علت مثبت و منفی بودن Quad marker در آزمایش خون

تفسیر آزمایش Quad marker

Quad marker آزمایشی است که بخشی از برنامه غربالگری جنین در سه ماهه دوم بارداری می باشد و احتمال وجود‌ تریزومی ۱۳، ۱۸ ‌و ۲۱ ، نقایص لولة عصبی و پره اکلامپسی ( فشار خون بالا در دوران بارداری) در سه ماهه دوم بارداری را گزارش می ‌نمایند. با انجام این آزمایش خانمها در دو گروه قرار می گیرند:

1. گروه غربالی مثبت با ریسک بالای ابتلا
2. گروه غربالی منفی با ریسک پایین ابتلا

گروه غربال مثبت

الف – غربال مثبت از نظرسندرم داون :

خانمی غربال شده مثبت تلقی میشود که ریسک ابتلا او به سندرم داون براساس سن مادر ، سطوح سرمی PAPP-A ، Free bHCG، AFP ، uE3 و inhibin-A و نیز اندازه گیری NT ۱ به ۲۷۰ یا بیشتر باشد، که در حدود ۱ به ۲۰ مورد از خانمهای غربال شده در این گروه قرار خواهند گرفت.

ب- غربال مثبت از نظر نقص لوله عصبی باز:

اگر سطح سرمی AFP برابر یا بیشتر از ۲٫۵ برابر سطح میانه طبیعی (MoM ۲٫۵) باشد ، نتیجه غربال مثبت بوده ، و در حدود یک نفر از صد خانم در این گروه قرار خواهند گرفت.

گروه غربال منفی

یک نتیجه غربال منفی از نظر سندرم داون بدین معناست که ریسک ابتلا کمتر از Cut off اختصاصی ریسک ابتلا باشد و یک نتیجه غربالی منفی احتمال ابتلا به سندرم داون را شامل نمی گردد. و یک نتیجه غربال منفی از نظر نقائص عصبی لوله باز بدین معناست که سطح سرمی AFP کمتر از ۵/۲ برابر سطح میانه طبیعی (MoM ۵/۲) باشد و یک نتیجه غربالی منفی احتمال ابتلا به نقائص عصبی لوله باز را شامل نمی گردد. تست کواد مارکر همچنین قادر به تعیین بارداریهای با ریسک بالای ابتلا به سندرم ادوارد می باشد. که در این مورد ریسک ابتلا بالاتر از آنچه گزارش گردیده می باشد.

سایر نام ها: Quad marker or Quad Test ، تست چهارگانه سه ماه دوم بارداری، (Quadruple test ، Beta HCG ، Inhibin A(Alpha Feto Protein, (AFP) , Unconjugated Steriol, (UE3

شرایط نمونه گیری در آزمایش Quad marker

1. با رعایت اصول نمونه گیری از بیمار نمونه خون وریدی گرفته شود.
2. نیاز به ناشتایی یا آمادگی خاصی نمی باشد. براساس روشی که آزمایشگاه استفاده می‌نماید احتمال دارد انجام سونوگرافی برای شما توصیه شود.
3. جهت ارزیابی نتایج نقص لوله عصبی (NTD) سن بارداری میبایست مابین ۱۵ هفته و صفر روز تا ۲۲ هفته و شش روز باشد.
4. جهت ارزیابی نتایج سندروم داون و تیروزمی ۱۸ سن بارداری میبایست مابین ۱۴ هفته و صفر روز تا ۲۲ هفته و شش روز باشد.

ملاحظات نمونه گیری در آزمایش Quad marker

1. پس از انجام آمینوسنتز نمونه گیری جایز نیست. زیرا بر نتایج آزمایش تأثیر می گذارد.
2. ترجیحاً پس از خونگیری، نمونه خون وریدی به لوله با درب قرمز انتقال یابد.سپس سریعاً سانتریفیوژ نموده و سرم را جدا نمایید.
3. سرم جدا شده باید شفاف و عاری از فیبرین ، همولیز و یا لیپمیک باشد.
4. پس از خونگیری محل نمونه برداری را از لحاظ خونریزی یا هماتوم بررسی نمایید.
5. نمونه گیر می بایست اطلاعاتی از وضعیت بالینی زن باردار از وی پرسیده و در صورت لزوم در برگه آزمایش یادداشت نماید. از جمله این اطلاعات می توان به سن مادر، وزن مادر، سابقه مصرف سیگار، سابقه دیابت، فشار خون بالا، سقط جنین، بیماریهای عفونی، بارداریهای چند قلو و … اشاره نمود.

موارد عدم پذیرش نمونه در آزمایش Quad marker

1. نمونه ای که به طور مکرر ذوب و فریز گردد.
2. سرم های با همولیز و لیپمیک شدید.
3. نمونه خارج از محدوده زمانی ۱۴ تا ۲۲ هفتگی.

اطلاعات تکمیلی در رابطه با آزمایش Quad marker

تست quadruple marker یا Quad marker(چهارگانه) یکی از رایج ترین تست های غربالگری ناهنجاریهای ژنتیکی جنینی پیش از تولد است که در بسیاری از کشورهای دنیا به صورت ملی بر روی تمامی مادران باردار انجام می پذیرد. این تست دارای نرخ تشخیص حدود ۸۰ – ۷۵% می باشد. در این تست ۴ مارکرAFPT، HCG، Estriol Free و Inhibin A در هفته ۲۰-۱۵ حاملگی بر روی خون مادران باردار مورد اندازه گیری قرار می گیرد و نتایج بر اساس الگوهای استاندارد و با توجه به سن مادر و شرایط او مورد بررسی می شود.

نتایج این تست می تواند شاخص خوبی جهت تعیین ریسک ابتلای جنین به ناهنجاریهای کروموزومی مانند تریزومی ۱۳، تریزومی ۱۸ و تریزومی ۲۱ می باشد همچنین با توجه به اندازه گیری میزان AFP می تواند معیار مناسبی جهت تعیین ریسک ابتلا به ناهنجاری های لوله عصبی (NTD) باشد.

1. آلفا فیتو پروتئین: AFP این هورمون توسط کبد جنین تولید شده و از طریق جفت وارد خون مادر می شود همچنین این هورمون وارد مایع آمنیوتیک نیز می شود. میزان این هورمون تا هفته ۱۲ حاملگی افزایش یافته و پس از آن شروع به کاهش تدریجی تا هنگام تولد مینماید.

2. βhCG : این هورمون مهمترین هورمون تولید شده در هنگام بارداری می باشد که توسط جفت ترشح شده و وارد خون مادر می گردد. این هورمون کمک به ترشح پروژسترون می نماید و باعث حفظ جنین میگردد. میزان این هورمون در ۳ ماهه اول بارداری افزایش یافته و پس از آن شروع به کاهش تدریجی نموده به طوریکه در هنگام تولد میزان این هورمون کمتر از ۱۰% میباشد.

3. استریول آزاد: Free Estriol استریول نیز یکی از انواع استروژنها بوده که توسط کبد و غده آدرنال جنین و جفت تولید شده و وارد خون مادر میگردد. میزان این هورمون در حدود هفته ۸ افزایش یافته و بعد از آن تا موقع تولد به تدیج افزایش میابد.

4. Inhibin A : یک پروتئین دیمر تولید شده توسط جفت میباشد که در هفته ۱۷-۱۴ کاهش یافته و بعد از آن مجددا افزایش میابد.

عوامل مداخله گر در آزمایش Quad marker

شامل وزن مادری ، گروه نژادی یا بومی ، بارداری در شرایط آزمایشگاهی یا IVF ، دیابت قندی وابسته به انسولین یا IDDM و مصرف سیگار می باشد بطوریکه:

• سطوح چهارمارکرسرمی در خانمهای سنگین وزن کاهش و در خانمهای لاغر افزایش می یابد.
• سطوح AFP حدود ۲۰% و Free bHCG در حدود ۱۰% در زنان آفریقایی – کارائیبی بالاتر از زنان سفید پوست می باشد.
• در زنانیکه از طریقIVF باردار شده اند ، سطح free bHCG در حدود ۱۰% بالاتر و سطح UE3 در حدود ۱۰% پائینتر از زنانیکه از روش IVF استفاده نکرده اند، می باشد.
• سطوح AFP و UE3 در زنانیکه مبتلا به دیابت وابسته به انسولین هستند ، به ترتیب در حدود ۸% و ۶% پائینتر میباشد.
• در زنان سیگاری سطح Free bHCG تمایل به کاهش درحدود ۲۰% و سطح Inhibin-A تمایل به افزایش درحدود۶۰% دارد.
• لذابایستی تنظیمات اختصاصی مقادیر MoM برای این فاکتورها انجام شود.
• سطوح مارکرهای سرمی در بارداریهای دوقلویی افزایش می یابد و لذا بایستی تنظیماتی بدین منظور انجام گیرد.

توضیحات در مورد آزمایش Quad marker

• جهت غربالگری نقص لوله عصبی (Neural Tube defect) تنها مارکر آلفا فیتو پروتئین (AFP) مورد ارزیابی قرار می گیرد.
• جهت غربالگری سندروم داون، غربالگری چهارگانه (Quad marker) یعنی مارکرهای AFP، free bHCG، UE3 و Inhibin-A مورد ارزیابی قرار می گیرد.
• جهت غربالگری سندروم ادوارد، غربالگری سه گانه (Triple marker) یعنی مارکرهای AFP، free bHCG و UE3 مورد ارزیابی قرار می گیرد.
• در صورت مثبت بودن تستهای غربالگری، باید تستهای تشخیصی نظیر CVS در اوایل بارداری یا آمینوسنتز در اواسط بارداری انجام گیرد.
• علاوه بر غربالگری چهارگانه در سه ماه دوم بارداری، غربالگری سه ماه اول بارداری (Combined test) نیز انجام می شود. این غربالگری بین هفته های ۱۳-۱۰ بارداری انجام می شود ولی بهترین زمان آن هفته یازدهم است و هدف از آن تعیین ریسک ابتلا به سندرم داون و تریزومی ۱۸(سندرم ادوارد ) می باشد. در این مرحله نقص لوله های عصبی باز قابل تشخیص نیست.مارکرهای مورد استفاده در این مرحله PAPP-A و Free Beta HCG و سونوگرافی دقیق جهت تشخیص سن حاملگی و اندازه گیری مایع پشت گردنی (NT ) جنین و همچنین وجود و یا عدم وجود تیغه بینی الزامی است.

بیشتر بخوانید:

غربالگری و سلامت جنین در چه ماهی انجام می شود؟

جواب آزمایش غربالگری سه ماهه دوم چگونه خوانده میشود ؟

آزمایش و سونوگرافی های دوران بارداری،معرفی کامل سونوگرافی ها و …