معرفی مفاهیم و اصطلاحات احکام(الف)
معرفی مفاهیم و اصطلاحات احکام:يكى از مقدماتى كه در علم احكام بايد مورد توجه قرار گيرد «مفاهيم و اصطلاحات احكام» است. بدين جهتبرخى مفاهيم و اصطلاحات مهم و مورد ابتلاى احكام را بر طبق حروف الفبا آوردهايم تا ما را در فهم و فراگيرى و آموزش آن يارى دهد.
معرفی مفاهیم و اصطلاحات احکام
آلات لهو: ابزار و وسايل عياشى و خوشگذرانيهاى نامشروع، مانند آلات قمار.
ابن السبيل: مسافرى كه در سفر خود درمانده و بدون زاد و توشه و مال باشد.
اتقى: با تقواتر، پرهيزگارتر.
اجزا و شرايط: هر امرى كه فقدانش به اصل يك چيز لطمه وارد كند «جزء» آن محسوب مىگردد و هر امرى كه فقدان آن، صفتيا حالت مطلوب چيزى را تغيير دهد «شرط» آن محسوب مىشود; مانند، فقدان ركوع و سجود كه به اصل نماز لطمه مىزند پس، از اجزاى نماز هستند، ولى فقدان طهارت وحضور قلب دو وصف «صحت» و «كمال» نماز را از بين مىبرد; يعنى، نماز هست ولى صحيح يا كامل نيست، بنابراين از شرايط نماز محسوب مىشوند.
اجير: كسى كه طبق قرار مشخص، در برابر كارى كه انجام مىدهد، اجرت دريافت مىكند.
احتلام: خواب ديدن، به مرحله بلوغ رسيدن، خارج شدن منى از انسان بويژه درخواب.
احتياط: روشى كه رعايت آن در احكام شرعى موجب اطمينان انسان براى رسيدن به واقع است.
احتياط لازم: احتياط واجب.
احتياط مستحب: احتياطى غير از فتواى فقيه است و بدين جهت رعايت آن الزامى نيست، ولى داراى ثواب است.
احتياط واجب: امرى مطابق با احتياط است كه فقيه همراه آن فتوا نداده است; در چنين مسائلى مقلد اگر خواست مىتواند به جاى عمل به نظريه مرجع تقليد خود به نظريه مجتهد ديگر كه بعد از مرجع تقليدش، اعلم از ديگران است عمل كند و چنانچه در آن مساله، مرجع دوم نيز قائل به احتياط واجب باشد، مقلد مىتواند به نظريه مرجع سومى كه بعد از مرجع دوم اعلم از ديگران است، مراجعه نمايد….
احتياط را ترك نكند: اين اصطلاح در هر موردى كه فتوايى از فقيه نسبتبهآنمورد ذكر نشده باشد به معناى احتياط واجب است والا اگر در همانمورد و در كنار آن، فتوايى از فقيه ذكر شده باشد به معناى تاكيد برحسن احتياط است و رعايت آن احتياط الزامى نيست، ولى داراى ثواب زياد است.
احكام خمسه: وجوب، حرمت، استحباب، كراهت و اباحه.
احوط: مطابق با احتياط، نزديكتر به احتياط، انجام آن داراى ثواب است.
اختلاط با اجانب: رفت و آمد و نشست و برخاست صميمانه با بيگانگان و نامحرمان.
اخفات: آهسته خواندن.
ارباب خمس: صاحبان خمس، كسانى كه مىتوانند از خمس استفاده كنند.
ارباح مكاسب: منافع كسب، هر نوع در آمدى كه از طريق حرفه، كار و شرايط مخصوص انسان به دست آيد.
ارتفاع قيمت سوقى: بالا رفتن قيمت جنس در بازار.
ارتقاى قيمت سوقى: ترقى قيمت جنس در بازار.
ارتماس: فرو شدن در آب، به يكباره در آب فرو رفتن.
استرباح: ربح جستن و فايده بردن.
استفتا: مطالبه فتوا، سؤال از نظريه مجتهد درباره حكم مسائل شرعى.
استمنا: انجام دادن عملى با خود كه موجب خروج منى مىشود، بيرون كردن منى از خود بدون آميزش.
استيلا بر بلاد مسلمين: سلطه جويى بر كشورهاى اسلامى.
اشكال دارد: چنين عملى موجب اسقاط تكليف نيست و آن عمل را نبايد انجام داد، ولى در اين مورد، مقلد مىتواند به فتواى مجتهد ديگرى كه بعد از مرجع تقليدش اعلم از ديگران است عمل نمايد.
اظهر: ظاهرتر، مساعدتر و هماهنگتر با دلايل مربوط، روشنتر از نظر تطبيق با ادله فتوا.
اعراض از وطن: تصميم انسان بر اينكه براى هميشه وطنش را ترك كند.
اعلم: عالمتر
افضا: باز شدن، يكى شدن مجراى «بول و حيض» يا مجراى «حيض و غايط» و يا «هر سه».
افطار: شكستن روزه.
اقامه معروف: به پاداشتن هر دستور و سنتى كه از نظر شرعى به رسميتشناخته شده است.
اقرب اين است: فتوا اين است مگر اين كه در ضمن كلام قرينهاى يافتشودكهحاكى از عدم فتوا باشد و در اين صورت، مقلد بايد بدان عمل نمايد.
اقوا اين است: نظر قوى بر اين است، فتوا اين است و در اين صورت، مقلد بايد بدان عمل كند.
اماله: تنقيه كردن، داخل كردن دارو و مايعات به وسيله ابزار مخصوص در رودهها از طريق پشت.
امر به معروف: وادار كردن به عملى كه نزد شارع مقدس خوب و پسنديده است.
امساك: باز داشتن، خوددارى كردن از خوردن غذا.
اموال محترمه: اموالى كه براساس ضوابط اسلامى داراى احترام است، مانند اموال بچه صغير.
اناث و ذكور: دختران و پسران، زنان و مردان.
اولى: سزاوارتر، بهتر و انجام آن داراى ثواب است.
ايقاع: هر نوع قراردادى كه با تصميم يك طرف انجام پذيرد و نياز به قبول ديگرى نداشته باشد.
اهل كتاب: غير مسلمانانى كه خود را پيرو يكى از پيامبران صاحب كتاب مىدانند، مانند يهوديان و مسيحيان.
