علت بالا و پایین بودن βhCG در آزمایش خون/ ادرار

دسامبر 13, 2023

0 خواندن این مطلب 4 دقیقه زمان میبرد

تفسیر آزمایش βhCG

βhCG یا (Beta Human Chorionic Gonadotropin) یکی از هورمون‌هایی است که در حین حاملگی تولید می‌شود. این هورمون توسط جفت ایجاد می‌شود که تخم را پس از لانه‌گیری در رحم تغذیه می‌کند. اچ‌سی‌جی اولین بار حدود ۱۱ روز پس از لقاح در خون و بین ۱۲ تا ۱۴ روز پس از لقاح در ادرار قابل اندازه‌گیری است. به‌طور طبیعی مقدار βhCG هر ۴۸ ساعت دوبرابر می‌شود. سطح این هورمون در هفته‌های ۸ تا ۱۱ به حداکثر خود رسیده و سپس در ادامه حاملگی کاهش می‌یابد.

آزمایش βhCG روی نمونۀ خون، حساس‌تر و دقیق‌تر از نمونۀ ادرار می‌باشد. این آزمایش جهت غربالگری سلامت جنین در سه ماهه دوم نیز استفاده می‌شود. غلظت hCG در ادرار به موازات غلظت سرمی آن است.

مقادیر طبیعی βhCG

مردان طبیعی و زنان غیرحامله: منفی
زنان حامله طبیعی: مثبت

مقادیر مرجع βhCG

مردان و زنان غیر حامله:5 IU/L >
هفته اول حاملگی: 5-50 IU/L
هفته دوم حاملگی: 50-500 IU/L
هفته سوم حاملگی: 100-10000 IU/L
هفته چهارم حاملگی: 1000-30000 IU/L
هفته پنجم حاملگی: 3500-11500 IU/L
هفته 8- 6 12000-270000 IU/L :
هفته 12 حاملگی: 15000-220000 IU/L

نام اختصاری: preg test

سایر نام ها: تست حاملگی، سنجش گنادوتروپین جفتی انسان، Chorionic Gonadotropin, Human, Beta-hCG; Beta Human Chorionic Gonadotropin, Beta-HCG, βHCG Titre

شرایط نمونه گیری در آزمایش βhCG

1. نیاز به ناشتایی یا آمادگی خاصی نمی باشد .
2. در صورتی که تست بر روی ادرار انجام می‏شود، نمونه ابتدای صبح به علت داشتن بالاترین غلظت ارجح می‏باشد.
3. . جهت تشخیص حاملگی، حدود 10 روز پس از آخرین مقاربت جنسی به آزمایشگاه مراجعه نمایید.

ملاحظات نمونه گیری در آزمایش βhCG

1. با رعایت اصول نمونه گیری از بیمار، نمونه خون یا ادرار گرفته نمونه خون را در لوله های با درپوش قرمز جمع آوری کنید و نمونه ادرار را در ظروف پلاستیکی یکبار مصرف جمع آوری نمایید.

2. دانستن سن و جنس بیمار حائز اهمیت است. آن را در برگه آزمایش یادداشت نمایید.

3. از جمع آوری نمونه سرم لیز، ایکتریک و یا لیپمیک اجتناب نمایید. همچنین حتی الامکان از جمع اوری ادرار آلوده یا کدر اجتناب شود.

موارد عدم پذیرش نمونه در آزمایش βhCG

نمونه ادراری که بطور واضح آلوده شده،
وزن مخصوص پایین ادرار،
پروتئینوری، لیپمی واضح یا توربید بودن ادرار،
همولیز شدید سرم،
لوله یا ظرف بدون برچسب یا با برچسب اشتباه.

شرایط نگهداری نمونه در آزمایش βhCG

1. پایداری نمونه سرم در دمای اتاق 8 ساعت، در دمای 4˚C به مدت یک هفته و در -20˚C به مدت 6 ماه می باشد.
2. ادرار در دمای 25˚C به مدت 4 ساعت و در دمای 4˚C به مدت 3 روز پایدار است.

کاربردهای بالینی آزمایش βhCG

1. تأیید و پایش حاملگی یا سقط جنین.
2. به عنوان مارکری جهت تشخیص یا پی‏گیری بیماران مبتلا به نئوپلاسم‏های تروفوبلاستیک حاملگی،
3. بررسی حاملگی خارج رحمی (در معرض خطر)‌

اطلاعات تکمیلی در مورد آزمایش βhCG

HCG هورمونی است که در خانم‌های باردار توسط جفت ساخته می‌شود. این هورمون 10 روز پس از عدم رخ دادن قاعدگی قابل تشخیص خواهد بود. وجود HCG طی اولین هفته‌های بارداری جهت نگهداری از جسم زرد ضروری است. تولید HCG باعث تثبیت بارداری در 8 تا 10 هفته ابتدایی می‌شود.

مقدار این هورمون در هفتۀ 10 بارداری به بیشترین حد خود می‌رسد و تا آخر بارداری به مرور کاهش می‌یابد و بعد از زایمان طی چند هفته به میزان غیر قابل تشخیصی می‌رسد. HCG به وسیله تومورهای تخم لقاح یافته (Germ Cell) نیز تولید می‌شود.

در مردان نیز جهت بررسی وجود تومورهای بیضه این آزمایش درخواست می‌گردد. جهت پایش سقط جنین و تومورها این آزمایش به صورت ‌سریالی درخواست می‌شود. در روزهای ابتدایی بارداری، هر دو تا سه روز، میزان هورمون دو برابر می‌شود ولی در حاملگی خارج رحمی میزان هورمون به کندی بالا می‌رود.

بعد از سقط نیز میزان این هورمون به سرعت پایین می‌آید که در غیر این صورت می‌توان به وجود بقایای بارداری در داخل رحم مشکوک شد.

تفسیر آزمایش βhCG

تست hCG ادرار یا سرم استاندارد طلایی برای پی بردن به حاملگی است. در حاملگی طبیعی، سطوح hCG در هنگام لانه‏گزینی جفت افزایش یافته و در هفته 12- 8 به پیک می‏رسد. هر چند که تست‏های جدیدتر ادرار کاملاً حساس هستند، با این حال نتایج منفی کاذب در اوایل حاملگی می‏ تواند اتفاق افتد. در چنین مواقعی اگر مشکوک به حاملگی نابه‏ جا هستید کاوش‏های سریال hCG و پروژسترون سرم ممکن است ارزشمند باشند. در اوایل سه ماه اول حاملگی (هفته اول و دوم)، غلظت‏های hCG سرم 50-500 mIU/ml (50-500 IU/L) می‏ باشند.

تست‏های حساس کنونی می‏توانند حاملگی را مدت کوتاهی (2 تا 3 روز) پس از لانه‏ گزینی تخم ردیابی کنند. در هفته 4-3 حاملگی غلظت hCG از 500-10000 mIU/ml می ‏باشد. پیک‏های سطح hCG سرم در طی ماه‏های دوم و سوم حاملگی است(30000-100000 mIU/ml) .

استفاده از سرم برای آزمایش حاملگی ممکن است حساسیت تست را افزایش دهد. اگر غلظت‏های hCG با وضعیت بالینی همخوانی نداشته باشد تکرار دوره‏ای hCG و تعیین مقدار پروژسترون ممکن است مفید باشد. به علت کلیرانس آهسته، hCG ممکن است تا 4 هفته پس از سقط در سرم یا ادرار ردیابی شود. هنگامی که حاملگی به قدری طول کشیده باشد که بتواند hCG بالاتر از 1600 IU/L تولید کند (حدود هفته 5 حاملگی)، آنگاه می‏توان انتظار داشت تا در سونوگرافی از طریق واژن ساک حاملگی را مشاهده کرد.

استفاده از سطوح پروژسترون سرم همراه با β-hCG ممکن است در افتراق حاملگی طبیعی داخل رحمی از حاملگی غیرطبیعی داخل رحمی یا حاملگی نابه‏جا کمک ‏کننده باشد (کات‏آف:15 ng/ml ). سطوح β-hCG و پروژسترون در حاملگی‏ های غیرطبیعی پایین هستند.

عوامل مداخله گر آزمایش βhCG

نتایج ممکن است در ابتدای حاملگی یا هنگامی که وزن مخصوص ادرار پایین است منفی شوند.
هماچوری (هموگلوبین در ادرار) و پروتئینوری (پروتئین در ادرار) ممکن است سبب نتایج مثبت کاذب گردند.
همولیز ممکن است سبب تداخل در نتایج تست شود.
چنانچه آزمونها بسیار زود و در اوایل بارداری و قبل از آن که سطح HCG به حد قابل ملاحظه ای برسد انجام شوند، ممکن است نتایج منفی کاذب گردند.
آزمون های بارداری با استفاده از ادرار بر حسب رقت ادرار تغییر می کند. سطح HCG در ادرار رقیق ممکن است غیر قابل اندازه گیری باشد.
داروهایی که ممکن است موجب نتایج منفی کاذب در نمونه ادرار شوند عبارتند از: دیورتیک‏ها (از طریق ادرار رقیق) و پرومتازین. در مقابل داروهایی که ممکن است موجب نتایج مثبت کاذب شوند عبارتند از داروهای ضد تشنج، داروهای ضد پارکینسون، هیپنوتیک‏ها و tranquilizerها به خصوص پرومازین و مشتقات آن.