معرفی جاذبه های گردشگری زیست بوم ساوان
زیست بوم ساوان کجاست؟
زیست بوم ساوان سرزمین وسیعی از علفزارهاست که در بخش گستردهای از آفریقا تا چشم کار میکند، گسترده شده است. زیست بوم در حقیقت محل زندگی موجودات است. این موجودات شامل گیاهان، حیوانات و دیگر گونه های حیات می شود که در یک منطقه ویژه جغرافیایی زندگی می کنند. شرایط آب وهوائی، عرض جغرافیائی و ارتفاع تعیین کننده موقعیت یک زیست بوم خواهد بود.
هر زیست بوم مجموعه ای از اکوسیستمها است که با جمعیت های جانوری و گیاهی و محیط پیرامونی که بر آن ها موثر است، شناخته می شوند. آب و هوا تعیین کننده مرزهای یک زیستبوم است. محدوده جمعیتی هر زیست بوم نیز با ویژگیهای طبیعی آن مثل رشته کوهها یا حریم رودخانهها از یکدیگر جدا می شوند. زیست بوم های اصلی عبارتند از:
جنگلهای بارانی استوائی – در ارتفاعات پایین منطقه استوائی در منطقه ای گرم و مرطوب قرار دارند. جنگل هایی با شاخ و برگ انبوه که اجازه نفوذ نور و باران را به پایین نمی دهند و بنابراین خاکی فقیر از نظر مواد غذایی دارند.
جنگل های مخروطی شمال – منطقه ای با زمستان های سرد و طولانی در امتداد آلاسکا، کانادا، روسیه، و چین با پوشش گیاهی درختان مخروطی است .
توندرا – منطقه ای عاری از درخت که به دلیل یخ بندان های طولانی و خاک یخ زده است
بیابان – منطقه ای با بارش اندک و حرارت زیاد است که گیاهان و جانوران آن رنگ روشنی برای فرار از نور آفتاب دارند.
مراتع ساوان – این مناطق در همه قاره ها بجز قطب جنوب وجود دارند و تقریبا یک چهارم سطح زمین را می پوشانند. مراتع محل اصلی کشاورزی بشر هستند و اکنون مراتع زیادی بطور وسیع به زیر کشت برده شده اند. ساوان افریقا بزرگترین و مشهور ترین ساوانهای جهان است که قسمت جنوبی قاره افریقا تا بیابان کالاهاری را پوشانده است.
بلوط کوتاه قد – ویژگی این زیست بوم که در کوه های کالیفرنیا و مناطق آب و هوائی مدیترانهای یافت می شود تابستان های گرم و خشک و زمستان های خنک و مرطوب است.
از دیگر زیست بوم های دنیا می توان به مناطق ساحلی و آب های کم عمق، منطقه آبهای آزاد اقیانــوس های باز، منطقه عمیق کف اقیانوس ها و همچنین علفزارهای مناطق معتدله اشاره کرد.
موقعیت جغرافیایی زیست بوم ساوان
زیست بوم ساوران در نواحی مداری (افریقا، امریکای جنوبی وجنوب شرق آسیا)قرار داشته واز ویژگی های عمده آن بارش در بهار یا تابستان، دمای زیادبا تغییرات کم فصلی می باشد.ساوانهای مناطق استوائی بوسیله مراتع و درختان منفرد و قابل گسترش هستند . بزرگترین و مشهور ترین ساوانهای جهان ساوان افریقا است که قسمت جنوبی قاره تا بیابان صحرا پوشانده است.بخش اصلی آن در نواحی مرکزی،شرقی و جنوبی آفریقا قرار دارد.همچنین جنوب آمریکاو جنوب حوزه رودخانه آمازون وقسمتهای میانی هند وشمال و شمال شرقی استرالیا از این نوع چمن زار پوشیده شده است.
هر قدر از جنگل های استوا دورتر شویم فصل خشک آشکارتر و طولانی تر می شود . جنگل به وسیله تشکیلات به نام ساوان جایگزین می شود که در آن گیاهان علفی نقش اساسی را در چشم انداز گیاهی ایفا می کنند این علفزار در دو سوی خط استوا با اقلیم همیشه گرم و یک فصل خشک طولانی مشخص می شود از این رو گیاهان این بیوم به خشکی مقاوم بوده و ویژگی مربوط به آن را دارند ریشه گیاهان ساوان نسبت به ساقه و برگ آنها گستردگی بیشتری دارند انواع متنوعی از گیاهان مقاوم به خشکی در ساوان وجود دارد .
میزان بارش در زیست بوم ساوان
میانگین بارش منطقه ساوان 1250 میلی متر می باشددر مهر تا اسفند گرمای هوا بیشتر می شود و این در فصل مرطوب منطقه است همین امر باعث بارش بین 610تا 700میلی متر باران در این دو ماه می گردداز فروردین تا شهریور کمترین مقدار باران در منطقه رخ می دهد همین امر باعث آتش سوزیهای گسترده و فرار حیوانات می گردد میانگین دمای ماهانه 18درجه می باشد و تقریبا شرایط یکنواختی را در طول سال دارد.
پوشش گیاهی زیست بوم ساوان
پوشش گیاهی غالب در زیست بوم ساوانا شامل گونههای مختلف علف وحشی است. اساساً این گیاهان علفهایی به بلندی 3 تا 6 فوت (1 تا 2 متر) هستند، که دردستههای بزرگ رشد میکنند. شرایط آب و هوایی غالب چنین است که، نمیتواند شرایط رشد جنگلهای انبوه مثل جنگلهای بارانی و جنگلهای معتدل را تأمین کند. در زیست بوم علفزار، فصل بارانی کوتاه با آغاز دوره رشد فعال برای پوشش گیاهی، هم زمان است.درختان موجود در این علفزار در مقابل خشک سالی و خاک ضعیف مقاوم هستند. انواع عمده درختان که نسبت به دیگر انواع با این زیست بوم سازگارترند، کاج، نخل و اقاقیا هستند.
در زیست بوم علفزار گرمسیری، لایه خاک فوقانی که رشد گیاه را پشتیبانی میکند نسبتاً کم عمق است. بر خلاف جنگل انبوه استوایی و جنگلهای برگ ریز معتدل، خاک زیست بوم ساوانا، کمتر بارور است. تعجبی ندارد که علفها، گونههای گیاهی غالب این ناحیه هستند.
گیاهان موجود در علفزارهای گرمسیری با شرایط خشک سالی طولانی مدت، سازگار هستند. بسیاری از آنها دارای ریشه اصلی عمودی هستند، که به عمق خاک برای جذب آب نفوذ میکند، هم چنین، برگها در فصل خشک میریزند، تا مانع تعرق و حفظ رطوبت شوند.
درست مانند حفاظت از آب، گیاهان مواد مغذی را نیز برای استفاده در فصل خشک ذخیره میکنند، بنا بر این، بسیاری از گیاهان ساوانا ریشههای بزرگ زیر زمینی، در قالب بنه(corms) و غده(tubers) دارند. برای جلو گیری از چرای چرندگان، علفها مواد تلخی ترشح میکنند یا برگهایشان برای جویدن خیلی سفت هستند.
با توجه به اهمیت درخور پوشش گیاهی و دست رسی به مواد غذایی در ساوانا، چرندگان تا حد زیادی جمعیت حیوانات از این زیست بوم را شامل میشوند. لیست این حیوانات شامل غزال، فیل، زرافه، بز کوهی آفریقایی، بوفالو، آهوی آفریقایی و گورخر میشود.
جایی که چرندگان حضور دارند، شما همواره میتوانید انتظار لیستی از گوشت خواران را نیز داشته باشید. بالأخره، این یک رابطهی طبیعی برای متعادل نگه داشتن زیست بوم و حفظ کردن زنجیره غذایی است. گوشت خوارانی که از چرندگان ساوانا تغذیه میکنند شامل پلنگ ، یوزپلنگ ،کفتار، شغال و شیر هستند.
از ویژگیهای تطبیقی کشف شده در حیوانات زیست بوم ساوانا پاهای بلند است. آنها باید در دورههای خشک سالی و سایر شرایط نامساعد آب و هوایی مشابه، مسافتهای طولانیتری را مهاجرت کنند. تحلیل مشابه در مورد پرندگان با بالهای بلند نیز صادق است.
بخش شگفت انگیز پوشش گیاهی علفزار این است که با وجود آتش سوزیها، دست نخورده باقی می ماند، که در مورد جنگلها این گونه نیست. حتی پس از سوختن قسمت بالایی گیاه، آنها میتوانند رشد طبیعی خود را از طریق ریشهها و جوانههای زیر زمینی بازیابی کنند.
اگر بارش سالانه علفزارها کاهش بیابد، به یک بیابان تبدیل خواهد شد. همین طور بارندگی سالانه بالاتر باعث تبدیل ساوانا به جنگل میشود. مانند بسیاری از زیست بومهای زمین، ساوانا نیز از تهدیدهای انسانها در امان نیست. مردم از این پوشش برای پرورش احشام و دامهای اهلی خود استفاده میکنند که منجر به کاهش تدریجی ناحیه علفزار میشود. دیر یا زود، ناحیه دارای حیات، به بیابانی خالی از سکنه تبدیل میشود.
در یک نگاه کلی به نظر می رسد این درخت ها سر و ته در زمین فرو رفته باشند. به خصوص اگر زمستان این درخت ها را ببینید، شاخه های خشک آنها شبیه به ریشه هایی هستند که در آسمان فرو رفته اند و امتداد پیدا کرده اند. این درخت ها اغلب در افریقا و استرالیا رشد می کنند و برای پرورش، نیاز به مناطق کم ارتفاع دارند.افسانه هایی که درباره این درختان وجود دارد، می گوید که یکی از پیامبران یهود این درختان را که در باغ او روییده بود دوست نداشت بنابراین درختی را از زمین کند و آن را روی دیوار بهشت انداخت اما درخت از بین نرفت و به زمین فرود آمد اما به صورت وارونه در زمین فرو رفت و استوار ماند!
این درختان به شکل عجیبی رشد می کنند و تا ارتفاع 30 متر می رسند. قطر آن ها حدود 11 متر است و این یعنی که آنها غول پیکرترین درختان زمین هستند!آفریقایی ها به بائوباب هایشان عشق می ورزند. آنها از قدیم بائوباب ها را به چشم سرپناه هایی دیده اند که در دل خود آب ذخیره می کنند و مخزنی از دانه های خوراکی هستند. گفته می شود که این درختان چندین هزار سال عمر دارند و از عجیب ترین درختان دنیا به حساب می آیند.
جالب است بدانید که بائوباب های جوان شبیه درختان معمولی هستند اما وقتی عمر آنها به حدود 100 سال می رسد، کم کم ظاهر عجیبی پیدا می کند. تنه درخت شروع به بزرگ شدن می کند و شاخه های نازک و آن به شکلی خشک شده در آسمان می مانند تا آن را به یک درخت وارونه تمام عیار تبدیل کنند.بائوباب ها در فصل بارانی سال با تمام تنه خود آب جذب می کنند و متورم می شوند. درست شبیه یک اسفنج. اما در فصل های گرم سال رفته رفته از آب خود تغذیه می کنند و باریک تر می شوند. البته به جز خود درخت انسان ها و فیل های تشنه هم از آب آن استفاده می کنند. فیل ها در این زمان با خرطومشان درخت را سوراخ می کنند و چوب نرم و مرطوب آن را می جوند تا آب مورد نیاز بدنشان تامین شود.
بیشتر بخوانید:
هزینه های سفر به مجارستان و جاذبه های توریستی آن
از هزینه های سفر به لائوس و جاذبه های گردشگری آن چه می دانید؟
هزینه های سفر به ویتنام و جاذبه های گردشگری بی نظیر آن
گردآوری توسط بخش گردشگری
مجله دلگرم