم، سرگیجه حقیقی، سردرد، اختلالات رفتاری، اختلال حافظه.
- قلبی ـ عروقی: برادیکاردی، کلاپس گردش خون، افت گذرای فشار خون ، ادم.
- پوست: بثورات پوستی، کهیر.
- دستگاه گوارش: یبوست، خشکی دهان ، بی اشتهایی، تهوع، استفراغ، ناراحتی گوارشی.
- ادراری ـ تناسلی: بی اختیاری یا احتباس ادرار.
- سایر عوارض: ضعف تنفسی، لکنت زبان، اختلال عملکرد کبد، تغییر در میل جنسی.
توجه: در صورت واکنش‌های متناقض، مانند موارد حاد تهییج بیش از حد، اضطراب، توهمات، افزایش اسپاسم عضلات، بی خوابی یا دلشوره، باید مصرف این دارو قطع شود.
تداخلات دارویی اگزازپام
- مصرف اگزازپام همراه با داروهای تضعیف کننده سیستم عصبی مرکزی و الکل باعث تشدید دپرسیون سیستم عصبی مرکزی می شود.
- اگزازپام اثرات ضد پارکینسون ال-دوپا را کاهش می دهد.
- مصرف اگزازپام ممکن است سطح فنی توئین را افزایش دهد.
- اگزازپام اثر فنوتیازینها، داروهای مخدر ، آنتی هیستامین‌ها، داروهای مهارکننده مونوآمین اکسیداز (MAO)، باربیتوراتها، فرآورده‌های حاوی الکل ، داروهای بیهوش کننده عمومی و داروها ی ضدافسردگی را تشدید می کند.
- مصرف همزمان با سایمتیدین متابولیسم کبدی اگزازپام را کاهش داده و غلظت پلاسمایی آن را افزایش می دهد.
- استعمال دخانیات متابولیسم اگزازپام را تسریع می کند و در نتیجه، اثربخشی بالینی آن را کاهش می دهد.
- داروهای آنتی اسید ممکن است سرعت جذب اگزازپام را کاهش دهند.
- اگزازپام ممکن است اثرات درمانی لوودوپا را مهار سازد.
مسمومیت با اگزازپام و درمان آن
تظاهرات بالینی: خواب آلودگی، کانفوزیون، اغماء، کاهش رفلکس‌ها، تنگی نفس ، اشکال در تنفس، افت فشار خون، برادیکاردی، اختلال در تکلم یا اختلال در هماهنگی عضلانی.
درمان: تا زمان از بین رفتن اثرات دارو، بیمار باید از نظر فشار خون و فعالیت تنفسی تحت مراقبت باشد. علائم حیاتی بیمار باید پیگیری شود. تهویه مکانیکی از طریق لوله تراشه را می توان برای باز نگهداشتن راه تنفسی و فراهم کردن اکسیژن کافی برای بدن به کار برد.
در صورت لزوم ، برای درمان افت فشار خون می توان مایعات و داروهای تنگ کننده عروق (مانند دوپامین و فنیل افرین) را از راه وریدی تزریق کرد. اگر بیمار هوشیار باشد ، می توان او را وادار به استفراغ کرد. در صورتی که مدت زیادی از مصرف دارو نگذشته باشد ، برای جلوگیری از آسپیراسیون باید معده را شسشتو داد. بعد از استفراغ یا شسشتوی معده ، ذغال فعال همراه با یک داروی ملین به صورت دوز واحد تجویز می شود. در این مورد دیالیز اثر چندانی ندارد.
هشدارها در مورد مصرف اگزازپام
1-از قطع مصرف ناگهانی اگزازپام و یا افزایش مقدار مصرف بدون مشورت با پزشک معالج بپرهیزید.
2-امنیت مصرف و اثربخشی اگزازپام در کودکان زیر 6 سال به اثبات نرسیده است.مقدار مصرف مطلق در کودکان 6 تا 12 سال به اثبات نرسیده است.
توجهات پزشکی – پرستاری در طول مصرف اگزازپام
- در طول مصرف اگزازپام فشار خون بیمار را در وضعیت خوابیده و ایستاده چک کنید.
- در حین درمان با اگزازپام این موارد چک کنید: آنزیم های کبدی، عملکرد کلیوی و مقدار اسید اوریک
- وضعیت ذهنی بیمار را در طول درمان با اگزازپام بررسی کنید.
- نشانه های قطع مصرف اگزازپام نتیجه ایجاد اعتیاد به اگزازپام می باشد. علائم آن عبارت است از تهوع و استفراغ، سردرد، درد عضلانی، ضعف، لرزش و تشنج.
- در طول درمان با اگزازپام نشانه های آلرژی، آنافیلاکسی و دیسکرازی خونی را در نظر داشته باشید.
- برای کاهش نشانه های گوارشی ناشی از اگزازپام آن را با غذا تجویز کنید.
- برای رفع خشکی دهان ناشی از اثرات اگزازپام از آدامس و آب نبات استفاده کنید.
- در ابتدای درمان با اگزازپام احتمال بروز گیجی، افت فشار خون وضعیتی و خواب آلودگی وجود دارد از این رو بیمار را یاری کنید.
- از مصرف دارو توسط بیمار اطمینان حاصل کنید.
- تمایلات خودکشی بیمار را در نظر داشته باشید.
توجهات بیمار – خانواده هنگام مصرف اگزازپام
- استفاده از اگزازپام برای کاهش استرس روزانه مجاز نیست.
- برای کاهش نشانه های گوارشی ناشی از اگزازپام آن را با غذا مصرف کنید.
- مصرف الکل و سایر داروهای تضعیف کننده سیستم عصبی مرکزی و هر گونه داروی غیر نسخه ای همزمان با اگزازپام خودداری کنید.
- گیجی و خواب آلودگی از عوارض اگزازپام می باشد بنابراین در طول درمان از انجام فعالیت هایی که به هوشیاری بالا نیاز دارد خودداری کنید.
- به دلیل بروز افت فشار خون وضعیتی از تغییر وضعیت ناگهانی اجتناب کنید.
- تجویز اگزازپام بر اساس نیاز بیمار می باشد بنابراین نباید از دوزهای بیشتری استفاده کرد. اگر یک دوز را فراموش کردید هر زمان که به یاد آوردید آن را استفاده کنید اما اگر نزدیک به زمان دوز بعدی تان می باشد تا رسیدن نوبت بعدی صبر کنید و دوز اگزازپام را افزایش ندهید.
- از قطع ناگهانی اگزازپام اجتناب کنید.
- در صورت عدم دریافت پاسخ درمانی مناسب به پزشک اطلاع دهید.
شرایط نگهداری دارو
اگزازپام باید در دمای 15 تا 30 درجه سانتی گراد نگهداری شود.
بیشتر بخوانید:
معرفی آلپرازولام ،مورد استفاده،عوارض،موارد منع مصرف
فواید قرص فیتوریلکس برای درمان افسردگی و اضطراب
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله دلگرم
