علت ایجاد بیماری تیفوس و راه درمان این بیماری خطرناک چیست؟

بیماری تیفوس چیست ؟ با انواع ، علت ، علائم و درمان آن آشنا شوید

تیفوس یک بیماری مشترک بین انسان و حیوان است که توسط شپش یا موش به انسان منتقل می شود نوع شپشی آن بیشتر در مناطق سرد که ممکن است مردم در شرایط غیر بهداشتی زندگی کنند و شپش هم فراوان باشد شایع است .تیفوس شپشی در صورت بروز معمولا به صورت اپیدمی یا همه گیری دیده می شود . نوع منتقله توسط موش از نوع شپشی خفیف تر بوده و به صورت آندمیک دیده می شومد. این نوع از تیفوس بیشتر در مساکن انسانی که موش زیاد شایع است و بشتر در اواخر تا بستان و فصل پا ییز دیده می شود .

عامل بيماری تیفوس

عامل عفوني اين بيماري در تيفوس شپشي(همه گير)، ريکتز يا پروازکی و در تيفوس موشی ، ريکتز يا تيفي است .ريکتزياها باکتريهاي کوچکي هستند که انگل اجباري درون سلولي ميباشند. شکل ظاهري آنها بصورت ميله اي يا کروي است.

دوره کمون

اين دوره در هر دو نوع تيفوس بين 1 تا 2 هفته و معمولا 12 روز است.

دروه واگيری

بيماري تيفوس بطور مستقيم از يک شخص به شخص ديگر قابل انتقال نيست.

مخزن بيماری

مخزن ريکتز يا ها در تيفوس شپشي (همه گير)انسان و در تيفوس نوع مو شي جوندگان مي با شند.حشره ناقل در تيفوس شپشي ،شپش و در تيفوس موشي ،کک مي باشد.

تيفوس شپشی (همه گير)

عفونت توسط شپش ( شپش بدن و شپش سر)آلوده از انسان به انسان منتقل مي شود .

چرخه ي انتقال چنين است

انسان – شپش

شپش از راه خونخواري از يک انسان بيمار در مرحله ي تبدار آلوده مي شود . ميکروب در لايه سلول هاي دستگاه روده اي شپش تکثير مي بابد و در روز 5-3 در مدفوع شپش پيدا مي شود .

راههای انتقال بيماری تیفوس

انسان از راه گزش شپش آلوده نمي شود ، بلکه به يکي از راه هاي زير آلوده مي شود :

(1) خراشيدن پوست و تلقيح مد فوع آلوده شپش به خود

(2) کشتن شپش آلوده بر روی بدن

(3) به احتمال استنشاق گرد و غبار يا مدفوع شپش آلوده .

شپش آلوده پس از 14-10 روز به علت آلودگي ميميرد ولي ممکن است قدرت حيات ريکتز يا در شپش مرده تا هفته ها حفظ شود. . در انسان ميکرب مي تواند بدون هيچگونه نشانه اي سالها به صورت عفونت پنهاني باقي بماند . بيماري مي تواند بعد ها به شکل خفيف بروز کند . اين نوع بازگشت تيفوس را به عنوان بيماري بريل – زينسر مي شناسد و ممکن است توسط شپش به ديگران سرايت کند. در تيفوس شپشي بيماران در مر حله تب و احتمالا 2 تا 3 روز بعد از طبيعي شدن درجه حرارت بدن قادر به آلوده کردن شپش هستند . شپشها معمولا2-6 روز بعد از خونخواري آلوده کننده هستند .

تيفوس آندميک يا موشی

يک بيمار ي مشترک انسان و جانوران است . مخزن عفونت موش است. در موش عفونت به شکل نا پيدا ، دراز مدت و غير کشنده است . انتشار عفونت بين موشها به وسيله ي کک موش (x.Cheopis) و به احتمال کک موش است . هرگاه يک کک موش- و در درجه ي نخست x.Cheopis سرگردان بماند ، انسان راآلوده ميکند و سبب انتقال عفونت به انسان مي شود . و در عمل ، راه انتقال بيماري به انسان گزش کک موش نيست ،

علائم بالينی بیماری تیفوس

علا م باليني معمو لا بصورت سر درد ، عرق ، تب و دردهاي عمومي تظاهر مي يا بد. در پنجمين يا ششمين روز بعد از بروز نشانه هاي بيماري دانه هاي قرمز رنگ اول در قسمت بالاي شکم و سپس در تمام بدن غير از صورت و کف دست و پا ظاهر مي گردد . معمولا آ ثار مسمو ميت بسيار واضح بوده و بيماري بعد از 2 هفته تب متوالي فرو کش کردن تب خاتمه مي يابد. ميزان کشندگي با افزايش سن زياد مي شود و در صورت عدم درمان به 10تا40 درصد مي رسد. علائم تيفوس کنه ای مشابه تيفوس شپشی و خفيفتر از آن و ميزان کشندگي در اين نوع براي تمام گرو ههاي سني حدود يک در صد است.

درمان آنتي بيو تيکهاي انتخابي جهت درمان تيفوس معمو لا دا کسي سيکلين يا تترا سيکلين همراه کلرا مفنيکل خوراکي مي باشد.

پیشگیری و کنترل بیماری تیفوس

۱- رعایت بهدا شت محیط و بهداشت فردی ، بویژه استحمام و شستشوی مرتب لباسها
۲- سم پاشی اماکن و لباسهای آلوده با حشره کشهای منا سب و یا هما هنگی سطوح بالا تر
۳- گزارش تلفنی و فوری موارد مشکوک
۴- بعد از آنکه بیمار ، البسه و محل زندگی و تما سهای خا نوادگی عاری از شپش یا کنه شدند نیاز به جدا سازی بیمار نیست.
۵- تمام افرا دی که با بیمار تماس نزدیک دا شته اند باید به مدت ۲ هفته تحت نظارت قرار داده شوند.

تیفوس یک‌ بیماری‌ حاد تبدار ناشی‌ از باکتری (ریکتزیا) منتقله‌ از حشرات آلوده است‌. این‌ بیماری‌ دارای‌ سرایت‌ فرد به ‌فرد نیست‌. این‌ عفونت‌ ممکن‌ است‌ پوست‌، دستگاه‌ عصبی‌ مرکزی‌، لوله‌ گوارش‌ و عضلات‌ را درگیر سازد.به طور کلی چند نوع تیفوس داریم .تیفوس اپیدمیک یا شپشی که عامل آن ریکتزیا پرووازکی می باشد و شایعترین نوع تیفوس است . تیفوس آندمیک یا تیفوس ککی‌ یا تیفوس موشی که عامل آن ریکتزیا تیفی است .

عامل بیماری تیفوس اپیدمیک ریکتزیا پرووازکی (Rickettsia prowazekii) می‌باشد. در سیر این بیماری ریکتزیا توسط شپش همراه با خون خورده شده و وارد سلول‌های اپی‌تلیال شپش می‌شود. در آنجا به سرعت رشد و تکثیر نموده و باعث پاره شدن سلول‌های جدار معده شپش می‌شود. سپس ریکتزیا وارد حفره معده می‌شود و سرانجام به خاطر پاره شده سلول‌های آن خون به داخل هموسل (حفره عمومی بدن)می شود.

ریکتزیا همراه مدفوع شپش دفع می‌شود که مالیدن یا خاراندن این مدفوع روی زخم یا غشای مخاطی ضعیف (مانند ملتحمه چشم)و یا حتی استنشاق گرد مدفوع خشک شده باعث ابتلای انسان می‌شود. بنابراین انسان از طریق مدفوع یا شپش له شده به بیماری مبتلا می‌شود نه از طریق گزش شپش و انسان به عنوان مخزن بیماری تلقی می‌شود.

شپش آلوده پس از ۱۴-۱۰ روز به علت آلودگی میمیرد ولی ممکن است قدرت حیات ریکتزیا در شپش مرده تا هفته‌ها حفظ شود. در انسان میکرب می تواند بدون هیچگونه نشانه‌ای سالها به صورت عفونت پنهانی باقی بماند . بیماری می تواند بعدها به شکل خفیف بروز کند .در تیفوس شپشی بیماران در مرحله تب و احتمالا ۲ تا ۳ روز بعد از طبیعی شدن درجه حرارت بدن قادر به آلوده کردن شپش هستند . شپشها معمولا ۲-۶ روز بعد از خونخواری آلوده کننده هستند .

علایم و درمان بیماری تیفوس

علائم معمولا تب ، لرز ، درد عضلانی ، درد شکمی ، سرفه ، سردرد ، بثورات پوستی ( راشهای قرمز) بدون اسکار ، تهوع و استفراغ می باشد . درمان با آنتی بیوتیک هایی نظیر تتراسیکلین ، داکسی سیکلین یا کلرامفنیکل است . رعایت بهداشت فردی بسیار ضروری است .

شرح بیماری بیفوس

تیفوس کنه ای ‌ یک‌ بیماری‌ حاد تبدار ناشی‌ از یک‌ باکتری‌ منتقله‌ از کنه‌های‌ آلوده‌. این‌ بیماری‌ دارای‌ سرایت‌ فردبه‌فرد نیست‌. این‌ عفونت‌ ممکن‌ است‌ پوست‌، دستگاه‌ عصبی‌ مرکزی‌، لوله‌ گوارش‌ و عضلات‌ را درگیر سازد. در همه‌ سنین‌ دیده‌ می‌شود ولی‌ در کودکان‌ و بزرگسالان‌ جوان‌ شایعتر است‌.

علایم‌ شایع‌ بیماری تیفوس

علایم‌ زیر ۵-۲ روز پس‌ از گزش‌ کنه‌ بروز می‌کند:

• تب‌ (اغلب‌ تب‌ بالا) همراه‌ لرز
• بثورات‌ پوستی‌ قرمز که‌ از دست‌ و پا شروع‌ شده‌ و به‌ مچ‌ دست‌ و پا، ساق‌، تنه‌ و شکم‌ گسترش‌ می‌یابند
• سردرد
• درد عضلانی‌ و ضعف‌؛ سفتی‌ پشت‌
• تهوع‌ و استفراغ‌
• گیجی‌؛ اغما

عوامل تشدید کننده بیماری تیفوس

• فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری در محیط‌ باز در مناطق‌ آلوده‌ به‌ کن‌
• تماس‌ با سگ‌ها

عواقب‌ موردانتظار

در این‌ عفونت‌ اگر درمان‌ آنتی‌بیوتیکی‌ در مراحل‌ اولیه‌ بیماری‌ شروع‌ شود قابل‌ علاج‌ است‌.

عوارض‌ احتمالی‌

• عفونت‌ مغزی‌
• تشنج‌
• نارسایی‌ کلیه‌
• هپاتیت‌
• تیفوس‌ کنه‌ای‌ در صورت‌ عدم‌ درمان‌ اغلب‌ کشنده‌ است‌ (در اثر پنومونی‌ یا نارسایی‌ قلب‌

درمان‌ بیماری تیفوس

بررسی‌های‌ تشخیصی‌ ممکن‌ است‌ شامل‌ آزمایش‌هایی‌ نظیر شمارش‌ سلول‌های‌ خون‌ و آزمون‌های‌ سرم‌شناسی)‌ (بررسی‌ سرم، مایع‌ خون‌ بدون‌ سلول‌های‌ آن) و نمونه‌برداری‌ پوست‌ باشد. سابقه‌ گزش‌ کنه‌ یا مسافرت‌ به‌ مناطق‌ آلوده‌ به‌ کنه‌ به‌ تأیید تشخیص‌ کمک‌ می‌کند.
بیماران‌ دارای‌ بیماری‌ خفیف‌ ممکن‌ است‌ در منزل‌ تحت‌ مراقبت‌ قرار گیرند؛ عفونت‌های‌ شدیدتر نیازمند بستری‌ در بیمارستان‌ است‌ (ممکن‌ است‌ حمایت‌ تنفسی‌ با دستگاه‌ تهویه‌ مکانیکی‌، تزریق‌ خون‌، تحت‌ نظر گرفتن‌ دقیق‌ از نظر عوارض‌ بیماری‌ نظیر نارسایی‌ کلیه‌ لازم‌ گردد.)رعایت‌ بهداشت‌ دهانی‌ مناسب‌ مهم‌ است‌.

داروها

• آنتی‌بیوتیک‌هایی‌ نظیر تتراسیکلین‌، دوکسی‌سیکلین‌ یا کلرامفنیکل‌.
• فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری تا برطرف‌ شدن‌ تب‌ و سایر علایم‌ در بستر استراحت‌ نمایید.

رژیم‌ غذایی‌

رژیم‌ خاصی‌ نیاز نیست‌. بیمار خیلی‌ بدحال‌ ممکن‌ است‌ نیازمند تغذیه‌ وریدی‌ باشد. در سایر بیماران‌ رژیم‌ غذایی‌ به‌صورت‌ وعده‌های‌ متعدد کم‌حجم‌ ممکن‌ است‌ لازم‌ باشد.

درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟

• اگر شما یا یکی‌ از اعضای‌ خانواده‌ تان دارای‌ علایم‌ تیفوس‌ کنه‌ای‌ باشید.
• اگر دچار علایم جدید و غیرقابل توجیه شده اید‌. داروهای‌ تجویزی‌ ممکن‌ است‌ با عوارض‌ جانبی‌ همراه‌ باشند.