معرفی موارد مصرف و عوارض داروی بتانکول

آشنایی با موارد مصرف داروی بتانکول

بتانکول (Bethanechol) برای رفع احتباس ادراری غیر انسدادی متعاقب اعمال جراحی و برای آتونی نوروژنیک کیسه مثانه، درمان رفلاکس معده به مری، مصرف می شود.

نام تجارتی : Duvoid – Myotonachol -Urabeth – Urecholine

مکانیسم اثر بتانکول

این دارو با تحریک گیرنده های موسکارینی کولینرژیک عضلات صاف مثانه و دستگاه گوارش، موجب انقباض عضله دترسور مثانه شده و به تخلیه ادرار کمک می کند. و همچنین موجب تحریک حرکات روده و معده شده و فشار اسفنگتر تحتانی مری را افزایش می دهد.

فارماکودینامیک بتانکول

جذب دارو از راه خوراکی ناقص است و از کلیه دفع می شود. اثر دارو 90-30 دقیقه پس از تجویز آغاز و طی یک ساعت به حداکثر می رسد.

موارد و مقدار مصرف بتانکول

احتباس ادرار غیرانسدادی حاد بعد از اعمال جراحی یا بعد از زایمان، عدم وجود تونوس مثانه با منشأ عصبی، همراه با احتباس ادرار، شل شدن عضلات شکم، مگاکولون

• بزرگسالان: مقدار 50-10 میلی‌گرم 4-2 بار در روز مصرف می‌شود. بعضی از بیماران ممکن است در هر بار به مقدار 100-50 میلی‌گرم نیاز داشته باشند.
• کودکان: مقدار mg/kg/day 6/0 در 4-3 مقدار منقسم مصرف می‌شود.

عوارض جانبی بتانکول

• اعصاب مرکزی: سردرد ، احساس کسالت.
• قلبی ـ عروقی: برادیکاردی، کمی فشار خون در حالت ایستاده، ایست قلبی، تاکیکاردی رفلکسی، سنکوپ گذرا، بلوک کامل قلبی و کاهش فشار خون دیاستولی.
• پوست: برافروختگی، تعریق.
• چشم: ریزش اشک، تنگ‌ شدن مردمک چشم.
• دستگاه گوارش: کرامپ عضلات شکم، افزایش غیرطبیعی بزاق، تهوع، استفراغ، آروغ ‌زدن، صدای غیرطبیعی معده، بی‌اختیاری مدفوع، درد کولیکی.
• ادراری ـ تناسلی: احتباس ادرار، احساس دفع فوری و مکرر ادرار.
• سایر عوارض: افزایش ترشحات نایژه‌ها، حملات آسم، درد یا فشار زیر جناغ سینه ناشی از انقباض نایژه‌ها، یا اسپاسم مری.

توجه: در صورت بروز اشکال در تنفس، بی‌قراری یا آشفتگی، ناهماهنگی حرکات عضلانی، تغییرات فشار خون، حساسیت مفرط یا بثورات پوستی، باید مصرف دارو قطع شود.

مصرف بتانکول در دوران بارداری و شیردهی

در گروه C قرار دارد ، برای دارو های گروه C در دوران بارداری مطالعات در حیوانات نشان داده است که دارو های گروه C روی جنین اثرات جانبی دارد ولی مطالعات کافی در مورد انسان در دست نیست؛ با این حال منافع استفاده از دارو در زنان حامله ممکن است در مقابل خطرات احتمالی آن بیشتر باشد؛ یا هیچ گونه مطالعه ای در حیوانات و یا مطالعات کافی در انسان موجود نیست.

مصرف در شیردهی: بی‌ضرری مصرف دارو در دوران شیردهی ثابت نشده است. اگر لازم است مادر از این دارو در شیردهی استفاده کند، لازم است شیردهی را قطع کند.

مسمومیت با بتانکول و درمان آن

تظاهرات بالینی: تهوع، استفراغ، کرامپ عضلات شکم، اسهال، بی‌اختیاری دفع مدفوع، احساس دفع فوری و مکرر ادرار، افزایش بیش از حد ترشح بزاق، تنگ‌شدن مردمک چشم، ریزش شدید اشک، اسپاسم نایژه‌‌ها، افزایش ترشح نایژه‌ای، کمی فشار خون، افزایش تعریق، برادیکاردی یا تاکیکاردی رفلکسی و درد زیر جناغ سینه.

درمان: مصرف دارو باید قطع شود و آتروپین از طریق زیرجلدی، عضلانی یا وریدی تزریق گردد (آتروپین باید با احتیاط مصرف شود؛ مصرف بیش از حد این دارو می‌تواند موجب تشکیل توده مسدود کننده در نایژه‌ها گردد).

اثر بتانکول بر آزمایشهای تشخیصی

بتانکول باعث افزایش غلظت آمیلاز، لیپاز، بیلی‌‌روبین و آسپارتات آمینو ترانسفراز (AST) سرم، و زمان احتباس سولفوبرموفتالین می‌شود.

موارد منع مصرف بتانکول

نامشخص بودن قدرت دیواره مثانه، مواردی که افزایش فعالیت عضلات دستگاه گوارش یا مثانه ممکن است خطرناک باشد، انسداد مکانیکی دستگاه گوارش یا مجاری ادرار (به دلیل اثر تحریکی دارو بر روی عضلات صاف)، برادیکاردی، تحریک‌پذیری عصب واگ، پرکاری تیروئید، کمی فشار خون، بیماری پارکینسون (ممکن است این شرایط را وخیم تر کند)، صرع (به دلیل اثرات تحریکی احتمالی بر روی CNS)، بیماری عروق کرونر (به دلیل اثرات تحریکی احتمالی دستگاه قلبی ـ عروقی)، قرحه گوارشی (ممکن است ترشح اسید معده را تحریک کند)، آسم (ممکن است موجب بروز حملات آسم شود).

موارد احتیاط: زیادی فشار خون و ناپایداری وازوموتور (به دلیل اثرات تحریکی دارو)، پریتونیت یا التهاب حاد دستگاه گوارش (ممکن است این اختلالات را تشدید کند).

تداخلات دارویی بتانکول

• مصرف همزمان این دارو با پروکائین آمید یا کینیدین ممکن است اثرات کولینرژیک بتانکول بر روی عضلات را خنثی کند.
• مصرف همزمان بتانکول با داروهای مسدود کننده گانگلیونی مانند مکامیلامین، ممکن است موجب کاهش شدید و بحرانی فشار خون شود که معمولاً با نشانه‌های شکمی آغاز می‌شود.

هشدارها در رابطه با مصرف بتانکول

• از آنجایی که بتانکول مثانه را منقبض نگه می دارد امکان برگشت ادرار و ورود عفونت به مثانه از طریق اسفنکتر تحتانی که امکان شل شدن و بسته شدن ندارد وجود دارد .
• ایمنی و اثربخشی بتانکول در کودکان به اثبات نرسیده است.

ملاحظات اختصاصی هنگام مصرف بتانکول

علاوه بر ملاحظات مربوط به تمامی داروهای کولینرژیک موارد زیر توصیه می‌شود:
1- در موارد درمان احتباس ادرار، لگن برای بیمار بستری باید در دسترس باشد.
2- در موارد درمان شل شدن عضلات شکم و ناراحتی دستگاه گوارش، قرار دادن لوله در رکتوم، موجب تسهیل عبور گاز خواهد شد.
3- این دارو باید با معدة خالی مصرف شود. غذا خوردن بلافاصله بعد از مصرف دارو، موجب تهوع و استفراغ می‌شود.
4- مصرف این دارو در بیماران مبتلا به زیادی فشار خون، ممکن است موجب سقوط ناگهانی فشار خون شود.

شرایط نگهداری بتانکول

دارو در ظرف در بسته و دمای 30-15 درجه سانتیگراد نگهداری شود.

بیشتر بخوانید:

موارد مصرف قرص فاموتیدین و عوارض جانبی این دارو

موارد مصرف قرص لووفلوکساسین یا تاوانکس و عوارض جانبی این دارو

موارد مصرف قرص مترونیدازول و عوارض خطرناک این دارو

گردآوری توسط بخش سلامت

مجله دلگرم