علت بالا و پایین بودن DAT در آزمایش خون

دسامبر 13, 2023

0 خواندن این مطلب 4 دقیقه زمان میبرد

تفسیر آزمایش DAT

DAT یا تست کومبس برای شناسایی آنتی‌بادی‌هایی است که به گلبولهای قرمز می‌چسبند و آن‌ها را حساس می‌سازند ولی قادر به آگلوتینه کردن گلبولها نمی‌باشند به این آنتی‌بادی‌ها، آنتی‌بادی‌های ناقص و یا آنتی‌بادی‌های مسدود کننده (Bloking Ab) گفته می‌شود. به جز آنتی‌بادی‌های ناقص اجزای C3 , C4 کمپلمان هم قادر به حساس کردن گلبولهای قرمز می‌باشد.

این تست به دو روش مستقیم و غیر مستقیم انجام می‌شود . اساس این تست بر ایجاد شبکه بین آنتی بادی‌های ناقص در سطح گلبول‌های قرمز حساس شده (توسط Human Anti-Globulin Anti-IgG) برای ایجاد آگلوتیناسیون می‌باشد .

مقادیر طبیعی: منفی (عدم آگلوتیناسیون)

سایر نام ها: آزمایش کومبس مستقیم، آنتی گلبولین گلبول قرمز، آنتی هیومن گلوبولین تست، آنتی گلبولین انسانی، تست آنتی گلبولین مستقیم،

تفسیر نتایج در آزمایش DAT

تست آنتی‏گلوبولین مستقیم (کومبس) گلبولهای قرمز حساس شده با IgG را در HDN و کم خونی همولیتیک آنتی‏بادی گرم ردیابی می‏کند. معرف مناسب قادر به ردیابی گلبولهای قرمز حساس شده با جزء C3d کمپلمان در کم خونی همولیتیک آنتی‏بادی سرد هم خواهد بود. در سایر مواردی که همولیز داخل بدن (in vivo) رخ داده مثل واکنش‏های انتقال خون و کم خونی همولیتیک القاء شده توسط دارو هم استفاده از این آزمایش کمک کننده خواهد بود.

مکانیسم‏های DAT مثبت عبارتند از اتوآنتی ‏بادیهای گرم، هیپرگاماگلوبولینمی و آنتی ‏بادیهایی که بصورت کاذب مثبت شده‏اند. کم خونی‏های همولیتیک اتوایمیون گرم معمولاً با واسطه IgG و کمتر شایع توسط IgG و C3 و بطور ناشایع تنها با واسطه C3 ایجاد می‏ شوند.

شرایط نمونه گیری در آزمایش DAT

1. نیز به ناشتایی نمی باشد.
2. از خون وریدی بند ناف برای تشخیص آنتی بادی در نوزادان استفاده می شود.

ملاحظات نمونه گیری در آزمایش DAT

1. از بیمار نمونه خون وریدی گرفته و آن را در ویال های حاوی EDTA (درب بنفش کم رنگ)جمع آوری می نماییم. جهت بررسی بیماری همولیتیک نوزادان (HDN) نمونه بند ناف را در ویال درب قرمز جمع آوری نمایید.
2. DAT باید بر روی لوله درب بنفش (EDTA) انجام شود تا از فعال شدن تصنعی کمپلمان جلوگیری گردد. بنابراین برای بررسی موارد غیر از HDN، از لوله درب قرمز استفاده نشود.
3. ویال را چندین بار به آرامی سروته کرده تا به خوبی با ضد انعقاد مخلوط گردد.
4. محل خونگیری را از نظر خونریزی بررسی نماییدو در صورت لزوم با باند فشاری بانداژ نمایید.
5. در مورد کیسه خون، تاریخ و زمان خونگیری و امضاء نمونه گیر بر روی کیسه خون درج گردد.
6. در صورت نمونه گیری در خارج از آزمایشگاه نمونه می بایست در کمتر از 48 ساعت به آزمایشگاه ارسال گردد.

موارد عدم پذیرش نمونه در آزمایش DAT

همولیز واضح
ارسال نمونه در لوله درب قرمز به غیر از نمونه بند ناف نوزادان جهت بررسی HDN
برچسب زدن اشتباه ویال نمونه
شرایط نگهداری: نمونه در دمای اتاق و یخچال تا 48 ساعت پایدار است. نگهداری نمونه در فریزر مناسب نیست.

اطلاعات تکمیلی در مورد آزمایش DAT

آزمایش کومبس مستقیم نشاندهنده تهاجم آنتی بادی های جریان خون بیمار به گلبول های قرمز است. گلبول های قرمز بیمار مشکوک به داشتن آنتی بادی های ضد گلبول قرمز را می شویند تا گاماگلبولین های اضافی (ایمونوپروتئین‏های اضافی) آزاد حذف شوند. سپس سرم کومبس (آنتی هیومن گلبولین)به گلبول قرمز می افزایند.

اگر آنتی بادی بر سطح گلبول های قرمز وجود داشته باشد، سرم کومبس موجب آگلوتیناسیون خواهد شد. هر چه مقدار آنتی بادی های ضد گلبول های قرمز بیشتر باشد، توده ی گلبول ها بزرگتر خواهد شد. در این صورت نتیجه آزمایش را از حد مثبت ضعیف تا 4+ گزارش می کنند. اگر گلبول های قرمز با آنتی بادی های ضد گلبول قرمز (ایمینوگلبولینها) پوشیده نشده باشند، آگلوتیناسیونی پدید نمی آید و آزمایش منفی است.

تست

کاربردهای بالینی در آزمایش DAT

1. معرف آنتی‏هیومن گلوبولین polyspecific، ایمونوگلوبولین (مخصوصاً IgG) و اجزاء کمپلمان (مخصوصاً C3d) متصل شده به گلبول قرمز را ردیابی می‏کند.
2. DAT بطور شایع در بررسی همولیز القاء شده توسط آنتی‏بادی (مثل HDN، آنمی‏ همولیتیک اتوایمیون، آنمی همولیتیک القاء شده با دارو و واکنش ناشی از انتقال خون) مورد استفاده قرار می‏گیرد.

محدودیت ها و عوامل مداخله گر در آزمایش DAT

آنتی بادی های ضد فسفو لیپیدی (آنتی بادیهای ضد کاردیولیپین) می تواند سبب نتایج مثبت کاذب در کومبس مستقیم گردد.
آنمی همولیتیک اُتوایمیون گاهی ممکن است در نتایج کومبس منفی رخ دهد.
یافتن IgG یا اجزاء کمپلمان متصل شده به گلبول قرمز همیشه همراه با همولیز در داخل بدن (in vivo) نخواهد بود.
این آزمایش در درصد کمی از اهداء کنندگان طبیعی خون مثبت می‏ شود.
شایع ترین علت مثبت شدن DAT در افرادی که همولیز ندارند، به علت آنتی‏ بادیهای القاء شده توسط داروست.
نمونه خون کامل قبل از آزمایش نباید در فریرز گذاشته شود چرا که در دمای پایین، اتوآنتی‏ بادیهای سرد که در بسیاری از سرم‏ها وجود دارند قادر به فعال کردن کمپلمان خواهند بود. با استفاده از EDTA می‏توان از فعال شدن کمپلمان جلوگیری کرد.
داروهایی که موجب نتایج مثبت کاذب می شوند عبارتند از: آمپی سیلین، کاپتوپریل، سفالوسپورین ها، کلرپرومازین (تورازین)، کلرپروپامید، هیدرالازین، ایندومتاسین (ایندوسین)، انسولین، ایزونیازید، لوودوپا، متیل دوپا (آلدومت)، پنی سیلین، فنی تویین (دیلانتین)، پروکایین آمید، کینیدین، کینین، ریفامپین، استرپتومایسین، سولفونامیدها و تتراسیکلینها.

توضیحات در مورد آزمایش DAT

آزمایش کومبس به روش آگلوتیناسیون بسیار حساس و دارای اشکالاتی است و باید در انجام تمام مراحل و مواد مصرفی دقت فراوان کرد چرا که وجود آلودگی میکروبی در گلبول ها، وجود آنتی ترانسفرین در مصرف آنتی گلبولین، آلودگی لوله ها و ظروف مصرفی و بالا بودن سرعت یا زمان سانتریفیوژ در ایجاد مثبت کاذب و عواملی چون شستشوی ناکافی گلبول ها، کهنه بودن سرم مصرفی به دلیل از بین رفتن کمپلمان، کوتاه بودن زمان یا سرعت ساتریفیوزژ و کوتاه بودن زمان انکوباسیون در ایجاد منفی کاذب نقش دارند.