علت بالا و پایین بودن C۴ در آزمایش خون

دسامبر 13, 2023

0 خواندن این مطلب 4 دقیقه زمان میبرد

تفسیر آزمایش C4

C4 یکی از اجزای سیستم کمپلمان است که در هر دو مسیر کلاسیک و آلترناتیو وجود دارد و در فعالسازی مسیر شرکت می کند . احتمال کاهش C4 در افراد وجود دارد ولی عدم حضور مطلق آن بسیار نادر است . کاهش C4 در بیماری های مرتبط با کمپلکس ایمنی از قبیل لوپوس سیستمیک ، تیروئیدیت اتوایمیون، درماتو میوزیت جوانی دیده می شود . بررسی کاهش C4 در تشخیص مراحل ابتدایی لوپوس و همچنین در بیماران با علائم خفیف به کار می رود.

کمپلمان گروهی از پروتئین ها که جزء سیستم ایمنی هستند و در از بین بردن عوامل بیماری زا نقش دارند . این مجموعه پروتئین ها شامل 9 جزء است که با ترکیب شدن آنها و چسبیدن به دیوار باکتری ها باعث ایجاد حفره در دیواره باکتری شده و آن را از بین می برند که در بین آنها اجزاء C3 و C4 از اهمیت بیشتری برخوردارند.

در عفونتهای باکتریال و ویروسی مثل مننژیت ، عفونتاستافیلوکوکی ، پنومنیه ، افت C4 دیده می شود . اندازه گیری کمپلمان عمدتاً برای تشخیص اِدم عروقی (آنژیوادم) و ارزیابی فعالیت بیماری در مبتلایان به لوپوس اریتروماتوز سیستمیک ( SLE)، نفریت پرولیفرایتو غشایی و نفریت بعد از عفونت استرپتوکوکی به کار می رود.

مقادیر طبیعی:

مردان: ۱۲ -۷۲ mg/dl
زنان: ۱۳ -۷۵ mg/dl

سایر نام ها: کمپلمان C4، Funtional C4,C4 Functional complement
شرایط نمونه گیری: ترجیحاً بیمار ناشتا باشد.

ملاحظات نمونه گیری آزمایش C4

بلافاصله بعد از نمونه گیری لوله حاوی نمونه بر روی یخ مرطوب قرار گیرد.
سانترفیوز و جداسازی سرم در کوتاهترین زمان ممکن جدا گشته و بلافاصله نمونه فریز گردد.

موارد عدم پذیرش نمونه در آزمایش C4

نمونه شدیداً لیپمیک مورد قبول نمی باشد.
شرایط نگهداری: نمونه در C˚۲۰ – به مدت ۱۴ روز پایدار است.

تفسیر نتایج آزمایش C4

سطح پایین C4 ممکن است به علت نقایص ارثی، نقایص اکتسابی یا به علت مصرف کمپلمان ( برای مثال در فرآیندهای التهابی و عفونی) باشد. عدم وجود C4 در حضور مقادیر C3 , C2 نرمال نشان دهنده نقص یا کمبود پروتئین C4 است. نقص مادرزادی (ارثی) قسمتی یا کل C4 و هاپلوتیت های C4 در ارتباط با بیماری های کمپلکس ایمنی، تیروئیدیت اتوایمیون و درماتومیوزیت جوانی مشاهده می شود.

کاهش اکتسابی C4 در آنژیوادم ارثی و اکتسابی ، افزایش فعالیت کمپلمان مربوط به بیماری های کمپلکس ایمنی ، بیماری های کبدی و کاهش سنتز و افزایش مصرف در گلومرولونفریت حاد، لوپوس اریتروماتوز، آرتریت روماتوئید، آنمی همولیتیک اتوایمیون، کرایوگلوبولینمی ها، آندوکاردیت تحت حاد باکتریایی مشاهده می شود.

عوامل مداخله گر در آزمایش C4

افزایش فیزیولوژیک در اثر مصرف سایمتدین، سیکلوفسفامید ( در بیماران مبتلا به لوپوس) و دانازول مشاهده می شود.

تست

توضیحات در مورد آزمایش C4

در صورت کاهش شدید یا نبود سطح C4 حتما باید آن را با سرم جدید به همراه کنترل کمپلمان مجدداً تکرار کرد تا موارد مشکوک کاهش سطح C4 به علت عدم حمل و نگهداری صحیح آن تا زمان انجام آزمایش رد گردد.

سیستم کمپلمان

پروتئین های محلول و گلیکوپروتئین هایی که سیستم کمپلمان را تشکیل می دهند، اساساً توسط سلول های کبدی ساخته می شوند. هر چند که مقادیر قابل توجهی نیز توسط مونوسیت های خون، ماکروفاژهای بافتی و سلول های اپیتلیال مجاری گوارشی و تناسلی تولید می گردند. حدود 25 نوع پروتئین مختلف در سیستم کمپلمان شناخته شده است. 15% از پروتئین های پلاسما را کمپلمان تشکیل می دهد. پروتئینهای کمپلمان به 2 دسته تقسیم می شوند:

1- دسته ای که در ابتدا غیرفعال اند و پس از فعال شدن وظیفه خود را انجام می دهند.
2- پروتئینهایی که نقش کنترل و بازدارندگی فعالیت کمپلمان را به عهده دارند.

نام گذاری پروتئین های کمپلمان به صورت حرف بزرگ C می باشد به همراه شماره مثل C1,C2 و C9 و یا اینکه به صورت کلمه فاکتور همراه با حروف لاتین مثل فاکتورB ، فاکتورH و یا اصطلاحی که بکار برده می شود مثل P,properdin و یا براساس عمل و وظیفه ای که انجام می دهند مثل C1 inactive یا C1 inhibitor نام گذاری می کنند. بررسی سیستم کمپلمان جهت موارد زیر کار برد دارد:

کمک به تشخیص علت عفونت¬های میکروبی (مانند استرپتوکوک پنومونیه، Neisseria meningitides، Neisseria gonorrhea) آنژیوادما یا التهاب.
کمک به تشخیص و نظارت بر فعالیت و درمان بیماری های خود ایمنی حاد یا مزمن مانند لوپوس اریتماتیک سیستمیک (SLE) و آرتریت روماتوئید.
نظارت بر بیماری ها و شرایط مرتبط با سیستم ایمنی مانند گلومرولونفریت (اختلال کلیوی)، بیماری سرم (serum sickness) و واسکولیت.

چه زمانی این تست از سوی پزشک درخواست می شود؟

این تست زمانی که فرد دارای التهاب یا ادم ناشناخته یا نشانه های اختلال خودایمنی مانند SLE است درخواست داده می شود. همچنین ممکن است زمانی که پزشک متخصص معتقد است که فرد ممکن است یک وضعیت مرتبط با اختلالات سیستم ایمنی داشته باشد و بخواهد وضعیت سیستم کمپلمان فرد را بررسی کند، درخواست میشود.زمانی که فعالیت کلی سیستم کمپلمان بالا باشد(CH50 یاCH100) برای مشخص شدن اینکه کدام جزء فعالیت بالاتری دارد درخواست گردد.

معمولا در ارتباط با سیستم کمپلمان میزان C3 و C4 مورد بررسی قرار می¬گیرد و مهار کننده C1 زمانیکه سایر موارد به طور طبیعی باشند درخواست می گردد. C3 و C4 اغلب با یکدیگر درخواست می شوند چراکه نسبت و ارتباط آنها مهم می باشد. زمانیکه پزشک متخصص یک وضعیت بدخیمی تشخیص دهد که در آن ممکن است وضعیت سیستم کمپلمان تغییر کند و یا جهت مونیتورینگ درمان این تستها را درخواست میدهد.

نتایج این تست نشان دهنده چیست؟

سطح سیستم کمپلمان ممکن است به دلیل بیماری و یا کمبود ارثی کاهش یابد. کمبود وراثتی در یکی از پروتئین های سیستم کمپلمان معمولا منجر به فراوانی عفونت های میکروبی در شخص می شود و کاهش سطح پروتئین های سیستم کمپلمان نیز با افزایش خطر ابتلا به بیماری¬های خود ایمنی همراه است. C3 و C4 هر دو به طور معمول در SLE کاهش پیدا می کنند، در حالی که C3 به تنهایی به علت سپتی سمی و عفونت های ناشی از قارچ ها یا انگل ها مانند مالاریا کاهش می یابد. اگر کمبود ناشی از یک وضعیت حاد یا مزمن به علت ابتلاء به بیماری باشد، سطح کمپلمان معمولاً به حالت طبیعی بازگردانده می شود.