قند مصنوعی سوکرالوز و عوارض حاصل از مصرف آن

معرفی شیرین کننده مصنوعی سوکرالوز

سوکرالوز (sucralose) یک شیرین کننده مصنوعی با میزان کالری صفر است که حدود 700- 400 برابر شیرین‌ تر از شکر است. سوکرالوز از قند طبیعی (سوکروز) تهیه‌ شده است و در یک فرآیند چندمرحله‌ای، سه اتم اکسیژن-هیدروژن با سه اتم کلر جایگزین می شود. سوکرالوز در سال 1976 در کالج کویین الیزابت(Qeen Elizabeth) توسط یک محقق بریتانیایی حین آزمودن یک ماده به‌طور اتفاقی کشف شد؛ در آمریکا در سال 1999 به‌عنوان یک شیرین‌ کننده مصنوعی معرفی‌ شد و امروزه یکی از پرطرف‌دارترین آن‌هاست.

متابولیسم سوکرالوز

سوکرالوز هیچ تأثیری بر متابولیسم کربوهیدرات ندارد، همچنین میزان قند خون و ترشح انسولین را در کوتاه و بلند مدت تحت تأثیر قرار نمی‌دهد در نتیجه شیرین‌کننده مناسبی برای دیابتی‌ها محسوب می‌گردد.

فواید مصرف سوکرالوز

طعم سوکرالوز کاملا شبیه شکر است و مقاومت عالی آن موجب برتری این شیرین کننده از سایر شیرین کننده ها شده است و جایگزین شکر در شیرینی جات و دسر ها می باشد.

• سوکرالوز طعمی شیرین دارد و شیرینی آن در دهان باقی می ماند و هیچ طعم ناخوشایندی در دهان ایجاد نمی کند.
• سوکرالوز در بدن انرژی تولید نمی کند به دلیل اینکه مانند ساکارز شکسته نمی شود و به سرعت از میان بدن بدون تغییر عبور می کند .
• سوکرالوز به طور وسیعی در بیش از ۱۰۰ تحقیق در مدت ۲۰ سال مورد بررسی قرار گرفته و مشخص شده که کاملا سالم و بی خطر است و تا کنون هیچ گونه گزارشی مستند از عوارض نامطلوب همچون پوسیدگی دندان ، افزایش قند در افراد دیابتی ،تغییرات ژنتیکی، سرطان ،مشکلات ایمونولوژیک ،اختلال در سیستم اعصاب مرکزی و محیطی و نیز نقص جنین از این ماده منتشر نشده است.
• این شیرین کننده برای کل اقشار مختلف جامعه شامل زنان باردار, مادران شیرده و کودکان در کل سنین قابل استفاده می باشد.
• سوکرالوز برای افرادی که می خواهند میزان جذب کالری را در بدن خود کاهش دهند مفید می باشد.

موارد مصرف سوکرالوز

سوکرالوز به عنوان یک شیرین کننده در مکمل های غذایی ,مواد دارویی , ویتامین ها و مکمل های معدنی و دارویی قابل استفاده می باشد.
از دیگر فواید سوکرالوز این است که موجب تخریب دندانها نمی شود و دوست دندانهاست چون باکتریهای دهان آنرا به عنوان یک منبع غذایی نمی شناسد بنابراین موجب پوسیدگی دندانها نمی شود.

سوکرالوز به طور استثنایی پایداری حرارتی دارد، و این ویژگی آن را برای استفاده در پخت، کنسرو، پاستوریزاسیون، پردازش ضدعفونی برای عمل جراحی و دیگر فرآیند های تولید که مستلزم وجود دماهای بالا است، ایده آل می کند. در میان طیف وسیعی از بررسی های انجام شده روی محموله های پخته شده، میوه های کنسرو شده ( کمپوت میوه)، شربت ها، مرباها و ژله ها، در طول پردازش و در تمام طول عمر، هیچ کمیت قابل اندازه گیری ای از سوکرالوز که از دست رفته باشد، رخ نداده است.

موارد استفاده از سوکرالوز به شرح زیر است:

• در غذاها و نوشیدنی ها
• نوشیدنی ها و مخلوط های آشامیدنی ها
• نوشیدنی های گاز دار
• قرص و آب نبات های جویدنی
• آب میوه ها و میوه های پردازش شده
• محصولات رژیمی و تغذیه ای
• آدامس
• نوشیدنی های گازدار تهیه شده از میوه ها
• محصولات پخته شده و مخلوط پخته
• قهوه و چای
• آبمیوه های سبزیجات و سبزیجات فرآوری شده
• دسرهای منجمد
• سختی و نرمی آب نبات
• مربا ها و ژله ها
• محصولات لبنی
• شیرینی ها و رویه خامه های شیرینی
• میوه های فرآوری شده
• محصولات مخلوط خشک
• سس سالاد

آیا سوکرالوز برای بدن انسان مضر است؟

این باور که تهیه و خرید محصولات حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی جهت کاهش وزن کمک‌کننده است، یک رؤیای غیرقابل تحقق است. در حقیقت، این مواد رژیمی می‌توانند در فرآیندهای بیوشیمیایی بدن اختلال ایجاد کرده و توان بدن در تنظیم تأمین میزان کالری مورد نیازش را بر هم بزنند. این مسئله امر ثابت‌ شده‌ای است، که مصرف مواد رژیمی احتمال چاقی را دو برابر می کند. در دهه های گذشته، مطالعات نشان داده‌ است که شیرین کننده‌های مصنوعی نه‌‌تنها اشتها را تحریک می‌کنند و سبب افزایش میل به خوردن کربوهیدراتها می‌شوند، بلکه محرک ذخیره چربی و افزایش وزن نیز می‌شوند.

از نظر شیمیایی، سوکرالوز بیش‌تر مشابه سم د.د.ت (DDT: dichloro diphenyl trichloro ethane ) است، تا قند طبیعی سوکروز که از آن تهیه می شود. در مرحله نخست، سوکرالوز از یک قند طبیعی به‌دست می آید اما در یک واکنش پنج مرحله ای، سه مولکول کلر به سوکروز اضافه ‌می‌ شود و در یک واکنش جایگزینی، مولکول شکر تبدیل به یک حد واسط فروکتو-گالاکتوز می‌شود.

ترکیب حد واسط فروکتو-گالاکتوز در طبیعت یافت نمی‌ شود؛ در نتیجه بدن نیز توانایی ورود ماده در فرآیند سوخت‌وساز را ندارد؛ این اتفاق از نظر تولیدکنندگان سوکرالوز به‌‌عنوان یک نتیجه مثبت تلقی شده؛ زیرا این آرایش جدید و منحصربه‌فرد به‌دلیل عدم ورود به چرخه سوخت‌وساز، در بدن کالری تولید نخواهد کرد؛ ترکیب های حد واسط دارای رادیکالهای آزاد هستند. در صورت جذب این مواد در لوله گوارش و ورود به سلولهای بدن می توانند بر روی ژن های موجود اثر کرده و ژن‌ها را دچار جهش کنند و یا حتی سلول ها را تبدیل به فرم سرطانی کرده و فرد را دچار بیماری سرطان کنند.

با توجه به نتایج به‌دست ‌آمده از آزمایشهای صورت ‌گرفته بر روی حیوانات، جذب پانزده‌ درصدی سوکرالوز در سیستم گوارش و سلول های چربی گزارش ‌شده است. اگر فرد دارای سیستم گوارش کارآمدی نیز باشد، میزان جذب، افزایش ‌یافته و فرد با ریسک بالاتری از عوارض جانبی مواجه خواهد شد.

عوارض جانبی حاصل از مصرف سوکرالوز

سوکرالوز به‌رغم این‌که از قند طبیعی تهیه می‌¬شود، ولی یک قند مصنوعی خطرناک است؛ همانند آسپارتام و ساخارین کلرینه شده است و قطعاً دارای عوارض جانبی است.

مصرف سوکرالوز سبب تغییر در میزان ترشح انسولین، تغییر مقدار قند خون و تغییر میزان پپتیدهای شبه گلوکاگون در بدن می‌شود. میزان ترشح هورمون انسولین می‌تواند قند خون را کنترل کند. پپتیدهای شبه گلوکاگون نیز به‌نوبه‌ خود بر میزان ترشح انسولین تأثیر می‌گذارند. در نتیجه، با تغییر بر روی هر یک، ‌میزان قند خون مورد تأثیر قرار می گیرد. این مسئله می‌ تواند برای افراد مبتلا به دیابت خطرناک باشد.

مواد حاصل از سوخت‌وساز سوکرالوز در روده و دستگاه گوارش فاقد هویت و پروفایل ایمنی هستند؛ در نتیجه ممکن است در افراد ایجاد بیماریهای خود ایمنی کند.

در تحقیقات دیده ‌شده است که مصرف سوکرالوز سبب کاهش باکتریهای مفید رودهای می‌شود. بعد از مصرف دوازده هفته ای سوکرالوز، روده موش‌ ها دچار کاهش 80-47 درصدی باکتریهای بی‌هوازی شامل بیفیدوباکتریوم ها و لاکتوباسیل‌ها شده است و حتی بعد از قطع مصرف سوکرالوز، تعداد به حالت طبیعی بازگشت نکرده است.

تاثیر سوکرالوز بر اعضاء بدن انسان

یافته‌های آسیب‌شناسی سلولی از دستگاه گوارش، ترشح لنفوسیتها به سلول‌های پوششی روده را که در حالت عادی رخ نمی دهد، نشان داده است، زخم در سلول های پوششی روده نیز مشاهده ‌شده است. این دو محقق، شواهد علمی به‌دست ‌آمده را از آزمایشهایی گزارش کرده‌اند که اکثر این تأثیرات بیولوژیکی در غلظتی که سازمان بهداشت جهانی برای استفاده از سوکرالوز (پنج میلی‌گرم به‌ازای کیلوگرم وزن بدن) در صنایع غذایی مجاز دانسته است، ایجاد شده بود. در مجموع، اطلاعات علمی گردآوری‌شده در این بازنگری، بر خصوصیاتی از سوکرالوز تأکید دارد که با بسیاری از ترکیبات ارگانوکلرین دیگر نظیر داروهای ارگانوکلرین، حشره‌کش‌ها -مانند ددت- و مواد شیمیایی صنعتی مشترک است.

علائم بالینی مصرف سوکرالوز در اعضای مختلف بدن

قرمزی به‌همراه تاول و کهیر و پوسته‌پوسته شدن پوست، تنگی نفس، گرفتگی و آبریزش بینی، ایجاد لخته خونی در چشم به‌همراه اشک، نفخ و درد معده به همراه اسهال، تپش قلب، درد مفاصل و نیز گاهی افسردگی از علائم بالینی مصرف سوکرالوز خواهد بود. باید به این نکته توجه کرد که شاید به‌دلیل تفاوت در میزان مقاومت سطوح ایمنی بدن افراد ممکن است این علائم با شدت کم‌تر یا بیش‌تری در افراد مشاهده شود؛ اما نباید به‌دلیل شباهت این علائم با سایر بیماریهای عمومی، بعد از مصرف سوکرالوز از کنار این علائم به‌راحتی عبور کرد.

بیشتر بخوانید:

مضرات قند مصنوعی /سرطانی ها بخوانید

عوارض آسپارتام (شیرین کننده های مصنوعی)در دوران بارداری

ساخارین چیست و چه کاربردهایی دارد؟

گردآوری توسط بخش سلامت

مجله دلگرم