موارد مصرف آمپول ایمونوگلوبولین (IVIG) و عوارض جانبی این دارو
ایمونوگلوبولین یا IVIG چیست ؟
وقتی باکتری، قارچ و یا انگل وارد بدن می شود، سلول های ایمنی برای مبارزه با آن ها موادی به نام پادتن یا ایمونوگلوبولین ترشح می کنند.
در واقع پادتن مسئول کشتن میکروب ها در خون است.
گاهی اوقات سلول های ایمنی بدن به جای کشتن میکروب به قسمت های مختلف در خود بدن حمله می کنند و باعث اختلالات و بیماری هایی در بدن می شوند که بیماری های خود ایمنی نام دارد.
حال اگر سیستم ایمنی بدن به دلیل وسعت عفونت و یا ضعف قادر به مبارزه موثر با عوامل بیماری زای خودایمنی و یا عفونت نباشد داروهای آنتی بیوتیک و کورتون تجویز خواهد شد.
در برخی از این قبیل بیماری ها استفاده از داروهای متداول کافی نبوده و نیاز به داروی قوی تر با اثر متفاوت تری خواهد بود.
IVIG (ایمونوگلوبولین) (ایمونوگلوبولینی که داخل رگ تزریق می شود) داروی موثر در این زمینه است.
این دارو که از اختلاط پادتن های خون 2000 نفر تولید شده است باعث افزایش چشمگیر قدرت ایمنی بدن و افزایش سطح پادتن ها تا 5 برابر در مقابله با بیماری می شود.
معمولا اثرات دارو به صورت بهبود علائم یا توقف آسیب به بدن 24-48 ساعت پس از تزریق ظاهر می شود.
پیش بینی پاسخ هر فرد متفاوت و گاهی پاسخ زودرس و گاهی دیررس خواهد بود.
ماندگاری اثر دارو در بدن ممکن است 18 تا 33 روز طول بکشد ولی شدت اثر آن با گذشت زمان کاهش خواهد یافت.
بیماری های قابل درمان با آی وی آی جی (ایمونوگلوبولین)
از این دارو تا به حال به عنوان درمان و کمک درمان برای 101 نوع بیماری استفاده شده است.
در ضعف و نقص های ایمنی بدن مانند:
سندرم کاوازاکی، کودکان دچار عفونت HIV، پیوند سلول های بنیادی خون ساز در افراد بالای 20 سال، نوزادان با وزن کم هنگام تولد، نوزادان مبتلا به زردی شدید.
در بیماری های خود ایمنی مانند:
MS، پمفیگوس، لوپوس، آرتریت روماتوئید، سندرم نفروتیک (از نوع خود ایمنی).
و انواع مختلفی از اختلالات دیگر مانند:
سندرم خستگی مزمن، لوسمی، ترومبوسیتوپنی، سندرم گیلن باره، میاستنی گراویس، آسم …
به عنوان مثال استفاده از این دارو در سندرم کاوازاکی به همراه آسپرین عوارض عروقی را تا 75% کاهش می دهد.
IVIG (ایمونوگلوبولین)، معمولاً از بازو و از طریق یک رگ، مانند سرم به بدن تزریق می شود.
تزریق با صلاح دید کادر درمانی ممکن است در بیمارستان، درمانگاه به صورت سرپایی و یا حتی در خانه و محل کار انجام بگیرد.
دارو باید در دمای 2-8 درجه نگهداری شود و از انجماد آن جلوگیری شود.
در هنگام تزریق دمای آن را به دمای بدن می رسانند.
ویال های نیمه استفاده قابل استفاده مجدد نیستند.
به ازای هر کیلو از وزن بدن 2 گرم از دارو استفاده می شود.
گاهی اوقات ممکن است دارو را با سرم دکستروز 5% رقیق نمایند ولی با هیچ داروی دیگری مخلوط نمی شود.
داروی خریداری شده باید کاملا شفاف و بی رنگ و بدون وجود رسوب یا ذرات شناور باشد.
معمولا تزریق 3-6 ساعت طول می کشد. دفعات تزریق و نوبت بعدی توسط پزشک تعیین می شود.
عوارض داروی IVIG (ایمونوگلوبولین)
عوارض این دارو اغلب هنگام تزریق ظاهر می شود و با تنطیم سرعت و مقدار تزریق، قابل کنترل است.
گاهی نیز عوارض در 3 روز اول بعد از تزریق دیده می شود.
سردرد شایع ترین عارضه است.
لرز، سرگیجه، تب، خارش، سرفه، تهوع و استفراغ، درد شکم و پشت، خستگی، بثورات جلدی، تغییرات فشار خون و … از جمله عوارض احتمالی این دارو هستند.
در صورت بروز هر یک از این عوارض کادر درمانی با تجویز استامینوفن یا آنتی هیستامین یا دوزهای پایین پردنیزولون عوارض را کنترل خواهند کرد.
پرستار هنگام تزریق فشار خون، درجه حرارت و نبض را چک می کند.
واکنش های آلرژیک مانند تنگی نفس به ندرت اتفاق می افتد.
دارو از لحاظ انتقال عفونت هایی مانند هپاتیت و یا HIV کاملاً ایمن می باشد.
موارد منع مصرف داروی IVIG (ایمونوگلوبولین)
در بیماران دچار اختلال عملکرد قلبی یا کلیوی، دیابت، حساسیت به مالتوز یا ساکارز، واکنش های آلرژیک جدی، اختلالات انعقادی و افراد مبتلا به سندرم کمبود اولیه آنتی بادی، منع مصرف این دارو وجود دارد.
مصرف در زمان شیر دهی و بارداری مشکلی ایجاد نمی کند؛ بلکه تا حد زیادی از عوارض بعد از زایمان جلوگیری خواهد کرد. استفاده هم زمان با سایر داروها نیز تداخلی ایجاد نمی کند.
تداخل داروی IVIG (ایمونوگلوبولین) با برنامه واکسیناسیون کودکان
IVIG (ایمونوگلوبولین) باعث مهار پاسخ بدن به واکسن های حاوی ویروس زنده مانند آبله مرغان، سرخجه و اوریون می شود.
بنابراین در صورت دریافت این واکسن ها تا 3 ماه IVIG (ایمونوگلوبولین) تزریق نشود. و واکسن نیز حداقل 1 ماه وترجیحاً 3 ماه پس از یک دوره IVIG (ایمونوگلوبولین) تزریق شود.
دارو تاثیری بر سایر واکسن ها ندارد.
چرا داروی IVIG (ایمونوگلوبولین) گران است؟ آیا جایگزینی دارد ؟
مراحل تهیه این دارو بسیار پیچیده و پرهزینه می باشد.
پلاسمای خون از2000 نفر گرفته شده، مواد غیرضروری و مضر آن در مراحل مختلف حذف شده و به طور کامل میکروب کشی می شود.
در نهایت بسته بندی و در دمای خاص فریز می شود.
شبیه ترین ماده به این دارو آغوز شیر مادر (شیر مادر در روزهای ابتدایی تولد نوزاد) می باشد ولی به مراتب تاثیر کمتری دارد.
این دارو تقریبا کمیاب بوده و باید از مراکز معتبر مانند داروخانه هلال احمر تهیه شود.
شرکت های دارویی مختلفی این دارو را تولید می کنند که البته تفاوتی در کیفیت محصولات وجود ندارد.
توجهات لازم برای بعد از تزریق داروی IVIG (ایمونوگلوبولین)
کاهش ادرار، افزایش ناگهانی وزن یا ورم پاها، می تواند نشانه ای از واکنش های کلیوی به دارو باشد.
در صورت وجود درد، تورم، قرمزی یا برآمدگی در محل تزریق در دست یا پا به پزشک اطلاع دهید. این حالت ممکن است به علت ایجاد لخته باشد که در صورت نبود زخم گوارشی پزشک برای رفع آن آسپرین تجویز خواهد کرد.
ادرار قهوه ای یا قرمز و پوست زرد نشانه های عوارض کبدی دارو است.
برای کاهش عوارض، نوشیدن بیش از 7 لیوان آب قبل از شروع تزریق و ادامه ی این روند تا 1 ماه بعد از آخرین دریافت ضروری می باشد.
از نوشیدن چای یا قهوه در روز قبل از تزریق خودداری شود.
اندازه گیری میزان ادرار و انجام آزمایشات کلیوی (Bun,Cr) مرتب انجام شود.
پیشگیری از عوارض ناخواسته داروی IVIG (ایمونوگلوبولین)
- به منظور پیشگیری از بروز عوارض ناخواسته دارویی از همکاران محترم درخواست می گردد به نکات زیر توجه فرمایند:
- ایمونوگلوبولین تزریقی (IVIG (ایمونوگلوبولین)) باید کاملاً شفاف و بدون هرگونه کدورت یا تغییر رنگ باشد. در صورت مشاهده هرگونه تغییر رنگ در این فرآورده از تزریق آن جدا خودداری نمایید.
- تغییر رنگ فرآورده تزریقی می تواند نشان دهنده سمیت آن باشد. لذا به رنگ فرآورده های تزریقی هنگام مصرف توجه فرمایید.
- داروسازان محترم هنگام تحویل فرآورده های تزریقی به هرگونه علامت غیر طبیعی اعم از تغییر رنگ، کدورت و یا وجود اجسام خارجی دقت نموده، در صورت مشاهده موارد مذکور از تحویل فرآورده خودداری نمایند.
- پرستاران محترم هنگام تزریق فرآورده های تزریقی به دقت برچسب فرآورده رامطالعه نموده، هرگونه علامت غیر طبیعی اعم از تغییر رنگ، کدورت و یا وجود اجسام خارجی را به دقت بررسی نمایند و در صورت مشاهده موارد مذکور حتماً پیش از تزریق پزشک معالج را مطلع فرمایند.
- پزشکان محترم در صورت آگاهی از تغییر رنگ فرآورده های تزریقی توسط داروساز یا پرستار، با مطالعه مراجع علمی معتبر و بروشور فرآورده نسبت به تجویز و تزریق فرآورده ارزیابی مجدد نمایند.
بیشتر بخوانید:
علت سندروم میلر فیشر (گیلن باره) چیست؟ آیا قابل درمان است؟
