مناطق دیدنی و تاریخی صائین قلعه

دسامبر 15, 2023

0 خواندن این مطلب 5 دقیقه زمان میبرد

معرفی شهرستان صائین قلعه

صائین‌ قلعه یکی از شهرهای استان زنجان است این شهر دارای جاذبه های گردشگری بسیار زیادی است و در بخش مرکزی شهرستان ابهر قرار گرفته‌ است.از دیرباز باغها و زمینهای کشاورزی صائین قلعه زبان زد عام و خاص بوده و بسیاری از اهالی شهرها و روستاهای اطراف برای کار در این مزارع به این شهر مهاجرت کرده اند ، از باغات و زمین های زر خیز این شهر محصولاتی چون غلات و حبوبات، اکثر محصولات باغی شامل انواع سیب ، انواع هلو ، انواع آلو ، گیلاس ، آلبالو ، بادام و گردو، گلابی، سنجد ، انواع سبزی و سیفی جات ، انواع گیاهان علوفه ای برداشت می شود خاص ترین محصول این شهر را می توان انگور دانست به طوری که همه ساله بیش از ۳۰ نوع انگور در تاکستانهای صائین قلعه برداشت می شوند .

شغل اهالی زراعت و دامپروری (در واحد های مخصوص در نظر گرفته شده در بیرون شهر)، صنعت، و فعالیت در بخش حمل و نقل(کامیون داری) و همچنین بخش خدمات است . زبان مردم این شهر ترکی آذربایجانی و مذهبشان شیعه دوازده امامی می باشد .

ایستگاه راه آهن در شمال شرقی شهر نزدیک جاده واقع است (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج۲). این شهر در مشرق سلطانیه واقع شده و نام قدیمی آن قهود بوده است .

وجه تسمیه صائین قلعه

در مورد وجه تسمیه یا علت تغییر نامش به صایین قلعه یک روایت تاریخی وجود دارد که گویا پس از حمله مغولان به دلیل مقاومت دلیرانه اهالی مهاجمان لقب “صایین قالا” یا قلعه استوار و مورد احترام را بر این شهر نهادند ، امروزه نیز در زبان ترکی “صایین” برای بیان احترام و ارادت گوینده نسبت به شخص مقابل به کار می رود.

تاریخچه صائین قلعه

شکل گیری شهری چون صائین قلعه در بسترتاریخ با تاثیر پذیری از منابع و یافته‌های طبیعی و اکولوژیک و انعکاس قواعد و اندام فرم طبیعت در اشکال معماری مساکن همگی مبنای توسعه ارگانیک را در این محدوده اثبات می کند.از تاریخ دقیق احداث قلعه این شهر اطلاعات دقیقی وجود ندارد ولی در قرن سوم هجری این قلعه در امتداد قلعه سرو جهان وسایر قلاع دیگر منطقه مورد استفاده کنگریان بوده که به این منطقه حاکم شده اند. بعدها که نفوذ اسماعیلیه به این حدود تعمیم یافته از این قلاع که شامل : شمیران طارم، یاستی انگوران، سروجهان، میموندز، صایین قلعه به مرکزیت قلعه بزرگ گازرخان الموت یک نوع بهره ارتباطی مخابراتی می برده اند. به این نحو که با تابانیدن نورخورشید به آیینه مخصوص و قطع و وصل نور یک نوع ارتباط مورس بوجود آورده بودند. و به این ترتیب رسانیدن پیام بصری از قلعه ای به قلعه دیگر درمدت کمی میسر می شده. جالب توجه است که برقراری این نوع ارتباط مکالمات بصری در آن عصر بویژه کشورهای متمدن جهان بوده است.

آثار و ابنیه تاریخی و گردشگری صائین قلعه

به دلیل تاریخ دیرین صائین قلعه، محوطه و آثار باستانی متعددی در گوشه و کنار شهر به چشم می خورد که از آن جمله می توان به تپه باستانی علی یورد ، تپه باستانی موجود در محوطه امامزاد یحیی ، محوطه قدیمی طالیب ایوانی (ایوان طالب) ، حوض باستانی گاودره . همچنین بقعه های متبرکه چند امامزاده از جمله امامزداه یعقوب ، امام زاده یحیی ، ینگه امام (سارا و قاسم) ، امامزداه عبدالله اشاره کرد. تپه علی یورد این تپه یا محوطه باستانی در میان دشت حاصل خیز “اولیاجو” (شکل تغییر یافته نام الجایتو شاه مغول) قرار داشته و حدود ۳۰ متر ارتفاع دارد. به طرزی کاملن آشکار مشخص می باشد که به دست بشر ایجاد شده است.

همانطور که از اسم این تپه برمی آید متعلق به علی نامی بوده(یورد به معنای ملک و سکونتگاه در زبان ترکی) از علت و تاریخ به وجود آمدن محوطه اطلاع دقیقی در درسترس نیست امروزه به دلیل نا مهربانی هایی که با تاریخ این منطقه می شود توجه چندانی به این محوطه نمی شود و سارقان فرهنگ هر روز بخشی از آن را کنکاش می کنند علی رغم حفاری های غیر مجاز و تخریب های فراوان ناشی از آن این اثر در تاریخ دوازدهم دی ۱۳۸۶ با شماره ثبت ۲۰۴۵۱ در دفتر ثبت آثار ملی ایران به ثبت رسید.

پس از ثبت این محوطه دانشجویان باستان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر با مجوز پژوهشکده باستان شناسی پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و با سر پرستی دکتر امیر صادق نقشینه ، این تپه ی تاریخی را مورد نظارت قرار داده و حفاری ها و کاوشهای باستانی توسط تعدادی از باستان شناسان در حال انجام است.

از مکانهای گردشگری شهر نیز میتوان به پیست موتور کراس شهید رحمت الله جعفری اشاره کرد که با تکمیل این طرح با توجه به موقعیت مکانی مناسب انتظار می رود این پیست به نمونه بسیار جالب و تکی در سطح استان تبدیل شود. “دربند و آبشار خراسانلو” در شمال صائین قلعه سلسله کوهایی وجود دارد که دارای طبیعت بسیار جالب و خیره کننده ای می باشند از جمله جاذبه های طبیعی این کوها دربند و اوجاق(مکان زیارتی در کمرکش کوه) و همچنین آبشار در خراسانلو و سد چرگر را می توان برشمرد. همچنین در کوههای شمالی دهها معدن فعال گرانیت و سنگ آهک وجود دارد.

دشت

بقعه امامزاده یحیی صائین قلعه

این بقعه در شهرک صائین قلعه بر روی یک سایت تاریخی احداث شده است. محققین شرح الانساب وی را به امام موسی کاظم (ع) نسبت داده اند. بنای امامزاده تماما از آجرهای به ابعاد ۵×۲۱×۲۱ سانتیمتر بنا شده است. ورودی بنا مشرف بر یک هشتی میباشد که عرض آن حدوداً نصف عرض شبستان بوده و به طور قرینه احداث شده است.

در سقف مسطح هشتی با تیر و تخته ساخته شده است. با توجه به قطر دیوارهایش به نظر میآید، که سقف آن قوسی بوده و در طول زمان فرو ریخته است. پلان این بنا با بقعه قیدار نبی واقع در خدابنده قابل مقایسه است. شبستان امامزاده دارای پلان مربع بوده که عرقچین گنبد به واسطه چهار گوشواره بر روی جرزهای چهارگانه پایه ریزی شده است.

بک این بنا از نوع گنبدهای دو پوششی زنگوله ای می باشد و دیوارها نقش حایل را دارند. در قسمت داخلی هیچ نوع تزئیناتی در ارتباط با معماری وجود ندارد و سطح بنا با اندود گچ پوشانیده شده است. از نمای بیرونی منتهی الیه گنبد یک ردیف کاشی به رنگ آبی فیروزه ای به عنوان دلیل کاشی کاری ساخته شده و تزئینات آن منحصر به چند کاشی مزبور میباشد. در داخل شبستان ضریح بسیار زیبای بر روی مزار قرار دارد. این ضریح که از چوب چیت اشباع ساخته شده، به استناد کتیبه موجود از مصنوعات لاهیجان می باشد.

در منتهی الیه این ضریح کتیبه زیبایی به خط ثلث خفی سوره مبارکه (یس) نوشته شده و سپس نقوش و طرحهای اسلیمی و گیاهی در سطوح ضریح حکاکی شده است. در وسط ضلع شمالی ضریح، کتیبه بسیار زیبایی به خط ثلث نوشته شده است. با توجه به سبک ساختمانی و ترکیب کلی بنا احتمال میرود که بنای امامزاده متعلق به قرن هشتم هجری قمری باشد…

امامزاده یحیى ـ صائین قلعه زنجان

در داخل شهر صائین قلعه، روى یک تپّه تاریخى قرار گرفته و بسیار مورد احترام اهالی میباشد. بقعه امامزاده یحیى صائین قلعه، از دو بخش تشکیل شده است. بخش اول، ایوانى میباشد، که ابعاد آن ۱۵/۳ متر عرض و ۴ متر عمق دارد، فضاى اصلى بقعه از نماى داخلى کثیر الاضلاع و از نماى خارجى به شکل مربّع میباشد و اضلاع آن ۹ متر اندازه‏ گیرى میگردد. کل بنا از آجرهایی به ابعاد ۵/۲۱×۲۱ سانتى‌متر بنا شده و روى آن مشرف به هشتى میباشد که سقف آن مسطح و با استفاده از تیر و تخته پوشانیده شده است.