علت بالا و پایین بودن Cr Cl در آزمایش خون

دسامبر 13, 2023

0 خواندن این مطلب 5 دقیقه زمان میبرد

تفسیر آزمایش Cr Cl

Cr Cl آزمایشی است که در آن میزان کراتینین برداشته شده از خون توسط کلیه ها اندازه گیری می شود. این تست از تست قبلی بهتر است و بهتر می تواند عملکرد کلیه ها را نشان دهد. این تست هم بر روی نمونه خون و هم بر روی نمونه ادرار ۲۴ ساعته انجام می شود.

مقادیر کلیرانس کلیوی کراتینین به مقدار خون تصفیه شده و توانایی عملکرد گلومرول ها به عنوان صافی، بستگی دارد. در آترواسکلروز شریال کلیوی، کم ابی و شوک، مقدار خون موجود جهت تصفیه کلیوی کاهش می یابد. توانایی عملکرد تصفیه ای گلومرول ها در بیماریهایی از قبیل گلومرولونفریت، نکروز حاد توبولی و بسیاری دیگر از بیماریهای اولیه کلیوی کاهش می یابد. انسداد دو طرفه شدید بر سر راه جریان خروجی ادرار، تنها در صورتی که طولانی باشد، بر تصفیه گلومرولی (Cr Cl) تأثیر می گذارد.

اگر تنها یک کلیه دچار بیماری گردد، کلیه سالم دیگر با افزایش سرعت تصفیه گلومرولی عمل آن را جبران می نماید. بنابراین در بیماری یک طرفه کلیوی یا نفرکتومی یک طرفه، اگر کلیه دیگر سالم باشد، Cr Cl نباید کاهش یابد. مقادیر Cr Cl با مقدار توده عضلانی در ارتباط است. هرچه توده عضلانی کمتر باشد، مقدار Cr Cl نیز کم تر خواهد شد. به همین ترتیب، مصرف گوشت موجب افزایش موقتی Cr Cl می گردد.

کاهش کلیرانس کراتینین نشان دهنده کاهش میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) است. این می تواند به دلیل شرایطی مانند بیماری پیشرونده کلیه، یا ناشی از اثر سوء همودینامیک کلیوی باشدکه اغلب برگشت پذیر است، از جمله اثرات مواد مخدر و یا کاهش خونرسانی کلیوی ناکارآمد (به عنوان مثال، تخلیه حجم، نارسایی قلبی).

افزایش کلیرانس کراتینین اغلب به علت هیپرفیلتراسیون گلومرولی و معمولا بیشتر در دوران بارداری و یا در بیماران مبتلا به دیابت، قبل از نفروپاتی دیابتی دیده می شود، همچنین ممکن است با مصرف زیادی پروتئین در رژیم غذایی رخ دهد.

سایر نام ها: کلیرانس کراتینین، تصفیه کراتینین ، Creatinine Clearance, Serum&Timed Urine

مقادیر طبیعی آزمایش Cr Cl

کلیرانس کراتینین مردان ( جوان تر از ۴۰ سال ) : ۱۰۷ تا ۱۳۹ میلی لیتر در دقیقه و یا ۱.۸ تا ۲.۳ میلی لیتر در ثانیه
کلیرانس کراتینین مردان زنان ( جوان تر از ۴۰ سال ) : ۸۷ تا ۱۰۷ میلی لیتر در دقیقه و یا ۱.۵ تا ۱.۸ میلی لیتر در ثانیه
کلیرانس کراتینین به طور طبیعی با افزایش سن کاهش می یابد.

چرا آزمایش Cr Cl انجام می شود؟

برای بررسی عملکرد طبیعی کلیه ها
برای بررسی وضعیت بیماری کلیوی
برای بررسی عملکرد کلیه ها در افرادی که داروهایی مصرف می کنند که ممکن است آسیب کلیوی بدهد.
بررسی وضعیت کم آبی بدن. دهیدراسیون ممکن است BUN را بیش از کراتینین افزایش دهد. در این حالت نسبت گفته شده بالا می رود. بیماری کلیوی و یا انسداد جریان ادراری می تواند باعث افزایش BUN و کراتینین شود.

آمادگی برای آزمایش Cr Cl

۲ روز قبل تست کراتینین، ورزش سنگین انجام ندهید. بیش از ۲۲۷ گرم گوشت و یا پروتئین در دوره ی زمانی ۲۴ ساعته قبل تست کراتینین و در زمان تست ادراری کلیرانس کراتینین استفاده نکرده باشید.

آزمایش Cr Cl انجام می شود؟

مسئول انجام تست به بازوی شما گارو می بندد و نمونه گیری را انجام می دهد.
ناحیه ورود سوزن با الکل تمیز می شود.
سوزن وارد ورید می شود.
وقتی که خون کافی جمع شد، گارو برداشته می شود.
روی محل سوزن را با باند یا پنبه فشار می دهیم تا خونریزی متوقف شود.

خطرات آزمایش Cr Cl

ممکن است در محل نمونه گیری کبودی کوچکی رخ دهد. برای پیشگیری از این حالت، پس از برداشت سوزن برای چند دقیقه محل را فشار دهید.
در موارد نادر، ورید ممکن است پس از گرفتن نمونه ی خون ملتهب شود. این وضعیت فلبیت نام دارد و معمولا با کمپرس گرم برای چند بار در روز بیمار بهبود می یابد.
اگر خونریزی ادامه دار باشد، ممکن است اختلالات خونریزی دهنده مطرح شود. داروهایی مثل آسپرین و وارفارین و سایر داروهای رقیق کننده ی خون هم ممکن است شانس خونریزی را افزایش دهند.

شرایط نمونه گیری در آزمایش Cr Cl

1. به بیمار متذکر شوید نیازی به رژیم غذایی خاصی نمی باشد.
2. برخی آزمایشگاه ها بیمار را از نظر مصرف گوشت پخته، چای، قهوه، یا برخی داروها در روز آزمایش منع می کنند. در این صورت با آزمایشگاه هماهنگ نمایید.
3. تمامی داروهای مصرفی بیمار را بررسی مجدد کرده و آنهایی را که بر روی اندازه‏گیری کراتی‏نین تأثیر می‏گذارند (مانند cefoxitin) قطع نمایید.
4. بیمار باید در طی انجام آزمایش هیدراسیون (مصرف آب) خوبی داشته باشد.
5. جریان ادراری بیشتر از 2 ml/min جهت اندازه‏گیری ایده‏آل کلیرانس مورد نیاز است.

ملاحظات نمونه گیری در آزمایش Cr Cl

1. سن، جنس، قد و وزن بیمار را یادداشت نمایید.
2. جهت تهیه سرم از بیماران نمونه خون وریدی گرفته شود. در مورد نوزادان بهتر است خون از پاشنه پا گرفته شود.
3. محل خونگیری را از نظر خونریزی یا هماتوم بررسی نمایید.
4. سرم را در عرض 4 ساعت پس از نمونه گیری سانتریفیوژ نموده و از جمع آوری سرم همولیز و لیپمیک اجتناب نمایید.
5. به بیمار آموزش دهید تا ادرار خود را ساعت 8 صبح تخلیه کرده و دور بریزد. سپس تمامی ادرار از جمله نمونه آخر که 8 صبح فردای آن روز می‏شود را داخل ظرف ادرار استریل تخلیه کند. در طی دوره جمع‏آوری24 ساعته، نمونه درون یخچال یا بر روی یخ قرار داده شود. جمع‏آوری‏های 4 و 12 ساعت هم مورد قبول هستند.
6. زمان شروع نمونه گیری را روی ظرف ادرار و برگه آزمایشگاه ذکر نمایید. حجم نهایی نمونه ادرار 24 ساعته را بر روی ظرف جمع آوری آن یادداشت نمایید.
7. به بیمار متذکر شوید که برای جلوگیری از آلوده شدن ادرار، ابتدا ادرار را درون ظرف ریخته و سپس دفع مدفوع نماید.
8. به بیمار گوشزد نمایید که کاغذ توالت را در ظرف جمع آوری نیندازد.
9. در طی 24 ساعت جمع آوری نمونه، بیمار را به نوشیدن مقدار کافی مایعات ترغیب نمایید، مگر آن که به دلایل پزشکی منع مصرف داشته باشد.
10. به بیمار تذکر دهید که از ورزش شدید در طی 24 ساعت اجتباب ورزد، زیرا ورزش موجب افزایش کلیرانس کراتینین می شود.
11. نمونه خون وریدی باید همزمان با جمع اوری ادرار 24 ساعته ادرار ، در لوله ای با درب قرمز جمع آوری گردد.

موارد عدم پذیرش نمونه در آزمایش Cr Cl

هرگونه تخطی از پروتکل نمونه‏گیری ( اعم از جمع آوری و نگهداری ادرار)
جمع آوری نمونه ادرار رندم
نمونه بدون برچسب یا با برچسب اشتباه
همولیز شدید سرم
لیپمی خفیف و شدید سرم
نمونه ادرار آلوده شده به مدفوع ، کاغذ توالت و …

شرایط جمع آوری و نگهداری نمونه در آزمایش Cr Cl

1. در طی جمع آوری ادرار 24 ساعته، نمونه باید در یخچال نگهداری شود. استفاده از ماده نگهدارنده در ظرف نمونه گیری ضروری نمی باشد.
2. در صورت نبودن یخچال یا جای سرد جهت نگهداری نمونه ، از ماده نگهدارنده استفاده نمایید. اسید کلریدریک 6 نرمال، اسید استیک 50 درصد و اسید نیتریک 6 نرمال مناسب می باشند.
3. پس از جمع اوری ادرار 24 ساعته، ظرف نمونه را به آرامی تکان داده تا یک نمونه همگن ایجاد شود. ابتدا حجم نهایی نمونه ادرار 24 ساعته را با استفاده از یک استوانه مدرج تعیین نموده، سپس به میزان 5 ml از نمونه را در یک لوله تمیز جدا نمایید. نمونه را تا زمان انجام آزمایش در یخچال نگاه دارید.
4. پایداری نمونه سرم در دمای یخچال (2-8oC) یک هفته و در -20oC، سه ماه می باشد.

عوامل اثرگذار بر آزمایش Cr Cl

برخی داروها مثل داروهای ضد قارچ آمفوتریسین بی، سایمتیدین، فنی توئین ( دیلانتین)، کینین، کینیدین، پروکائین آمید، متیل دوپا، تری متوپریم، ویتامین سی ( اسید آسکوربیک)، سفالوسپورین ها بویژه سفوکسیتین، تتراسایکلین، و برخی دیورتیک ها. ورزش شدید تا ۲ روز قبل انجام تست کلیرانس کراتینین.

خوردن بیش از ۲۲۷ گرم گوشت در ۲۴ ساعت قبل تست کراتینین و یا در زمان تست ادراری کلیرانس کراتینین.