لنفوسیت (سلول سفید خون) چیست؟ + علت تعداد لنفوسیت پایین
همه چیز در مورد لنفوسیت‌ها
بر اساس ظاهر آنها زیر میکروسکوپ آنها را به دو دسته تقسیم می‌کنند:
لنفوسیتهای بزرگ و گرانولار و لنفوسیتهای کوچک. اکثر لنفوسیتهای بزرگ همان سلولهای NK هستند. لنفوسیتهای کوچک از سلولهای T و سلولهای B تشکیل گردیده‌اند. بدن یک فرد طبیعی هزار میلیارد سلول لنفوییدی دارد، و بافت لنفوییدی تشکیل دهنده حدود ۲درصد از وزن بدن است. لنفوسیت‌ها به‌طور معمول بین ۸ تا ۱۲ میکرون قطر دارند (لنفوسیتهای کوچک ۶ میکرون و لنفوسیتهای بزرگ ۹ تا ۱۵ میکرون). هسته آنها گرد، بیضی شکل، فرورفته‌است و ۹۰ درصد حجم سلول را به خود اختصاص می‌دهد (به غیر از سلولهای بزرگ)
انواع لنفوسیت
لنفوسیت B (به علت اینکه اولین بار در تخمدان جوجه که Bursa نامیده می‌شود مشاهده شده‌اند) دوره تمایز خود را در محل تولید یعنی همان مغز استخوان می گذارنند. این لنفوسیت‌ها بیشتر در تولید پادتن و ایمنی هومرال نقش دارند.
لنفوسیتهای T که پس از تولید در مغز استخوان وارد تیموس شده و آنجا تمایز می‌یابند و خود چهار نوع هستند که عبارت اند از: لنفوسیت تی سیتوتوکسیک، لنفوسیت تی یاری دهنده، لنفوسیت تی خاطره و لنفوسیت تی سرکوبگر انواع لنفوسیتهای تی هستند. لنفوسیتهای T در ایمنی سلولی و ایمنی تطبیقی سیتوتوکسیک مؤثرند.
سلولهای کشنده طبیعی (NK cells) در ایمنی سلولی و ایمنی ذاتی دخیل هستند.
دفاع اختصاصی بدن شامل ایمنی هومورال و ایمنی سلولی است. در ایمنی سلولی لنفوسیتهای T (سلولهای T) فعالیت دارند. لنفوسیتهای T پس از اتصال به آنتی‌ژن تکثیر پیدا می‌کنند و انواعی از سلولهای T از جمله تعدادی T کشنده و تعدادی T خاطره به وجود می‌آورند. سلولهای T کشنده به طور مستقیم به سلولهای آلوده به ویروس و سلولهای سرطانی حمله می‌کنند و با تولید پروتیین خاص به نام پرفورین منافذی در این سلول‌ها به وجود می‌آورند و موجب مرگ آنها می‌شوند. به همین علت این نوع از پاسخ ایمنی به ایمنی سلولی معروف است. انواع سلولهای T عبارت است از T کشنده، T خاطره، یاری‌کننده (h.c) و مهارکننده.
لنفوسیت تی سیتوتوکسیک و سرکوبگر CD8 مثبت هستند ولی دو گروه دیگر CD4 مثبتند.
مراحل ساخته شدن و بالغ شدن لنفوسیتT
لنفوسیتT همانند لنفوسیت B در مغز استخوان (مغز قرمز استخوان) ساخته می‌شود ولی همانند لنفوسیتB در مغز استخوان بالغ نمی‌شود بلکه از طریق خون به تیموس که پشت جناغ و جلوی نای قرار دارد می‌رود و در تیموس بالغ می‌شود. لنفوسیت T اغلب بین خون و لنف در گردش است و در برخورد با آنتی ژن خاص روی میکروب فعال می‌شود که اغلب لنفوسیتهای T ضد ویروس، انگل، سرطان و رد بافت پیوند شده می‌باشد.
وظیفه‌های لنفوسیت تی
- حضور میکروب را به سایر گلبول‌ها خبر می‌دهد.
- میکروب‌ها را گرفته و کشته و به گلبول‌های سفید تحویل داده که مستقیماً بیگانه خوارند.
- در سطح خود گیرنده‌های آنتی‌بادی مانندی دارند که به آنتی‌ژن میکروب جسبیده و دیوارهٔ سلول را حل می‌کند.
- در مبارزه با سلولهای سرطانی T کشنده به همراه ماکروفاژها نقش اصلی را دارند.
تعداد لنفوسیت پایین چیست؟
برای بزرگسالان، تعداد لنفوسیت کمتر از 1000 سلول در هر میکرولیتر خون، تعداد کمی از لنفوسیت ها در خون او است. لنفوسیتوپنی یا لنفوپنی، شرایط متفاوتی برای شمارش لنفوسیت های کم هستند. هنگامی که تعداد لنفوسیت ها کاهش می یابد توانایی بدن برای مقاومت در برابر و مبارزه با عفونت به شدت به خطر می افتد و آمادگی به سرطان افزایش می یابد. علاوه بر این، شمارش لنفوسیت های پایین نیز ممکن است باعث آسیب به ارگان های مختلف شود. بخش زیر، علل بالقوه لنفوسیت های کم را شرح می دهد.
تعدادی از عوامل وجود دارد که می تواند به تعداد کم لنفوسیت کمک کند. علل را می توان به علل عمومی، علل اکتسابی یا علل ارثی تقسیم کرد.
علل عمومی
- بدن قادر به تولید تعداد مناسب لنفوسیت ها نیست.
- بدن تعداد زیادی لنفوسیت تولید می کند اما آنها تخریب می شوند.
- لنفوسیت ها در طحال یا گره های لنفاوی به دام افتاده اند.
علل اکتسابی
علل به دست آمده بستگی به شرایط پزشکی اصلی و یا پاسخ به درمان های پزشکی دارد. برخی از نمونه های علمی حاصل شده عبارتند از:
- بیماری های عفونی
- اختلالات خود ایمنی
- استروئید درمانی
- سرطان خون و بیماری های خون
- اشعه یا شیمی درمانی
علل ارثی
علل ارثی مربوط به نقص ژن هایی هستند که نقش مهمی در توسعه لنفوسیت ها دارند. برخی از نمونه های کلیدی این بیماری ها عبارتند از:
- ناهنجاری DiGeorge
- سندرم Wiskott-Aldrich
- سندرم کمبود ایمنی ترکیبی شدید
- Ataxia-telangiectasia
علائم تعداد لنفوسیت پایین چیست؟
اغلب دشوار است که پزشکان مشکل لنفوسیت های پایین را تشخیص دهند زیرا به تنهایی علائم و نشانه های قابل توجهی را ایجاد نمی کند. در اغلب موارد، میزان شمارش لنفوسیت های پایین معمولاً در طول آزمایش های بیماری های دیگر تشخیص داده می شود. شاخص های بالقوه تعداد کم لنفوسیت ها عفونت های غیر معمول، افزایش تعداد عفونت ها و یا عفونت های حل نشده هستند. این عوامل می توانند سبب درخواست انجام آزمایش های بیشتر توسط پزشک برای تعیین علت زمینه ای شمارش لنفوسیت های پایین شود.
چگونه تعداد لنفوسیت کم تشخیص داده می شود
به منظور تشخیص تعداد کم لنفوسیت، پزشکان معمولاً ارزیابی دقیق از تاریخچه بیماری بیمار را انجام می دهند که شامل خطر ابتلا به بیماری ایدز، هر گونه برخورد قبلی با درمان که ممکن است سبب کاهش لنفوسیت ها باشد و اینکه آیا بیمار سابقه خانوادگی از تعداد لنفوسیت های کم دارد. معاینه فیزیکی انجام می شود که طی آن پزشک برای غدد لنفاوی بزرگ و طحال و همچنین علائم دیگری که عفونت را نشان می دهد بررسی می شود. تب یک علامت کلاسیک عفونت است. پس از بررسی اولیه، بیمار ممکن است آزمایش های تشخیصی دیگری برای تعیین میزان شمارش خون و تعیین اینکه آیا بیماری های زمینه ای ممکن است در میزان شمارش لنفوسیت های پایین آنها تأثیر بگذارد درخواست می نماید.
چگونه تعداد لنفوسیت پایین درمان می شود
به طور معمول، اگر وضعیت لنفوسیت های پایین به یک بیماری مرتبط است پزشک با این امید که حل مشکل سبب بازگشت میزان سلول های لنفوسیت به سطح نرمال بشود درمان می کند. در موارد لنفوسیتوپنی خفیف بدون علت زمینه ای، درمان معمولاً تجویز نمی شود و در بعضی موارد اختلال به تنهایی بهبود می یابد. اگر لنفوپنی ناشی از نقص ژنتیکی باشد پیوند سلول های بنیادی خون و سلول های بنیادی مغز استخوان به عنوان یک گزینه درمان مناسب در نظر گرفته می شود. علاوه بر این، مطالعات مداوم برای شناسایی داروها و استراتژی های درمان که بتواند بدن را برای ایجاد لنفوسیت های بیشتر وادار نماید در حال انجام است.
