معرفی دسموپرسین و کاربردهای بالینی آن 

آشنایی با موارد مصرف داروی دسموپرسین

دسموپرسین (Desmopressin) برای درمان دیابت بی‌مزه نوروژنیک، شب ادراری اولیه ( با غلظت طبیعی ادرار ) ، پرنوشی موقت و پر ادراری همراه با تروما یا جراحی در ناحیه هیپوفیز، بیماری فونویل براند نوع I و هموفیلی خفیف نوع A بکار می‌رود.

نام تجاری: DDAVP

اشکال دارویی:

• قرص: 0.1 میلی گرم، 0.2 میلی گرم
• آمپول: 4 میکروگرم/میلی لیتر، 15 میکروگرم/میلی لیتر
• اسپری بینی: 10 میکروگرم/دوز
• محلول داخل بینی: 0.1 میلی گرم/میلی لیتر

مکانیسم اثر دسموپرسین

دسموپرسین آنالوگ وازوپرسین یا آنتی‌دیورتیک هورمون ( ADH) می‌باشد. بنابراین با افزایش نفوذپذیری سلولی در مجاری جمع کننده ادراری موجب افزایش باز جذب آب در کلیه و نتیجتاً افزایش اسمولالیته ادرار و کاهش همزمان برونده ادراری می‌شود. دموپرسین اثرات آنتی‌هموراژیک خود را از طریق افزایش سطوح پلاسمایی فاکتور انعقادی VIII( فاکتور ضد هموفیلیک ) و افزایش فعالیت فون‌ویل‌براند و احتمالاً اثر مستقیم بر جدار عروق خونی اعمال می‌نماید.

فارماکوکینتیک دسموپرسین

20-10 درصد دارو از مخاط بینی جذب می‌شود به دنبال تجویز از راه بینی طی یک ساعت اثر ضد ادراری دارو ظاهر می‌شود و طی 5-1 ساعت به حداکث اثر می‌رسد. متابولیسم دارو کلیوی است. طول اثر آنتی‌دیورتیک دارو با تجویز از راه بینی متغیر بوده و 20 – 8 ساعت است.

مقدار و موارد مصرف دسموپرسین

دیابت بی مزه مرکزی؛ پرادراری و پرنوشی موقتی به دنبال ترومای هیپوفیز

• بالغین و کودکان بالای 12 سال: محلول داخل بینی: دوز اولیه 10 میکروگرم در زمان خواب است. برای دستیابی به پاسخ درمانی مناسب، می توان هر بار 2.5 میکروگرم به دوز شبانه اضافه کرد. اگر حجم ادرار زیاد است یک دوز 10 میکروگرمی صبح ها اضافه می گردد. جهت درمان نگهدارنده: با دوز 10 تا 40 میکروگرم در روز به صورت تک دوز یا 2 تا 3 دوز منقسم، درمان ادامه می یابد.
• تزریق وریدی یا زیرپوستی: 2 تا 4 میکروگرم 2 بار در روز (صبح و شب) تزریق می شود.
• اسپری بینی: 10 تا 40 میکروگرم به صورت تک دوز یا 2 تا 3 بار در روز داخل بینی اسپری می شود.
• کودکان 3 ماه تا 12 سال: محلول داخل بینی: دوز اولیه 5 میکروگرم شبها در زمان خواب است. برای دستیابی به پاسخ درمانی مناسب، می توان ابتدا دوز شبانه را هر بار به مقدار 2.5 میکروگرم اضافه نمود و سپس دوز 5 میکروگرمی صبح ها اضافه می گردد.
• جهت درمان نگهدارنده: با دوز 5 تا 30 میکروگرم در روز به صورت تک دوز یا 2 تا 3 دوز منقسم، درمان ادامه می یابد.
• تزریق زیرپوستی: 5 میکروگرم به صورت تک دوز یا 2 بار در روز تزریق می گردد.
• اسپری بینی: 5 تا 30 میکروگرم به صورت تک دوز یا 2 بار در روز داخل بینی اسپری می شود.

شب ادراری اولیه

• بالغین و کودکان بالای 6 سال: 10 میکروگرم از محلول یا اسپری دسموپرسین شب ها هنگام خواب در هر سوراخ بینی ریخته یا اسپری می شود که در مجموع 20 میکروگرم از دارو استفاده می شود. دوز نگهدارنده 10 تا 40 میکروگرم در روز است.

هموفیلی A، بیماری فون ویلبراند

• بالغین و کودکان: 0.3 میکروگرم/کیلوگرم از دارو با محلول نرمال سالین رقیق می گردد و در طول 15 تا 30 دقیقه انفوزیون می شود.

مصارف جانبی:

• درمان نارسایی مزمن سیستم اتونوم مانند افت فشارخون وضعیتی در صبحگاه
• پیشگیری یا درمان سردرد ناشی از پونکسیون کمری

مصرف دسموپرسین در دوران بارداری و شیردهی

انتظار نمی رود که این دارو بتواند به نوزاد متولد نشده (جنین) صدمه ای بزند٬ اگر شما باردار می باشید ٬ قبل از مصرف این دارو با پزشک خود صحبت نمایید .

مشخص نیست که آیا دسموپرسین میتواند به شیر مادر منتقل شود و به کودک شیرخوار آسیب برساند یاخیر٬ در هر صورت قبل از مصرف این دارو در دوران شیردهی با پزشک خود مشورت نمایید.

نکات با اهمیت در مورد دسموپرسین

1. داروی دسموپرسین آنالوگ صناعی هورمون وازوپرسین است که از غده هیپوفیز خلفی ترشح می گردد.
2. هورمون وازوپرسین در بدن 2 نوع گیرنده دارد. گیرنده های وازوپرسین نوع 1 در رگهای بدن است و بعد از ترشح وازوپرسین و اثر روی این نوع گیرنده ها، عروق منقبض شده و فشارخون افزایش می یابد. گیرنده های وازوپرسین نوع 2 در لوله های جمع کننده ادرار حضور دارند و بعد از اثرگذاری هورمون وازوپرسین روی آنها باعث، افزایش بازجذب آب توسط کلیه ها می گردد و حجم ادرار را کاهش می دهد.
3. تفاوت دو داروی وازوپرسین و دسموپرسین در این است که داروی دسموپرسین انتخابی عمل می کند و تمایل بیشتری به گیرنده های نوع 2 دارد و به این دلیل اثر ضدادراری دسموپرسین خیلی بیشتر از وازوپرسین است و عوارض جانبی کمتری نیز دارد.
4. محلول داخل بینی دسموپرسین با استفاده از یک لوله پلاستیکی انعطاف پذیر وارد بینی می گردد. بدین منظور ابتدا مقدار مناسبی از محلول به داخل لوله کشیده می شود و یک سر لوله داخل سوراخ بینی قرار می گیرد. سپس بیمار باید در سر دیگر لوله بدمد تا محلول وارد سوراخ بینی گردد.
5. در طول درمان در صورت ایجاد عوارضی مانند افزایش حساسیت، آنافیلاکسی و مسمومیت با آب مصرف دسموپرسین باید قطع گردد.

موارد منع مصرف دسموپرسین

این دارو به منظور درمان شب ادراری در مبتلایان به نارسایی کلیوی، بیماری‌های قلبی-عروقی و مبالایان به زیادی فشار خون شریانی نباید مصرف شود.

موارد احتیاط در رابطه با دسموپرسین

• رینیت آلرژیک (آبریزش بینی به دلیل حساسیت)
• احتقان یا گرفتگی بینی
• عفونت دستگاه تنفسی فوقانی
• بیماری های عروق کرونر قلب
• فشارخون بالا

عوارض جانبی دسموپرسین

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر، ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

• CNS: سردرد موقت
• CV: افزایش مختصر فشارخون
• EENT: احتقان بینی، آبریزش بینی، خونریزی از بینی
• GI: تهوع، کرامپ های شکمی و دلپیچه خفیف
• GU: آنوری، اشکال در دفع ادرار
• Other: افزایش وزن، گرگرفتگی ، آنافیلاکسی

تداخلات دارویی دسموپرسین

• مصرف همزمان با کاربامازپین،کلرپروپامید یا کلوفیبرات می‌تواند موجب افزایش اثر ضد ادراری دارو گردد.
• داروهای هپارین، لیتیم و اپی نفرین از تاثیر دسموپرسین می کاهند.

توجهات پزشکی – پرستاری در حین مصرف دسموپرسین

• با اندازه گیری منظم میزان مصرف و دفع آب، اسمولالیته ادرار و پلاسما و جرم حجمی ادرار، اثربخشی دارو را کنترل نمائید.
• بیمار را هر روز وزن کنید و او را از نظر ایجاد ادم تحت کنترل بگیرید.
• استفاده از اسپری بینی دسموپرسین ممکن است روی مخاط بینی تاثیر بگذارد.
• جهت تزریق وریدی در افرادی که وزنشان بیشتر از 10 کیلوگرم است با 50 میلی لیتر نرمال سالین و کودکانی که کمتر از 10 کیلوگرم وزن دارند دارو را با 10 میلی لیتر نرمال سالین رقیق نمائید.
• علائم مسمومیت با دسموپرسین عبارتند از دل درد، درد هنگام تنفس، گرگرفتگی صورت، ادم یا احتباس مایعات در بدن، سردرد و تحریک غشای مخاطی
• برای درمان مسمومیت دوز دارو یا دفعات مصرف دارو را کاهش دهید یا در صورتی که مسمومیت شدید باشد مصرف دارو را موقتا قطع نمائید.

توجهات بیمار – خانواده برای مصرف دسموپرسین

• در صورت بروز خواب آلودگی، سردرد، تنگی نفس، سوزش سردل، تهوع، کرامپ شکمی، احتقان و تحریک شدید بینی به پزشک مراجعه نمائید.
• قبل از استفاده از اسپری، بینی را تمیز کنید.
• در صورت بروز عفونت در قسمت فوقانی دستگاه تنفسی با پزشک تماس بگیرید.
• تنها به اندازه رفع تشنگی آب بنوشید.

شرایط نگهداری دسموپرسین

• محلول دارو را باید در یخچال و دمای 4 درجه سانتیگراد نگهداری نمایید.
• اسپری بینی دارو را می توان در دمای اتاق نگهداری نمود.

بیشتر بخوانید:

داروهای رقیق کننده خون

موارد مصرف قرص فنازومکس و عوارض فنازومکس

درمان سختی ادرار (احتباس ادرار) در منزل