معرفی داروی ضد سرطان کربوپلاتین

موارد مصرف و عوارض کربوپلاتین

کربوپلاتین (Carboplatin) با نام‌ تجاری پاراپلاتین (Paraplatin) یک داروی ضد سرطان است که از طریق اختلال در رشد سلول های سرطانی، از رشد و توسعه سرطان جلوگیری می‌کند. کربوپلاتین همراه با دیگر داروهای ضد سرطان برای درمان سرطان تخمدان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نام های تجاری: پاراپلاتین (Paraplatin)، کربوپلاتین نواپلاس (CARBOplatin Novaplus)

مکانیسم اثر کربوپلاتین

کربولاتین احتمالاً مانع جدا شدن دو رشته DNA از یکدیگر و تداخل در عملکرد آن می شود. کربوپلاتین در چرخه سلولی به طور غیر اختصاصی عمل می کند.

فارماکوکینتیک کربوپلاتین

نیمه عمر اولیه پلاسمایی ( آلفا ) 1/1 تا 2 ساعت و نیمه عمر پلاسمایی پس از توزیع مجدد( بتا ) 2/6 تا 5/9 ساعت است. دفع دارو کلیوی است.

موارد و مقدار مصرف کربوپلاتین

درمان اولیه و ثانویه (Palliative) کارسینوم تخمدان، رتینوبلاستوما، سرطان پیشرفته مثانه، سرطان ریه، سرطان سر و گردن، تومور ویلمز، تومور اولیه مغز، نئوپلاسم بیضه، سرطان سرویکس.

بزرگسالان: مقدار توصیه شده اولیه برای منوتراپی mg/m2 360 است که در روز اول از راه وریدی تزریق می‌شود. این مقدار هر چهار هفته تکرار می‌شود. هنگامی که همراه با سیکلوفسفامید تجویز می‌شود، میزان mg/m2 300 از راه وریدی، در روز اول و هر 4 هفته برای 6 دوره مصرف می‌شود.
تنظیم دوز: تنظیم دوز دارو براساس کمترین میزان پلاکت یا نوتروفیل پس از درمان، که به صورت هفتگی شمارش می‌گردند، انجام می‌شود (به جدول توجه کنید.)

در صورتی که کلیرانس کراتی‌نین ml/min 59-41 باشد، دوز اولیه mg/m2 250 خواهد بود؛ اگر ml/min 40-16 باشد دوز اولیه به mg/m2 200 کاهش می‌یابد.

در بیمارانی که کلیرانس کراتی‌نین آنها ml/min 15 یا کمتر می‌باشد، استفاده از این دارو توصیه نمی‌گردد.

مصرف کربوپلاتین در دوران بارداری و شیردهی

رده بندی بارداری : گروه D

کربوپلاتین می‌تواند به جنین آسیب برساند و یا باعث نقائصی در هنگام تولد نوزاد شود٬ اگر شما از این دارو استفاده می کنید حتما پزشک خود را در جریان قرار دهید

هنوز معلوم نیست که این دارو میتواند به شیر مادر عبور کند و یا به کودک شما آسیب برساند٬ قبل از مصرف این دارو در دوران شیردهی پزشک خود را در جریان قرار دهید .

عوارض جانبی کربوپلاتین

• اعصاب مرکزی: نوروپاتی محیطی، ضعف، گیجی، نوروتوکسیسیته مرکزی.
• دستگاه گوارش: یبوست، اسهال، استفراغ، از دست دادن الکترولیت‌ها، حساسیت مفرط، تهوع، تغییر حس چشایی.
• خون: کاهش فعالیت مغز استخوان (ترومبوسیتوپنی، لکوپنی، نوتروپنی، کم‌خونی، ضعف).
• کبدی: مسمومیت کبدی، درد.
• سایر عوارض: آلوپسی، حساسیت مفرط، اتوتوکسیسیته، درد، آنافیلاکسی، نارسایی قلبی، آمبولی، اختلالات بینایی.

مسمومیت با کربوپلاتین و درمان آن

تظاهرات بالینی: مسمومیت کبدی یا کاهش فعالیت مغز استخوان.

درمان: هیچ نوع پادزهری برای مصرف بیش از حد کاربوپلاتین شناخته نشده است.

تداخل دارویی کربوپلاتین

مصرف همزمان کاربوپلاتین با داروهای نفروتوکسیک موجب بروز اثرات اضافی مسمومیت کلیوی ناشی از کاربوپلاتین می‌شود و باید با احتیاط مصرف شوند.

• آسپیرین ممکن است منجر به افزایش ریسک خونریزی شود و باید از مصرف همزمان آنها پرهیز گردد.
• سرکوب کننده‌های مغز استخوان (شامل رادیوتراپی) می‌توانند منجر به افزایش سمیت هماتولوژیک شوند.

هشدار درباره مصرف کربوپلاتین

بعضی دارو‌ها را نمی‌توان در بعضی از شرایط تجویز نمود و بعضی دارو‌ها نیز در صورتی که نیاز به درمان تکمیلی باشد تجویز می‌گردد؛ بنابراین بهتر است که قبل از مصرف داروی کربوپلاتین ، پزشکتان از موارد زیر مطلع باشد:

• در صورتی که باردار هستید و یا قصد بچه‌دار شدن دارید و یا در صورتی که به نوزاد خود شیر می‌دهید.
• در صورتی که میزان مواد معدنی (سدیم، منیزیم، کلسیم) بدن شما نامتعادل است.
• اگر مشکلات کلیوی دارید.
• اگر در حال مصرف داروی خاصی هستید. این داروها شامل تمامی داروهای در دسترس است، چه برایتان تجویز شده است و چه بدون تجویز پزشک آن را مصرف می‌کنید نظیر داروهای گیاهی و داروهای مکمل.
• اگر سابقه واکنش آلرژیک به دارویی دارید.

اثر کربوپلاتین بر آزمایشهای تشخیصی

مقادیر زیاد کاربوپلاتین ممکن است موجب افزایش غلظت بیلی‌روبین، آلکالین فسفاتاز، آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)، کراتینین سرم و BUN شود. همچنین می‌تواند سطوح هموگلوبین، هماتوکریت و الکترولیت‌ها را کاهش دهد. ممکن است تعداد RBC, WBC، نوتروفیل‌ها و پلاکت‌ها کاهش یابند.

ملاحظات اختصاصی در رابطه با کربوپلاتین

علاوه بر موارد مربوط به تمامی داروهای آلکیله کننده، رعایت موارد زیر نیز توصیه می‌شود:
1- محلول دارو با استفاده از دکستروز پنج درصد در آب، محلول نمکی نرمال، یا آب استریل تزریقی تا غلظت mg/ml 10 تهیه می‌شود.
2- کاربوپلاتین را می‌توان با محلول نمکی نرمال یا دکستروز پنج درصد در آب رقیق کرد.
3- ویالهای باز نشده باید در دمای اتاق نگهداری شود. بعد از تهیه و رقیق کردن دارو، محلول به مدت هشت ساعت در دمای اتاق پایدار است. از آنجایی که کاربوپلاتین حاوی مواد نگهدارنده ضد باکتری نیست، داروی استفاده نشده باید بعد از هشت ساعت دور ریخته شود.
4- از وسایل تزریقی یا سوزنهای ساخته شده از آلومینیوم نباید استفاده کرد، زیرا کاربوپلاتین ممکن است رسوب کرده و کارایی خود را از دست بدهد.
5- اگرچه احتمال بروز تهوع و استفراغ با کاربوپلاتین کمتر از سیس‌پلاتین است، ولی این دارو می‌تواند موجب بروز استفراغ شدید شود. داروی ضد استفراغ باید تجویز شود.
6- کاربوپلاتین باید تحت نظر پزشک آشنا به داروهای سرطانی مصرف شود.
7- سرکوب مغز استخوان ناشی از دارو شدید بوده و می‌تواند منجر به بروز خونریزی یا عفونت شود.
8- آنمی می‌تواند تجمعی باشد و حتی نیاز به تزریق خون داشته باشد. باید تست‌های آزمایشگاهی بیمار به دقت پیگیری شود.
9- واکنش‌های شبه آنافیلاکتیک به کاربوپلاتین طی چندین دقیقه اول پس از تزریق رخ می‌دهد.
10- ممکن است اپی‌نفرین، کورتیکوستروئیدها و آنتی‌هیستامین‌ها باعث تخفیف علائم شوند.

نکات قابل توصیه به بیمار در دوره مصرف کربوپلاتین

1- مصرف مایعات کافی برای افزایش دفع ادرار، جهت تسهیل دفع اسیداوریک ضروری می‌باشد.
2- در صورت بروز وزوز گوش فوراً به پزشک اطلاع دهید تا از کاهش دائمی شنوایی جلوگیری شود. آزمون شنوایی باید قبل از شروع درمان و نوبت بعدی مصرف دارو انجام گیرد.
3- از تماس با افراد مبتلا به عفونت خودداری کنید.
4- بروز هرگونه خونریزی یا کبودی غیرمعمول را فوراً اطلاع دهید.
5- بیماران بزرگتر از 65 سال در معرض خطر بیشتر مسمومیت عصبی قرار دارند.

شرایط نگهداری از داروی کربوپلاتین

• دارو را از دسترس کودکان دور نگه دارید.
• دارو را در جایی خشک و خنک و به دور از گرما و تابش نور مستقیم نگه‌ دارید.

بیشتر بخوانید:

تاکسول (پاکلیتاکسل) داروی ضد سرطان را بیشتر بشناسید

معرفی داروی ضد سرطان وینورلبین

معرفی داروی ضد سرطان وین کریستین